PRACE PISEMNE w szkole
Jak pisać o prawdzie i kłamstwie? Czym jest prawda? Uwaga, to wcale nie jest takie łatwe! Po pierwsze Prawda to podstawa poznania świata. Coś jest prawdziwe, czyli jest zgodne z rzeczywistością. Opowiadamy zgodnie z prawdą, czyli opowiadamy dokładnie tak, jak było. Po drugie Wydarzenia prawdziwe, takie, które miały miejsce, nazywamy faktami. Można je udowodnić, potwierdzić zeznaniami świadków. Pamiętaj! Fakty są zawsze autentyczne. Dlatego nie mów „fakt autentyczny”. To błąd językowy, zwany tautologią
Kultura, co to jest? Kultura (słowo pochodzi z łaciny cultura – uprawa, kształcenie) to materialny i duchowy dorobek ludzkości. To także zbiór wartości, zasad i norm współżycia przyjętych przez daną zbiorowość; wszystko to, co powstaje dzięki pracy człowieka, co jest wytworem jego myśli i działalności. Kultura dzieli się na: materialną, oznaczającą to samo co cywilizacja (osiągnięcia techniczne, naukowe), duchową – wytwory i osiągnięcia z dziedziny sztuki, wierzenia religijne, wartości, zasady moralne, funkcjonujące w postaci np. dzieł artystycznych,
Czym jest rzeczywistość? Najprościej powiedzieć, że rzeczywistość to to, co nas otacza. Poznajemy ją zmysłami – wzrokiem, dotykiem, słuchem, węchem, czasem także smakiem. Rzeczywistości jesteśmy pewni – możemy jej doświadczyć, przekonać się, że jest taka, a nie inna. Przykład: Wyglądasz przez okno i widzisz bloki, podwórko, ulicę, samochody. To rzeczywistość. Czym jest wyobraźnia? Wyobraźnia to psychiczna zdolność tworzenia obrazów (tzw. wyobrażeń) ludzi, zwierząt, przedmiotów, krain, zjawisk itp., istniejących, ale nieobecnych w danej chwili,
Czym jest tradycja? Według encyklopedii tradycja to przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (poglądy, wierzenia, sposoby myślenia, normy postępowania, obyczaje), które dana społeczność wyróżnia spośród całokształtu dziedzictwa kulturowego jako ważne i niezbędne do kształtowania teraźniejszości i przyszłości. Co to znaczy? Tradycja to coś, czego nie podważamy, co przyjmujemy jako istotny składnik naszego życia. Tradycja jest nam potrzebna, ponieważ dzięki niej czujemy się jednością kulturową, odróżniamy się od innych narodów. O tradycji mówimy z dumą,
Kto to jest marzyciel? Marzyciel to człowiek, który często ucieka od szarej rzeczywistości w świat marzeń, wyobraźni, ucieka od realiów, a pogrąża się w marzeniach, snach, wyobrażeniach… To ktoś trochę odrealniony, poszukujący ucieczki od codziennego życia, marzący o czymś lepszym. Często nieobecny tu i teraz, roztrzepany, zamyślony. Często takich marzycieli – zamyślonych ludzi przedstawiają obrazy romantycznych twórców. Ale marzyciel to nie tylko ktoś bierny, pogrążony w swoich snach, wyobrażeniach i odizolowany od rzeczywistości. To także ktoś, kto
Człowiek – to bez wątpienia najważniejszy i podstawowy temat literatury. Ilu pisarzy, tyle obrazów ludzkich. Czy można dopatrzyć się między nimi podobieństw? Oczywiście. Przypomnijmy sobie, jak zmieniła się wizja człowieka i jego stosunek do świata na przestrzeni epok. Ta wiedza przyda się na egzaminie gimnazjalnym. Jaki jest człowiek Mocny, dobry, wielki Dowody: Akty poświęcenia się człowieka dla drugiego człowieka. Zwycięstwo człowieka nad sobą samym, pokonanie własnej słabości. Walka i zwycięstwo ludzi
Swój Znają się, potrafią przewidzieć wzajemne zachowania. Czasem się kochają, przyjaźnią, czasem tylko trochę lubią lub zaledwie tolerują. Ale trzymają się razem, stanowią jakąś grupę. „To swój człowiek” – tak mówią o sobie. Rodzina Cóż… rodziny się nie wybiera, ale też nie wolno o niej zapomnieć ani jej zdradzić. Dla wielu ludzi to właśnie rodzina jest najważniejszą wartością. Odyseusz – przez wiele lat wędruje do rodzinnego domu, pokonując rozmaite przeszkody. Cierpliwość została
