WIERSZ I PROZA na ergzaminie
Związki logiczne między elementami tekstu Pytania tego typu mogą dotyczyć np. wskazania tezy, wypisania kolejnych argumentów (często bywają one rozrzucone w różnych akapitach!), wskazania zdań będących wnioskami. Najczęściej pojawiają się jednak polecenia wymagające określenia zależności pomiędzy kolejnymi akapitami. Przykładowe pytania: Wyjaśnij, jakie funkcje spełnia akapit nr 10 wobec akapitów nr 9 i 11? Odpowiedź jest tu, oczywiście, ściśle związana z analizowanym tekstem, ale z układu akapitów wynika wyraźnie, że ten dziesiąty będzie przynajmniej łącznikiem. Często zdarza
Cechy języka potocznego. Wskaż przykłady wykorzystania tej odmiany języka w literaturze współczesnej. Język potoczny jest tą odmianą, z którą mamy kontakt najwcześniej. Jest ona wspólna wszystkim Polakom i najbardziej swobodna. Komunikując się w sytuacjach nieoficjalnych, codziennych, używamy właśnie języka potocznego. Charakterystyczne cechy języka potocznego to: słownictwo neutralne (brak podniosłego), występowanie środków językowych wyrażających emocje: zdrobnień, zgrubień, wykrzykników, partykuł, np.: Pokaż mamusi rączki. Ach, jakie ciężkie te siaty! prosta składnia (równoważniki zdań, zdania pojedyncze,
Roman Jakobson wyróżnili dwa bieguny języka: metaforę i metonimię. Tym dwóm biegunom odpowiadają dwie odmienne tendencje budowania obrazu. Dążność do metafory to cecha np. romantyzmu i Młodej Polski, do metonimii – utworów realistycznych. Teorie metafory Jedną z najstarszych jest teoria Arystotelesa. Zdefiniował metaforę jako czynność transpozycji (przeniesienia) – zastąpienie nazwy właściwej nazwą przenośną. Wyróżnił następujące przeniesienia: z gatunku na rodzaj, z rodzaju na gatunek, z gatunku na gatunek z rodzaju
Tragedia Skojarz z Antygoną Sofoklesa Najstarszy i przez wiele lat uważany za najdoskonalszy gatunek dramatu. Stworzony w antycznej Grecji. Twórcy tragedii musieli przestrzegać wielu rygorystycznych zasad: Obowiązywała zasada trzech jedności (czasu – akcja rozgrywała się w ciągu jednego dnia, miejsca – akcja rozgrywała się w jednym miejscu, akcji – dotyczyła jednego wątku). Zasada decorum – o tematach poważnych można pisać tylko stylem podniosłym, poważnym, bohaterowie pochodzili z tzw. wysokich rodów
Liryka Podmiot liryczny – podmiot mówiący w utworze lirycznym, opowiadający o swoich emocjach, przeżyciach i poglądach. Uwaga! Ta fikcyjna osoba nie jest jednak tożsama z autorem, choć często wiąże się z jego doświadczeniami życiowymi. W rozpoznawaniu różnych typów podmiotu lirycznego przydatna jest np. analiza form czasowników i zaimków („ja” czy „my”? – liczba pojedyncza czy mnoga?) Ważne jest też miejsce podmiotu mówiącego w konkretnej sytuacji lirycznej. Podmiot liryczny może występować w pierwszej osobie („ja” liryczne), przedstawiając swoje emocje i stany
Co autor chciał powiedzieć? Wiersz jest pewnego rodzaju zaszyfrowaną informacją, którą czytelnik powinien odkodować. Czasem sensy utworu nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Pamiętaj jednak, że autor nieprzypadkowo wyraził swoje myśli w taki właśnie sposób. Może chce zainspirować do samodzielnych przemyśleń, wzruszyć czy zachwycić piękną formą? A może sugeruje w ten sposób różne możliwości odczytania wiersza? Czytelnik jest w pewnym sensie współtwórcą dzieła – ważne jest nie tylko to, „co autor chciał powiedzieć”,
