WSPÓŁCZESNOŚĆ
Józef K. Everyman marionetka człowiek samotny człowiek dążący do samowiedzy człowiek przeżywający metafizyczny lęk Bohater tragiczny Everyman Bohater Procesu to człowiek bez tożsamości – pospolite imię, brak nazwiska (jedynie niewiele znaczące K.), żadnych informacji o wyglądzie… Człowiek, który może być każdym. Bohater Procesu uosabia egzystencjalne lęki każdego człowieka, pokazuje uniwersalne postawy wobec losu. Ta zamierzona kreacja współgra z parabolicznym charakterem powieści. Marionetka Pan jest aresztowany, pewnie, ale nie powinno to
Interpretacje powieści Powieść-parabola. Powieść absurdu. Książka o zbiurokratyzowanym świecie. Metafora ludzkiego życia. Studium totalitaryzmu. Powieść o poszukiwaniu samoświadomości. Książka o śmierci i samotności. Powieść-parabola Fabuła Procesu ma znaczenie przenośne, jest ilustracją ogólniejszych praw ludzkiej egzystencji. Różne możliwości odczytania powieści: obraz bezradności człowieka wobec machiny biurokratycznej: urzędów, sądów itp., problem nieliczenia się z jednostką w systemie totalitarnym, osamotnienie człowieka w społeczeństwie, refleksja nad ludzką egzystencją – skazanie na nieuchronną śmierć,
I. Artur to młody, wykształcony, uporządkowany wewnętrznie mężczyzna. Denerwuje go styl życia rodziców – ich nonszalancja, łamanie norm obyczajowych, artystyczne skłonności, niechlujstwo. Nie może pojąć, że ojcu nie przeszkadza w niczym fakt, iż jego żona (a matka Artura) ma kochanka, i to jakiego – prymitywnego chama. Denerwuje go też niechlujstwo ojca i jego bohemiczny styl życia, denerwuje go nawet nowoczesna babcia, która nie myśli o śmierci ani robieniu na drutach, lecz radośnie gra w karty. Próbuje
Bohaterowie z getta Mordechaj Anielewicz – przywódca powstania (dlaczego wybrano właśnie jego – bardzo chciał tego, no to go wybraliśmy – opowiada Edelman). Popełnił samobójstwo 8 maja 1843 r. Został ukazany jako miły, przystojny, pełen zapału i woli walki chłopak, zupełnie jednak pozbawiony wielkości, która powinna cechować przywódców. Wspomina o epizodzie, kiedy to Anielewicz pomagał matce w handlu rybami – podmalowywał je czerwoną farbą, by wyglądały na bardziej świeże… Michał
Przedstaw cechy poezji Mirona Białoszewskiego Pierwsze słowo, jakie przychodzi na myśl na określenie jego życia i twórczości, to „osobność”. A także indywidualizm i oryginalność. Sam uważał się za normalnego i przeciętnego człowieka, jednak w swej biografii przedstawiał się jako „pustelnik w wielkim mieście”. W swej osobności trwał konsekwentnie, zarówno jako poeta, jak i człowiek. Jego programowa samotność przejawiała się w ucieczce od oficjalnych form życia literackiego, obronie przed naciskiem chwilowych programów, doktryn i mód literackich. Polegała też na całkowitej niezależności
Terminu nowomowa po raz pierwszy użył George Orwell w powieści Rok 1984 na określenie języka totalitarnej władzy. W Polsce jest utożsamiana z językiem PZPR-u, który posługiwał się nią w celach propagandowych i socjotechnicznych (manipulowania ludźmi). Nowomowę cechuje: dominacja oceniania nad przekazywaniem informacji, przy czym ocena każdego wyrazu jest mu przyporządkowana odgórnie i nie może się zmienić (np. „zachodni” zawsze znaczyło „zły”); dychotomiczny (dwudzielny), czarno-biały obraz świata, w którym wszystko, co znajduje
