Realizm w Europie
Co łączy bohaterów Balzakowskich? Podstawową cechą Balzakowskich postaci jest ich nieustanne, zachłanne dążenie do awansu społecznego, do przebicia się do warstwy wyższej lub przynajmniej, w ostateczności, utrzymania dotychczasowej pozycji. Ów pęd do wspinania się po szczeblach drabiny społecznej jest jednym z podstawowych motywów całej Komedii ludzkiej. Bohaterowie Balzaka są zachłanni i drapieżni. Zrobią wszystko, by wspiąć się wyżej – by mieć i znaczyć więcej. Hierarchia społeczna w ujęciu Balzaka jest
Jaką panoramę swoich czasów kreśli Balzak w swoich utworach? Wyjaśnij znaczenie tytułu Komedia ludzka. Panorama balzakowskiej rzeczywistości jest pesymistyczna i przerażająca. Fakt, że nie dotyczy to tylko przeszłości, jeszcze pogarsza samopoczucie czytelnika. Ten świat aż woła o ocalenie choć jednej z cnót człowieka: przyjaźni. miłości lub choćby uczciwości… Balzak nie przekreśla raczej możliwości działania w słusznej sprawie naprawy świata. Cyniczny Vautrin mówi, że „życie jest jak kuchnia – aby zrobić
W pierwszej połowie XIX wieku w Polsce kwitnie romantyzm, a w wielu innych krajach już gaśnie i rodzi się nowy, potężny kierunek, który wkrótce ogarnie cały kontynent, a w Polsce przyjmie postać pozytywizmu. To realizm. Za jego początek uznaje się mniej więcej połowę wieku – rok 1850. Wprawdzie wielkie dzieła realistów, na przykład Honoriusza Balzaka, pojawiły się już wcześniej, ale na przykład artykuł programowy malarza Gustave’a Courbeta (czytaj: Kurbeta) pt.
Realizm dziewiętnastowieczny – przedstaw podstawowe cechy tego prądu w literaturze. Realizm dziewiętnastowieczny Zdefiniuj pojęcie literatury realistycznej – jako dążącej do odwzorowania świata rzeczywistego. Przywołaj Balzakowską Komedię ludzką – jako próbę totalnej realizacji tego zamierzenia. Rozwiń: Omów podstawowe cechy prozatorskiej poetyki realizmu: Narracja auktorialna – pierwszoosobowy narrator „wszechwiedzący”. Metoda millieu – opis osoby, zjawiska poprzez otoczenie, akcesoria, rekwizyty. Dbałość o zgodność realiów, scenerii, topografii i zachowań w świecie przedstawionym z rzeczywistością. Zakończ: Zaznacz, że metody
Realizm – to pojęcie ogólne. Funkcjonuje jako nazwa epoki literackiej (II połowa XIX w. – inaczej pozytywizm). Termin stosuje się także do określenia metody twórczej w malarstwie, literaturze, słowem w sztuce europejskiej. Można zatem mianem realizmu określić sposób tworzenia w literaturze i sztuce, który realnie, wiernie odzwierciedla życie codzienne człowieka w jego środowisku. Realizm jest metodą „fotograficzną” – niczego nie odkształca i nie pomija szczegółów. Uwaga! Tendencja ta zapanowała między prądem romantyzmu a naturalizmem końca wieku. Narodziny
Emma Bovary Tytułowa bohaterka w słynnej powieści Flauberta (Pani Bovary). Na imię miała Emma, była panną wykształconą i oczytaną. I właśnie świat książek poruszył jej wyobraźnię i marzenia do tego stopnia, że nie mogła pogodzić się ze zwykłym życiem na prowincji. Jako żona miłego, ale nudnego doktora Bovary, czuła się odsunięta od prawdziwego świata miłości, tragedii, szczęścia, wielkich wydarzeń. Zaczęła zatem tworzyć ich namiastki w swoim świecie – weszła na ścieżkę niebezpieczną. Kolejni kochankowie, długi,
Lwa Tołstoja – autora epopei Wojna i pokój, wielkiej powieści o miłości i zdradzie pt. Anna Karenina, i dobrodziejstwach form, jak Opowiadania sewastopolskie. Pisarz arystokrata, autor słynnej powieści historycznej pt. Wojna i pokój. Miejsce Tołstojowskie to majątek Jasna Polana. Tu się urodził, tu pisał, tu założył później szkołę dla dzieci wiejskich. Tołstoizm to postawa etyczna, na wskroś chrześcijańska, głosząca nakaz czynienia dobra, odrzucenie wszelkiej przemocy i zemsty. Model epicki pisarza najlepiej obrazuje Wojna i pokój,