Motyw śmierci jest jednym z tych najbardziej interesujących, bowiem każda epoka, każda społeczność zaznaczała temat śmierci w tworzonych przez siebie tekstach kultury. Nie zawsze ponuro: bywało, że śmierć traktowano z humorem, a przerażające widmo uczynił z niej dopiero romantyzm. Jest o czym mówić i jest się czego uczyć… Jak przedstawiano śmierć w kolejnych epokach? Antyk W starożytności powstały dwie koncepcje filozoficzne dotyczące duszy i śmierci: epikurejskiej i platońskiej. Epikurejczycy traktowali duszę jak zbiór atomów. Śmierć pojmowali jako rozpad
Cierpienie często staje się tematem literatury, tak jak często obecne jest w naszym życiu. Pisarze niczym dokumentaliści zapisują dramatyczne ludzkie doświadczenia, których choćby w minionym wieku nie brakowało. Tak jak miłość, radość, szczęście, tak i cierpienie jest jednym z wielu doznań ludzkich. Cierpimy, ponieważ mamy uczucia, nie jesteśmy obojętni. Utrata ukochanej osoby, nieszczęśliwe wydarzenie czy po prostu brak powodzenia w życiu to powód do cierpienia. Cierpienie w literaturze Losy tych postaci w naszego kręgu
Sława niejedno ma imię. Czym innym jest w wypadku artysty, czym innym bohatera wojennego. Czasem się na nią pracuje przez całe życie, niekiedy wystarcza dla jej zdobycia jedna chwila. Bywa też, że przychodzi zupełnie przypadkiem… Co to właściwie znaczy być sławnym? Wydaje się, że najprostsza definicja tego pojęcia to: być powszechnie znanym, popularnym. Przykłady literackie dowodzą jednak, że to definicja za szeroka, która nic w zasadzie nie mówi, potrzebne są definicje
Wiek XIX nazywa się często wiekiem żelaza i pary. Wiek XX – wiekiem elektryczności, mediów i masowej produkcji. Ludzkość przebyła wielką drogę w samym tylko wieku XIX. Pomyślcie: zaczął się epoką Napoleona – kiedy to jedynym środkiem przemieszczania się był poczciwy koń i powóz – a zakończył się wynalezieniem samochodu, kinematografu, radiogramu. W XIX wieku człowiek odkrył silnik parowy, potem prąd elektryczny, co sprawiło, że wiek XX zupełnie uzależnił się od elektryczności. Źródła naszego życia,
Zwróć uwagę na trzy zagadnienia związane z romantyczną kulturą, tak ważną w XIX wieku. Są to: ROMANTYCZNA WYOBRAŹNIA ROMANTYCZNY PATRIOTYZM ROMANTYCZNA MIŁOŚĆ Romantyczna wyobraźnia To romantycy wprowadzają do literatury świat fantazji. Do tej pory o duchach, zjawach, rusałkach i podobnych widmach nie pisano w poważnej literaturze. Owszem, opowiadano sobie w ludowych bajaniach, ale na przykład starsi panowie tworzący klasyczną literaturę w duchu oświecenia uważali to wszystko za zabobon, za skandal i za dziedzinę niegodną pióra. Romantycy –
Co to jest książka? Odpowiedź niby łatwa, bo na hasło książka pojawia się nam przed oczyma zespolony zestaw kartek papieru, oprawiony okładką. Gdybyśmy jednak próbowali zastanowić się nad tym głębiej, powstałoby pytanie, czy na pewno książkę należy kojarzyć z formą papierową. Zwłaszcza teraz – w dobie komputerów i Internetu. Pan Tadeusz w formie papierowej jest książką. Ale czy Pan Tadeusz zgrany na CD-ROM-ie albo w Internecie też nią będzie? Na to pytanie trudno odpowiedzieć. Egipcjanie