Co to jest teatr absurdu? Jakich jego przedstawicieli potrafisz wymienić? Teatr absurdu to jeden z głównych kierunków w XX-wiecznym teatrze i dramacie, operujący groteską i parodią. Działania bohaterów są pozbawione na ogół motywacji psychologicznej, w fabule trudno znaleźć związki przyczynowo-skutkowe. Fabuła jest właściwie pretekstem do parodiowania różnych form i zachowań, stereotypów mówienia i zachowania, bohaterowie – są marionetkami, ucieleśnieniem stereotypów. Prekursorem teatru absurdu był we Francji Alfred Jarry, autor Ubu Króla, napisanego w 1888, wystawionego w 1896 roku. W
Teatr ŚREDNIOWIECZE Moralitet – gatunek dramatyczny, który rozwinął się w późnym średniowieczu (przełom wieków XV i XVI). Należące do niego utwory miały charakter dydaktyczno-filozoficzny i przedstawiały walkę upersonifikowanych (uosobionych) pojęć moralnych (Dobra, Cnoty, Wiary, Zła, Występku, Pychy) o duszę ludzką (tzw. psychomachia). Pojawiający się w nich człowiek pozbawiony był jakichkolwiek indywidualnych rysów psychicznych, stanowił symbol kondycji ludzkiej („człowieka w ogóle”), w pełni więc zasługiwał na angielskie określenie Everymana (Każdego). Misterium – gatunek średniowiecznego dramatu religijnego. Fabuła –
Poezja Różewicza budzi takie uczucie jakby poeta chciał zacząć wszystko od nowa, ustalić nowe techniki tworzenia poezji, inaczej szukać znaczeń, inaczej ustalać sens słów. Najważniejsze cechy twórczości poetyckiej Różewicza to: upodobnienie poezji do prozy (ważna rola języka potocznego), oszczędność pisarska – jak najmniej słów, jak najwięcej znaczeń, co w efekcie daje lapidarność poetyckiej wypowiedzi, wiersz – to zwięzły sąd, refleksja lub informacja o odczuciu poety. Zobacz: Tadeusz Różewicz to twórca,
Turpizm – była to orientacja poetycka, która rozwinęła się po 1956 r. Poeci-turpiści programowo, „z założenia” włączyli w obręb poezji: brzydotę, kalectwo, choroby i śmierć. Twierdzili, że są to równie uprawnione tematy poezji jak inne, gdyż uzupełniają prawdę o człowieku. Szczególnie lubiany był temat zniszczenia, śmierci i rozkładu. Dotąd motywy takie nie miały oficjalnego miejsca w poezji. Wprawdzie można powiedzieć, że turpiści odwoływali się do tradycji Baudelaire’a, poetów baroku i
Campo di Fiori Wymowę Campo di Fiori podpowiada sam poeta. Zestawia on dwa place, dwa społeczeństwa i dwa wydarzenia historyczne. Pierwsze to spalenie na stosie Giordana Bruno w 1600 r. na Campo di Fiori. Kiedy spłonął stos, życie znów zajęło plac – handel, zakupy, kosze oliwek i cytryn – zwyczajne, tętniące życie. Drugie podobne, choć dużo późniejsze wydarzenie to rok 1943 – powstanie w getcie Warszawy, salwy za murem a tuż obok, na placu warszawskim w piękną
Można powiedzieć, że jest to stosunek buntowniczy, że poeta występuje przeciw polskim mitom, idealistycznym zrywom, obrazoburczo wołając o realizm, o to, by dostrzec Dedala, by zaprzestać żałobnych śpiewów, a konstruktywnie pomyśleć o przyszłości. Ernest Bryll jest ciekawym twórcą, jego wiersze przyciągają rytmicznym brzmieniem, często są utrzymane w klasycznych rygorach rymu, stylizacji na dawną polszczyznę, bogate w przerzutnie i metafory, a przy tym nie unika poeta mowy potocznej, nawet wulgaryzmów i… dyskusyjnych teorii. Jednak wiersze Brylla budzą pewne podejrzenia:
Scharakteryzuj poezję księdza Jana Twardowskiego. Twórczość księdza Jana Twardowskiego należy do poezji o tematyce religijnej, lecz jest to propozycja oryginalna, propagująca model wiary radosnej, bliskiej człowiekowi i, co dodać należy, w dzisiejszych czasach modna i popularna. Jeśli szukać źródeł czy odwołań koncepcji ks. Twardowskiego, to odpowiednią wydaje się filozofia św. Franciszka z Asyżu, który tak samo w centrum ludzkich wartości stawiał miłość i radość życia. Ksiądz Twardowski debiutował jeszcze przed