Epoka Zbrodnia i kara to jedna z wielkich powieści realizmu. Na uwagę zasługuje fakt, że Dostojewski zwrócił powieść realistyczną w kierunku pogłębionej analizy psychologicznej postaci (penetracji ich psychiki). Dużą rolę w jego powieściach odgrywają monologi wewnętrzne bohaterów. Forma utworu Zbrodnia i kara to powieść polifoniczna, czyli wielogłosowa. Obraz świata przedstawionego nie wyłania się z opowieści wszechwiedzącego narratora, lecz prezentowany jest z punktu widzenia bohaterów, których głos jest tak samo ważny jak głos narratora. Narrator powstrzymuje się od
Karol Dickens – piewca dziewiętnastowiecznego Londynu, kojarzy się czytelnikom z losami Dawida Copperfielda, z uśmiechniętą, dobroduszną twarzą pana Pickwicka i jego komicznymi przygodami, z atmosferą Bożego Narodzenia za oknami londyńskich domów… Któż nie czytał w młodych latach książek Dickensa! A kto nie czytał, widział z pewnością filmową realizację Opowieści wigilijnej… Powieści te chwilami przypominają baśń i byłyby nią, gdyby nie bolesne realia ówczesnej nędzy ludzi biednych, krzywdy dzieci i osób słabych. Najsłynniejsze dzieła Dickensa to: Dawid Copperfield – opowieść
Temat historyczny stał się modny. Artyści odmalowywali dzieje swoich narodów, portretowali bohaterów. Najlepszym przykładem – nasz własny artysta – Jan Matejko. Ale i europejscy mistrzowie nie stronili od dawnych dziejów – w modę weszły całe cykle ukazujące dzieje narodu czy ludzkości. Akademicy pragnęli, by malarstwo historyczne było idealizowane: przecież miały upamiętniać heroizm, sławić wielkich bohaterów, dawać moralny przykład. Malarze nie zawsze wiernie trzymali się tych wytycznych – często podejmowali ważne tematy, ubierając
W myśl założeń ogólnych, racjonalnych i użytecznych, naukowych i „dotykalnych”, głoszono następujące hasła programowe: Monizm przyrodniczy – inaczej jedność świata natury i ludzi, bo cały świat podlega tym samym prawom. Konsekwencją monizmu przyrodniczego było właśnie stosowanie metod biologii i fizyki, eksperymentu i obserwacji do badania sfery ludzkiej. Scjentyzm – to zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu, bo one są jedynymi źródłami rzetelnej wiedzy. Praktycyzm – stawianie sobie osiągalnych, rozsądnych celów, troska o dobór środków do
W myśl założeń ogólnych, racjonalnych i użytecznych, naukowych i „dotykalnych”, głoszono następujące hasła programowe: Monizm przyrodniczy – inaczej jedność świata natury i ludzi, bo cały świat podlega tym samym prawom. Konsekwencją monizmu przyrodniczego było właśnie stosowanie metod biologii i fizyki, eksperymentu i obserwacji do badania sfery ludzkiej. Scjentyzm – to zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu, bo one są jedynymi źródłami rzetelnej wiedzy. Praktycyzm – stawianie sobie osiągalnych, rozsądnych celów, troska o dobór środków do
Powieść realistyczna „Powieść jest jak zwierciadło, które obnosi się po gościńcu”. To jedna z pierwszych, najbardziej znaczących definicji gatunku, którą sformułował Stendhal. Wskazywała na elementarny wyznacznik powieści – Arystotelesowską zasadę mimesis, czyli naśladownictwa rzeczywistości. Powieść niczym lustro miała odbijać świat, z fotograficzną dokładnością odtwarzać to, co zgodnie z regułą prawdopodobieństwa mogłoby się zdarzyć. Mimo że data powstania utworu wskazuje epokę romantyzmu – jest to powieść realistyczna. Powieść realistyczna jest dziełem,
To arcydzieło rosyjskiego pisarza ukazało się w roku 1845. Jego głównym bohaterem jest biedny student Rodion Raskolnikow, który zabił lichwiarkę i jej siostrę. Nie zrobił tego dla zysku. Czyn ten traktuje raczej jako sposób na wyeliminowanie ze społeczeństwa jednostek małowartościowych. Sam uznaje się, oczywiście, za indywidualność wyższego rzędu. Opis morderstwa jest dość dokładny i brutalny. Śledztwo prowadzi niepozorny, choć w rzeczywistości znakomity oficer śledczy Porfiry Pietrowicz. Raskolnikow zostanie zdemaskowany i za karę zesłany na katorgę.
