JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
Źródłem tragedii greckiej były mity, więc ich bohaterowie to postacie dobrze znane Grekom z opowieści mitologicznych. Edyp Syn Lajosa. Ojciec porzucił go, gdy dowiedział się od wyroczni, że zginie z ręki syna. Znaleziony przez pasterza i oddany bezdzietnej rodzinie królewskiej w Koryncie. Gdy dorósł, dowiedział się, że jest przybranym dzieckiem. Zapytał o to swego ojczyma, ale ten nie powiedział mu prawdy. Edyp udał się do wyroczni i dowiedział się, że zabije swego ojca. By przepowiednia sie
Reguła trzech jedności jest charakterystyczna dla tragedii greckiej. Zrezygnował z niej Szekspir, za co został ostro skrytykowany przez większość swoich współczesnych. Dopiero po jakimś czasie odstąpienie Szekspira od klasycznych wzorców zostało uznane za genialne. Szekspir wprowadził sceny zbiorowe, zrezygnował z chóru, przenosił akcję z miejsca na miejsce (zmiany scenografii), przeplatał ze sobą kolejne wątki, zakłócając następstwo czasowe, rozbudował wątki poboczne. Uwaga! Reguły trzech jedności przestrzegał Jan Kochanowski w Odprawie posłów greckich (jedność miejsca –
Podstawę teorii literackiej Arystotelesa stanowi założenie, że poezja jest sztuką mimetyczną, czyli naśladowczą. Sposób naśladowania rzeczywistości dzieli utwory literackie na różne gatunki: epopeja naśladuje za pomocą narracji, tragedia – przez przedstawienie działających osób, a więc w sposób bardziej bezpośredni. Dzięki temu silniej działa na odbiorcę – wywołuje u widza „litość i trwogę”, a następnie wstrząs prowadzący do oczyszczenia (katharsis). Ażeby sztuka teatralna uznana została za tragedię, musi ona spełniać kilka „warunków tragiczności”. Bardzo ważny jest
Twórcy starożytnej Grecji pozostawili po sobie nie tylko wzorce podstawowych gatunków literackich czy środki stylistyczne, np. porównanie homeryckie, ale również pewne typy strof naśladowane przez twórców późniejszych epok. Do wartych zapamiętania należą: strofa saficka – rodzaj strofy czterowierszowej, składającej się z trzech wersów 11- zgłoskowych i wersu 5-zgłoskowego, będącego zazwyczaj pointą strofy. Nazwa pochodzi od Safony, której przypisuje się autorstwo najstarszego utworu zawierającego ten typ strofy: Ujrzałam cię, a ty promieniejąca, z uśmiechem
Epos Homera mówiący o wędrówce Odyseusza interpretować można jako metaforę ludzkiego życia. Człowiek wędrowiec, homo viator, występuje także w wielu innych utworach, czasem będących bezpośrednim nawiązaniem do Odysei. Należą do nich: dramat Williama Szekspira Troilus i Kresyda (1602), dramat Jeana Baptiste’a Racine’a Ifigenia w Aulidzie (1674), dramat Gerharta Hauptmanna Łuk Odysa (1914), Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego (1907), Ulisses Jamesa Joyce’a (1922). Ostatni z tych utworów (Ulisses Jamesa Joyce’a) jest rodzajem reinterpretacji Odysei. Akcja powieści rozgrywa
Nike – grecka bogini zwycięstwa. Wiele krajów przywoływało Nike podczas swojej historii, w niejednej stolicy turysta może oglądać jej posąg. Jest Nike warszawska i Nike paryska. Najsłynniejszy posąg – to Nike z Samotraki, z pierwszej połowy II w. p.n.e. – dziś tkwi w Luwrze, okaleczały: bogini na dziobie okrętu, nie ma rąk, głowy ani stopy. Nike warszawska – to Pomnik Bohaterów Warszawy z Placu Teatralnego. Bogini zwycięstwa (zresztą nie tylko wojennego) przedstawiana była jako młoda kobieta