Elegia o… [chłopcu polskim] Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, Przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg. I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc, i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut –
Przemijanie stanowi oś konstrukcyjną opowiadań: Panny z Wilka i Brzezina. Bohaterowie obydwu powracają do znanych im z przeszłości miejsc i konfrontują swoje wspomnienia z aktualnymi spostrzeżeniami i przeżyciami. Bohater Panien… widzi starość swojego wuja, przygasającą urodę znajomych dziewcząt i co najbardziej dramatyczne – zmiany w sobie samym. Wypaliły się w nim dawne uczucia, umarły niegdysiejsze pasje. Przywołaj scenę, w której Wiktor dotyka ręki Julci i czuje, że nie tylko skóra
Topos matki w poezji średniowiecznej, romantycznej i współczesnej. To temat-rzeka, ale spróbujmy choć wypunktować najważniejsze utwory i problemy. Topos matki w poezji… średniowiecznej Najdoskonalszą matką jest Maria – matka Chrystusa. W średniowiecznej literaturze i sztuce zwracano uwagę na dwa aspekty macierzyństwa Marii: matkę małego Dzieciątka, matkę cierpiącą – pod krzyżem, stabat Mater Dolorosa (Stabat Mater Jacopone da Todi i Lament świętokrzyski) i opłakującą śmierć Syna (w sztuce rozwija się tzw. motyw piety – rzeźba Michała Anioła,
Motyw tańca w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Jak zacząć? Taniec może być traktowany jako forma rozrywki, popis artystyczny lub obrzęd. W literaturze odnajdujemy motyw tańca od Biblii aż do czasów współczesnych. Najczęściej taniec opisywany w literaturze ma charakter symboliczny. Z literatury dawnej warto wspomnieć średniowieczny motyw danse macabre, który jest symbolem równości wszystkich ludzi wobec śmierci – w myśl hasła: Mors omnia adequat (śmierć wszystkim jednaka). Motyw tańca w polskiej literaturze
Człowiek wobec kultury, cywilizacji, konwencji w oczach polskich twórców XX wieku. Witkacy, Witold Gombrowicz, Sławomir Mrożek – to podstawowe nazwiska, które trzeba będzie przywołać w tej odpowiedzi. Witkacy popełnił samobójstwo, 18 września 1939 roku, na wieść o wkroczeniu wojsk radzieckich w polskie granice. Czy – jak chce tradycja – uczynił to w obawie przed nadciągającą władzą totalitaryzmu? Czy przeczuwał zbrodnie, tragedie XX wieku, które zniweczą indywidualizm jednostki? W każdym razie przewidział wiele, czego dowodem są
Jakie utwory przywołać? Materiału literackiego dostarczy już pierwszy oficjalny tomik Różewicza (Niepokój 1947 rok). Pochodzą z niego dwa bardzo popularne wiersze poety – Ocalony oraz Lament. Początek Ocalonego nietrudno jest zapamiętać (a cytat zawsze robi dobrze wrażenie): mam dwadzieścia cztery lata/ ocalałem prowadzony na rzeź. Wiersz zawiera wiele takich okrutnych w swojej konkretności sformułowań – poeta np. stwierdza: „widziałem furgony porąbanych ludzi”. Ich pozornie beznamiętny i zdystansowany ton nie jest
Ten świetny pisarz był chyba jedną z najciekawszych postaci polskiej literatury powojennej. W pierwszych latach po wojnie zabłysnął – zwłaszcza jako dziennikarz – później jednak, za czasów socrealizmu, wiodło mu się naprawdę źle. Cóż – komunistyczne władze nie przepadały zbytnio za błyszczeniem – zwłaszcza gdy ów „błyszczący” jakoś nie miał ochoty pisać ód do Stalina i powieści o dzielnych przodownikach pracy, zamiast tego tworząc scenariusze lekko wywrotowych komedii, wyrażając się krytycznie o gospodarce planowej, próbując