II połowa XIX wieku była prawdziwą rewolucją we wszystkich niemal dziedzinach życia ludzkiego. Już nie świece płonęły wieczorami w domach, lecz lampy naftowe. Podróże odbywano nie konno, lecz najzwyczajniej w świecie – pociągiem. Piękne pióro poety poszło do lamusa – pisarz pozytywista używa maszyny do pisania. Ludzie porozumiewają się na odległość, mają telegraf, a od 1876 roku – telefon. Nie doceniamy dziś wagi tych wynalazków, a przecież to one zmieniły
Wśród tych, którzy publikowali i głosili myśl nowej epoki, wymienić należy nazwiska: August Comte – Wykłady filozofii pozytywnej Herbert Spencer (czyt. Spenser) – Wstęp do socjologii Hipolit Taine (czyt. Tein) – Rasa, środowisko, moment John Stuart Mill – Co to jest utylitaryzm? Dzieła tych filozofów naświetlały różne punkty problemowe, lecz zasadą ogólną było odrzucenie irracjonalizmu i cudowności romantycznej na rzecz naukowej, racjonalnej i praktycznej interpretacji świata. Postęp w nauce, medycynie, inżynierii spowodował inne spojrzenie
Jego życie i twórczość także przypada jeszcze na czasy romantyzmu. Trzeba go zaliczyć do ojców powieści. Znajdujemy w jego powieściach romantyczne przygody i eksplozje gwałtownych uczuć. Zarazem jednak Stendhal przeprowadza wnikliwą analizę psychologiczną swoich postaci, rejestruje fakty, dba o autentyzm, prawdopodobieństwo świata przedstawionego. Stendhalowski prowincjusz bez skrupułów wspinający się po drabinie kariery społecznej to Julian Sorel, bohater powieści Czerwone i czarne, który spadnie na łeb na szyję, gdy podda się prawdziwemu uczuciu. Być może dlatego,
Realista, który nie uważał się za realistę. Sądził, że realizmowi brak piękna i uczucia, ale głosił podobny program. Mówił o zdystansowaniu, bezosobowości i beznamiętności narratora, postulował wielką dbałość o prawdę, podejmowanie tematów z życia codziennego. Pisanie powieści poprzedzał obserwacjami i doświadczeniami, gromadził wielką dokumentację. Poświęcał swemu zajęciu wiele czasu i energii. Był samotnikiem. Pisał o idealnej miłości, o środowisku drobnomieszczańskim, podejmował też tematy historyczne, a fabułę opierał na faktach. Najsłynniejsza powieść Gustawa Flauberta, Pani Bovary, powstała na podstawie autentycznego wydarzenia: samobójstwa
Romantyzm dominacja poezji i dramatu w literaturze serce, uczucie, wiara dusza fantastyka idea: „mierz siły na zamiary” idea walki ekspresja i wyobraźnia w sztuce poeta – mistrz, wódz, indywidualna jednostka profetyzm, mistycyzm natura – wielkim tematem literatury Pozytywizm dominacja prozy (powieść, nowela, opowiadanie) wiedza, scjentyzm rozum realizm praktycyzm, utylitaryzm idea pracy twórca – w służbie idei społecznych reform i potrzebnych ideałów agnostycyzm miasto, cywilizacja jako nowe tematy literatury Co pozytywiści przejęli od romantyków? Ideał patriotyzmu – choć
Realizm – który znamy z prozy dziewiętnastowiecznej i który kojarzy się z wiernym odwzorowywaniem rzeczywistości, dotyczy również malarstwa. Silny nurt w sztuce europejskiej stawiał sobie za cel pokazanie na płótnie prawdy o otaczającym artystę świecie. Nie tylko chwile niezwykłe – również codzienność. Nie tylko damy i godne postacie – także zwykłych ludzi przy pracy. Realizm miał silną pozycję, którą zachwieje dopiero wkraczający pod koniec wieku impresjonizm. Przedstawiciele realizmu w sztuce Gustaw Courbet – wielki zwolennik prawdy w sztuce,