Kiedy się pojawia? Jeśli nagle w utworze literackim pojawia się krasnoludek, cyborg lub smok, to śmiało można już mówić o fantastyce. Bo w normalnym świecie smoków nie ma. A po co się pojawia? Przede wszystkim dlatego, że czytelnicy lubią fantastykę. Lubią sobie wyobrażać inne, odległe światy, dziwne stwory i bohaterów walczących ze złem. W fantastycznych światach czasem łatwiej ukazać pewne wartości – braterstwo, przyjaźń, miłość. I wcale nie jest to naiwne. Co to jest fantastyka? Twórczość,
Praca Będąca karą Adam i Ewa wygnani z raju Syzyf wtaczający za karę głaz Będąca równocześnie misją Joanna Lipska z noweli Orzeszkowej A… B… C… praca lekarzy z serialu Na dobre i na złe Antoni Paluszkiewicz, nazywany Kawką z Syzyfowych prac, korepetytor Będąca wyzwaniem praca Santiago z utworu Stary człowiek i morze obowiązki kaskaderów, sportowców, ratowników Związana z samokształceniem praca chłopców z Syzyfowych prac Wykonywana pod przymusem nauczyciela więźniów w łagrach i obozach koncentracyjnych Traktowana jako pasja nauczycielskie zajęcie Ani z Zielonego Wzgórza
Jak powstał teatr? Od Dionizji do tragedii i komedii Teatr europejski narodził się w antycznej Grecji. Dwa razy do roku odbywały się Dionizje, czyli święto ku czci Dionizosa (boga narodzin, urodzaju, ale także hucznej zabawy i wina). Wiosenne Wielkie Dionizje były poważne, odbywały się w porze zrównania dnia z nocą. Jesienne Małe Dionizje to odpowiednik dzisiejszych dożynek. Wielkie Dionizje dały początek tragedii, Małe – odprawiane na wsi – komedii. Zapamiętaj! Początkowo w antycznym teatrze występował chór
Gatunki dramatyczne Tragedia – skojarz z Antygoną Sofoklesa Najstarszy i przez wiele lat uważany za najdoskonalszy gatunek dramatu. Stworzony w antycznej Grecji. Twórcy tragedii musieli przestrzegać wielu rygorystycznych zasad: Obowiązywała zasada trzech jedności (czasu – akcja rozgrywała się w ciągu jednego dnia, miejsca – akcja rozgrywała się w jednym miejscu, akcji – dotyczyła jednego wątku). Zasada decorum – o tematach poważnych można pisać tylko stylem podniosłym, poważnym, bohaterowie pochodzili z tzw. wysokich rodów (rodzin królewskich). O
O lepszym życiu, o stanowisku, lepszym statusie społecznym Takie marzenie towarzyszy nam przez całe życie. Chcemy, żeby nam się dobrze powodziło w szkole i pracy, marzymy o wyjeździe na Hawaje. Z takimi marzeniami trzeba obchodzić się dość ostrożnie. Czasem przeradzają się w żądzę sławy, pieniędzy, w niezdrową ambicję. Wtedy człowiek robi się chciwy, zapomina o przyjaciołach i wartościach. Przykłady? Władca Pierścieni Tolkiena, Kameleon Czechowa, Balladyna Słowackiego. Krasnoludy ruszyły z hobbitem w podróż do krainy smoka. Marzenie o dotarciu tam zostało zrealizowane, ale coś
Taniec Cechy tańca: Zbliża ludzi Taniec to niezły sposób na zbliżenie dwóch osób, które się sobie podobają. A w literaturze? Oczywiście podobnie: Grande Valse Brillante Juliana Tuwima. Utwór znany także z muzycznych wersji (Ewy Demarczyk, Michała Bajora). Wspomnienie tańca z ukochaną kobietą. On jest szczęśliwy, bo spełniło się jego marzenie. Wydaje mu się, że w ramionach ma nie partnerkę, lecz cały świat. Ona – zdyszana, zawstydzona, milcząca, patrzy w dół, ale poddaje się woli prowadzącego
Obrona ojczyzny To temat związany z ojczyzną od początku istnienia państwowości. Gdy rodzi się państwo, tworzone są granice. Kiedy ktoś wdziera się przemocą za granicę państwa, łamie zasady suwerenności. Obywatele muszą bronić kraju. Z historii wiadomo, ile razy się to działo. Uwaga! W literaturze obowiązkowej masz zaledwie kilka, ale bardzo ważnych momentów: Sprowadzenie Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego okazało się niezbyt fortunnym rozwiązaniem. Zamiast pokojowych misji chrześcijańskich na terenie Prus Polacy spotkali się z przemocą