Złotym wiekiem określamy wspaniałą dawną epokę – przedział czasu, który miał miejsce w Atenach w V i IV w.p.n.e. Był to okres, w którym nastąpił ogromny rozkwit filozofii, literatury, architektury i rzeźby. W tym właśnie czasie w Atenach powstawały najgłośniejsze, najistotniejsze dzieła, a także rozkwitła demokracja ateńska. Dlatego też ten właśnie przedział historii Grecji nazywa się „złotym wiekiem”. Przenośnie jest to wiek idealny, wspaniały, etap, który ludzkość utraciła i do którego dąży, marzy o jego powrocie – najdawniejszy okres mitologicznej
Aby wyjaśnić znaczenie tego terminu, warto przypomnieć, iż pochodzi on od słowa „classicus” – tzn. wzorowy, pierwszorzędny, doskonały. Za taki właśnie doskonały wzór uznano sztukę antyku i na długie wieki określiła ona kryteria piękna i poprawności w kręgu kultury europejskiej. Stąd terminem „klasycyzm” określamy nie tylko twórczość starożytnych artystów, lecz także późniejsze prądy artystyczne, odwołujące się do źródeł antycznych. Przykładem takiej epoki przywołującej klasyczne piękno i kanony ustalone w starożytności może być sztuka renesansu lub
Biblia powstawała przez co najmniej 1400 lat. Jest z pewnością dziełem znacznie większej liczby autorów, niż wynikałoby z ilości ksiąg, na które się dzieli. To i jej wielorakie funkcje w kulturze starożytnego Izraela znalazło odbicie w różnorodności form, jakie się na nią składają. Obok zapisu pierwotnych mitów znajdujemy w niej wyrafinowane traktaty filozoficzne. Obok proroctw spisy inwentarza. Delikatna poezja sąsiaduje w niej ze zbiorami surowych praw. Znajdujemy w Biblii szczegółowe opracowania historyczne i zapisy tajemniczych i wieloznacznych wizji. Trzeba pamiętać,
Profetyzm – to przepowiadanie przyszłości, prorokowanie; zjawisko występowania proroków. Prorocy – to bardzo ważne dla Biblii i historii Izraela postacie. Dla wierzących byli to ludzie, przez których pośrednio przemawiał Bóg. W Izraelu było ich bardzo wielu, odgrywali ważną rolę, nadworni prorocy byli jednymi z najważniejszych doradców króla. Część z nich działała zaś po prostu wśród ludu. Niektórzy w samotności zapisywali objawione przez Boga prawdy. Większość z nich zawierała oprócz boskich przykazań także przepowiednie dotyczące przyszłości Izraela.
Co to jest psalm? Psalm jest to utwór biblijny, poetycki, o charakterze modlitewno-hymnicznym. Ośrodkiem wypowiedzi w psalmach jest Bóg – odbiorca próśb, podziękowań, pochwał. Psalmy zbudowane są z wersetów. „Werset” – to całość treściowa, zbudowana z dwóch lub trzech członów. Te człony to powtórzenia, przeciwstawienia lub uzupełnienia. Wyróżniamy psalmy: błagalne, dziękczynne, pochwalne, królewskie, patriotyczno-religijne, mądrościowe Jaka jest wymowa psalmów? Psalm 1 – Dwie drogi życia Jest pouczeniem – zestawia dwie skontrastowane propozycje wyboru życiowej
Zaprezentuj wymowę wybranych Psalmów. W Psalmach wyraża człowiek pochwałę Boga i dziękczynienie za dzieło stworzenia. Choć sam poddany Bogu i ufny, podkreśla Boską moc i harmonię stworzonego świata – wrysowuje w strofy Psalmów także portret własny – istoty silnej, panującej na ziemi, grzesznej, ale liczącej na Boskie miłosierdzie. Psalm 1 – Dwie drogi życia Jest pouczeniem – zestawia dwie skontrastowane propozycje wyboru życiowej drogi, dwa portrety ludzkie. Którą z dróg wybierzesz? Z kim się utożsamisz: czy
Analizując Psalm 8, można wizję świata i człowieka proponowaną tutaj skonfrontować z koncepcją zawartą w Księdze Koheleta. Oto człowiek tutaj opisany to „władca nad dziełami rąk Twoich”. Człowiek to istota potężna, syn człowieczy, lecz umiłowany przez Boga, który oddaje mu we władanie wszelkie zwierzęta, ptactwo i ryby. Człowiek w tym ujęciu jest „niewiele mniejszym od niebieskich mocy”. Psalm zawiera także pochwałę świata stworzonego przez Boga, niebios i ziemi, gwiazd, człowieka. Powyższa afirmacja, zachwyt światem i człowiekiem, stała