Czym jest esej interpretacyjny? To dość swobodna forma wypowiedzi pisemnej. Jeśli temat maturalny brzmi: dokonaj analizy i interpretacji! – to niestety ogranicza nieco swobodę twórczą piszącego. Ma to być analiza, interpretacja, podsumowanie wniosków i już. Esej jest formą błądzącą na pograniczu literatury. Wymaga rozległych skojarzeń, wsparcia filozoficznego, odniesień do różnych gałęzi sztuki. Nie musi być przy tym bezpośrednią wypowiedzią ucznia, który partiami analizuje utwór poetycki. Może esej sam w sobie przybrać literacką formę:
Cechy eseju interpretującego Jednoznacznego przepisu nie ma. Jest to praca, w której podstawą rozważań jest utwór poetycki. Jest to praca, która wykracza poza tzw. analizę wiersza, bo analizę kojarzymy raczej z badaniem budowy utworu. Jest to w końcu praca, która ma ukazać jak jej autor rozumie utwór, co w nim dostrzegł i jak umieszcza go w kontekście literatury. Czy może być w formie rozprawki? Jest ktoś bardzo chce – czemu
Przystępujesz do analizy i interpretacji wiersza. Co trzeba zauważyć? Oto stałe elementy wiersza: autor wiersza, tytuł, gatunek, podmiot liryczny, kontekst kulturowy i kontekst historyczny utworu, motyw główny, budowa utworu, środki stylistyczne. Tytuł wiersza Interpretowanie wiersza zacznij właśnie od tytułu! Jest ważną częścią utworu – to jakby jego wizytówka. Czasami poeci z niego rezygnują, ale zdarza się to rzadko i samo w sobie też może być faktem wartym interpretowania. W tytule możemy znaleźć wiele cennych informacji. Najczęściej
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Ile osób wypowiada się w poniższym tekście: Wokulski odgadł, że nie cieszy się łaskami wiernego sługi, który był przy pojedynku. – Pan baron w domu? – spytał. – Pan baron leży chory i nikogo nie przyjmuje, bo teraz jest doktór […]. Bolesław Prus Lalka a) Trzy: narrator, baron, Wokulski. b) Trzy: narrator, Wokulski, sługa. c) Dwie: sługa i Wokulski. d) Cztery: narrator, sługa, Wokulski, baron. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Tytuł utworu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Do tytułów dobierz definicje. a) Robinson Crusoe b) Wesele w Atomicach c) Zemsta d) Chłopi A. Utwór o całej klasie społecznej, na pewno opisuje cechy środowiska wsi. B. Tekst, którego istotą jest zdarzenie, intryga. C. Utwór o dziejach postaci. D. Opis obyczaju, wydarzenia jednej nocy. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Czy tytuł Potop powieści Sienkiewicza uznasz za: a) dokładnie oddający treść powieści, b) metaforycznie nazywający zdarzenia
Rodzaje komizmu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Jaki typ komizmu występuje w dowcipie: Przychodzi baba do lekarza. A lekarz – też baba. a) sytuacyjny b) słowny c) charakteru d) wszystkie trzy rodzaje komizmu Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Oto aforyzm Stanisława Jerzego Leca: Mamy wszystkiego dosyć – rzekli obywatele. Oznaka dobrobytu. Znajdziesz tu: a) komizm sytuacyjny b) na dwuznacznym rozumieniu słowa „dosyć” c) komizm charakteru d) żaden z nich Wyjaśnij, na czym
Prawda i fikcja w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Które z książek zalicza się do literatury faktu? a) Quo vadis b) Krzyżacy c) Kamienie na szaniec d) Potop Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Uporządkuj postacie: a) Historyczne: b) Fikcyjne: …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. Jacek Soplica, Napoleon, ksiądz Kordecki, Rudy, Telimena, Zagłoba, Władysław Jagiełło, Maćko z Bogdańca, Zawisza Czarny, Danusia Jurandówna. 3. Fikcja literacka jest cechą:
Wyrazy neutralne i nacechowane uczuciowo TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Zamień w zdaniu wyrazy nacechowane ujemnie na wyrazy neutralne: a) Moja stara skapowała, że zwiałem…………………………………………………………………………………. b) Ale urósł ci bebech! ……………………………………………………………………………………………………… c) Odbębniłeś lekcje? ……………………………………………………………………………………………………….. d) Gdzie leziesz w tych buciorach? …………………………………………………………………………………….. 2. Popraw błąd w klasyfikacji wyrazów: a) paragraf – tech. b) transformator – daw. c) preludium – żart. d) inflacja – ang. Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. Co razi w poniższym zdaniu? Literacki dorobek
Czas w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Czym różni się cytat od parafrazy? a) Niczym się nie różnią. b) Cytat musi być przywołany dokładnie, parafraza przekształca przywoływany tekst. c) Cytat naśladuje, parafraza nie musi naśladować utworu. d) Cytat musi mieć cudzysłów, parafraza musi ośmieszać. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie, Bóg długo patrzył na mnie i głaskał po głowie. Zbliż się do
Funkcje tekstu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem – Wujek Beno zaraz wam wszystko wytłumaczy. Tylko być grzeczni. Wujek Beno pozjadał wszystkie rozumy i Labirynt dla niego to pestka. – Według mnie mechanizm “rozpoznawania” mógłby być całkiem prosty. Próżnia nigdy nie jest doskonała, a zatem pod kopułkami wałęsają się charakterystyczne pary czy atomy znaczone – w śladowych ilościach, oczywiście – które w momencie ładowania towaru osiadają na skafandrze… – Yonyer urwał, badając, jakie
Test 1. Przeczytaj fragment Wesela i wskaż, a) kto posługuje się gwarą b) kto używa języka literackiego Zosia: Drużba tańczy, proszę ze mną. Kasper: Panienka obcasem wpada. Zosia: A w kółeczko… Kasper: Dookoła. Panienka se ta wesoła. Ano Kaśka będzie rada, jak przestoi. Odp. a) Zosia ……………………………………………….. b) Kasper …………………………………………….. 2. Na czym polega stylizacja w następującym tekście: Od orawskiej strony dujom zimne wiatry, Śnieżek polatuje, osedziały Tatry! Kayimiery Przerwa-Tetmajer a) na użyciu
Test 1. Oto trzy teksty. Który z nich jest prozą poetycką? A. O arystokracji myślę, że jeśli istotnie racje jej bytu stanowią historyczne zasługi przodków, to większość tych zasług jest u nas tego rodzaju, że spadkobiercy ich powinni włożyć włosiennice i posypać sobie głowy popiołem. Henryk Sienkiewicz Bez dogmatu B. Narcyz zatrzymał się nad rzeką czasu. Złowróżbna, pełna ułudy rzeka, gdzie mijają i upływają lata. Zwykłe brzegi jak prymitywna rama oprawiające wodę podobną ślepej szybie,
Bohater utworu literackiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Wskaż prawdziwe odpowiedzi. a. Postać pasywna decyduje o rozwoju akcji. b. Alina i Balladyna zostały scharakteryzowane za pomocą kontrastu. c. Postać literacka może być zarazem narratorem. d. Postać tytułowa musi być główną postacią w utworze. e. W Panu Tadeuszu mamy do czynienia z bohaterem zbiorowym. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Przeczytaj tekst Biegłem cały czas aż do głównej bramy, tam przystanąłem na chwilę, aby odsapnąć.
Konstrukcja tekstu prozatorskiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. W powieści Quo vadis wątek Winicjusza i Ligii jest: A. wątkiem pobocznym B. wątkiem podrzędnym wobec wątków głównych C wątkiem głównym D. żadna z tych możliwości Odp. ………………………………………………………………………………………………………………… 2 . Uszereguj wyrazy według znaczeń – od najbardziej ogólnego do najbardziej szczegółowego: wątek, fabuła, akcja, zdarzenie. l. …………………………………………… 2. …………………………………………… 3. …………………………………………… 4. …………………………………………… 3. Określ elementy świata przedstawionego w Krzyżakach Henryka