Księga Koheleta podejmuje istotny w kulturze całej ludzkości motyw rozważań nad kondycją ludzkiego istnienia, zadaje pytanie, czym jest życie ludzkie i człowiek, zawiera odpowiedź na pytanie o szczęście człowieka, o sens jego egzystencji. Jak brzmi ta odpowiedź? Jej kwintesencją jest refren: „marność nad marnościami, wszystko marność. Wszystko marność i gonienie za wiatrem…” – oto motto całej Księgi. Jak widać, jest to bardzo pesymistyczna koncepcja człowieka i jego dzieła. Człowiek jest istotą kruchą i przemija, podczas gdy ziemia
Omów różne postacie cierpienia i postaw wobec niego, jakie występują w Biblii. Motyw cierpienia w Biblii jest dość bardzo szeroki i trudny. Wynika to z faktu, że w księgach biblijnych nie ma jednoznacznej postawy wobec niego. Przedstawmy najważniejsze. Cierpienie jako kara To chyba pierwsze biblijne ujęcie problemu cierpienia. Już Adam i Ewa pierwsi go „zakosztowali” – później zaś działo się tak ze wszystkimi, którzy przeciwstawiali się starotestamentowemu Bogu. Bolesna kara spotkała mieszkańców
Pieśń nad Pieśniami jest wspaniałym poematem miłosnym, dialogiem Oblubieńca i Oblubienicy, którzy w zmysłowych obrazach, porównaniach i wyznaniach opisują swoje uczucie. Tradycja przypisuje jej autorstwo Salomonowi, raczej błędnie – powstała prawdopodobnie w połowie IV w. p.n.e. Jak ją interpretować? Nie skłamie i nie narazi się nikomu ten, kto powie, że jest to wielkie dzieło o miłości. Miłość wypełnia utwór po brzegi i to miłość kreuje niezwykłe obrazy i zachwyt ukochaną osobą, obiektem uczucia. W swojej dosłownej warstwie utwór zajmuje
Hymn o miłości to inaczej Pierwszy list św. Pawła do Koryntian. Jest to wielka pochwała miłości, jej opis, a nawet próba definicji. Z pewnością nieobca jest Ci obelga „cymbał brzmiący”. To właśnie z tego utworu pochodzi. Kto to jest cymbał brzmiący albo miedź brzęcząca? Człowiek pozbawiony miłości. Tak uczucie to urasta do niezwykle potężnej wartości – po raz pierwszy w literaturze zyskuje taką poetycką realizację. Hymn o miłości zestawia się i porównuje z Pieśnią nad Pieśniami Oba utwory
Przypowieść jest to utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji. Oznacza to, że prosta, uboga fabuła jest tylko ilustracją, obrazkiem, który ukazuje głębsze, uniwersalne treści. Właściwa interpretacja przypowieści wymaga, aby przejść od jej znaczenia dosłownego (widocznego na zewnątrz) do znaczenia ukrytego. Przykładem może być Przypowieść o siewcy. Obrazek zewnętrzny to siewca, który rozsiewa ziarno, które trafia na różny
Prawdy zawarte w przypowieściach biblijnych Przypowieść o siewcy opowiada o tym, jak ziarno rozsiewane przez siewcę padało na różne podłoże. Raz padło na drogę – i wydziobały je ptaki; nie wzeszło na kamiennym podłożu ani pomiędzy cierniami. Dopiero gdy trafiło na żyzną glebę, wydało plon bogaty. Łatwo odczytać znaczenie tej przypowieści, odnaleźć jej sens dotyczący ziarna mądrej nauki Słowa Bożego, które nauczyciel rozsiewa między słuchaczami. Przypowieść zawiera nakaz, by być jak żyzna gleba,
Znaczenie Apokalipsy św. Jana Apokalipsa dosłownie oznacza odsłonięcie, objawienie. Jest to szczególny rodzaj wypowiedzi biblijnej, który opisuje tajemnice czasów ostatecznych (czyli koniec świata). Apokalipsa św. Jana nie jest jedyną apokalipsą biblijną, lecz jest najważniejsza – zamyka całość świętej księgi, jest źródłem odniesień i nawiązań późniejszej literatury. Księga ta zawiera widzenie św. Jana, który prorokuje, ogląda w swoim objawieniu koniec świata. Św. Jan przepowiada przyszłe losy, grozi, pociesza, przestrzega ludzkość. Apokalipsa prezentuje także
