LICEUM
Legendę o świętym Aleksym jest przykładem polskiej literatury hagiograficznej. Hagiografia w Polsce Był wiek XIII, gdy zakon żebrzący dominikanów przeniósł na grunt polski Złotą legendę Jakuba da Voragine’a, popularny w Europie zbiór żywotów świętych. Przepisywano go i dokładano biografie świętych polskich. U nas najstarsze zabytki tego rodzaju to pochodzące z początku wieku XI żywoty świętego Wojciecha. Obfitsza twórczość w tej dziedzinie przypada na XIII i XIV stulecie. W wieku XIV powstał między innymi Żywot świętej Kingi, żony
Jaką wizję śmierci przedstawia anonimowy autor średniowieczny – zinterpretuj wiersz pt. Skarga umierającego. Skarga umierającego Ach, mój smętku, ma żałości! Nie mogę się dowiedzieci, Gdzie mam pirwy nocleg mieci, Gdy dusza z ciała wyleci Byłem z młodości w rozkoszy, Nie usłałem swojej duszy, Już stękam, już mi umrzeci, Dusza nie wie, gdzie się dzieci1 Com miał jimienia2 na dworze, Com miał w skrzyni i w komorze, To mi wszystko opuścici,
Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne: Myszeida (wojna kotów z myszami: bohaterski Filuś, wielki wódz Myszogryz i Dusimyszek występują przeciw walecznym Gryzomirowi i Gryzosławowi), Monachomachia – wojna mnichów, Antymonachomachia – pozorne odwołanie Monachomachii. Monachomachia Zasada kompozycji Zderzenie komicznej treści z formą i stylem poematu heroicznego. Treść Wojna mnichów, która wybuchła między zakonami dominikanów a karmelitów, „w mieście, którego nazwiska nie powiem”. Mnisi walczą za pomocą sandałów, pasów, talerzy i
Pieśń IX Jana Kochanowskiego to poetycki manifest myśli renesansowej. Wskaż i omów zawarte w tym tekście idee tworzące ów manifest. Pieśń IX (Księgi pierwsze) Chcemy sobie być radzi? Rozkaż, panie, czeladzi, Niechaj na stół dobrego wina przynaszają, A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają. Kto tak mądry, że zgadnie, Co nań jutro przypadnie? Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba, Kiedy się człowiek troszcze
W roku 1900, gdy rozpoczynało się nowe stulecie, Europa właśnie z nostalgią żegnała belle epoque, zaś w literaturze polskiej niepodzielnie królowała estetyka młodopolska ze swoją pesymistyczną wizją ludzkiego bytu, ideologią „sztuki dla sztuki”, umiłowaniem przyrody i fascynacją nirwaną jako stanem pozwalającym na wyzbycie się wszelkich pragnień. A jednak mimo iż wedle stosowanej dziś periodyzacji epoka Młodej Polski miała potrwać aż do I wojny światowej, po roku 1900 dają się zauważyć wyraźne zmiany w nastrojach, tendencjach i nurtach
Granice dwudziestolecia wyznaczyły dwa wydarzenia: zakończenie pierwszej wojny światowej i wybuch drugiej. Dzielący je pokój trwał krótko, ale w tym czasie zmieniło się i życie, i literatura. Ale na razie jesteśmy w latach dwudziestych. Najważniejsze wydarzenia Świat: 1920 – poemat 150 milionów Włodzimierza Majakowskiego – Na scenę literacką wkracza futuryzm 1921 – pierwszy tom powieści Droga przez mękę Aleksego Tołstoja (następne – 1926, 1941) arcydzieło epiki powieściowej ukazujące rewolucyjną Rosję.
Lata trzydzieste to całkowita zmiana nastroju. Miejsce optymizmu zajmuje przeczucie nadciągającej katastrofy. Najważniejsze wydarzenia Świat 1930 – Samobójstwo Majakowskiego 1931 – Nocny lot Antoine’a Saint-Exupéry’ego – humanistyczne refleksje o ludzkiej wspólnocie – Film Chaplina Światła wielkiego miasta 1932 – William Faulkner, Światłość w sierpniu – nowoczesne techniki pisarskie: subiektywizm, retrospekcje 1933 – Tomasz Mann, pierwszy tom powieści Józef i jego bracia – czterotomowego dzieła ukończonego po II wojnie światowej; reinterpretacja wątków biblijnych –
Lata wojny i okupacji trudno uznać za odrębną epokę literacką. To raczej „stan wyjątkowy” literatury, który wpłynie na jej późniejszy rozwój. Atmosfera nie sprzyja eksperymentom formalnym – dzieła tego okresu są raczej dokumentami, świadectwami, króluje w nich realizm. Najważniejsze wydarzenia Świat 1939 – powieść Grona gniewu Johna Steinbecka – Victor Fleming kręci Przeminęło z wiatrem 1940 – Komu bije dzwon Ernesta Hemingwaya 1941– słynny film Orsona Wellesa Obywatel Kane –
Koniec wojny to westchnienie ulgi, śmiałe spojrzenie w przyszłość, ale też i rozrachunek z niechlubną przeszłością. Polska, ledwie otrząsnąwszy się z koszmaru okupacji, popada w nową niewolę. Najważniejsze wydarzenia Świat 1946 – powieść Grek Zorba Nikosa Kazandzakisa 1947 – Ukazuje się Doktor Faustus Tomasza Manna – zostaje wydana Dżuma Alberta Camusa – kwintesencja filozofii egzystencjalnej – powstaje Pod wulkanem Malcolma Lowry’ego – pesymistyczny obraz ciemnych stron ludzkiej natury 1948 – Młode lwy Irwina Shawa –
Hrabia Henryk, główny bohater Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego, to postać tragiczna. Jego tragizm wynika po pierwsze ze sprzeczności między uprawianiem poezji a rolą męża i ojca. Poza tym ideały romantycznej poezji (piekielna mara Dziewicy – ideał romantycznej kochanki; „stary orzeł wypchany w piekle” symbolizujący sławę; raj-natura – „spróchniały obraz Edenu, dzieło Belzebuba”) okazują się szatańskimi mamidłami, a obowiązki męża i ojca tchną filisterstwem. Czyli – sytuacja już bez wyjścia. Oprócz tego Hrabia Henryk uosabia tragizm
Poznajemy Hrabiego Henryka w momencie zawierania związku małżeńskiego. Wypowiada on wówczas ważne słowa: Zstąpiłem do ziemskich ślubów, bom znalazł tę, o której marzyłem – przeklęstwo mojej głowie, jeśli ją kiedyś kochać przestanę. Niedługo później nawiedza go we śnie Zły Duch pod postacią Dziewicy (ustrojonej w piękne suknie, świeżość i wdzięk zmarłych kobiet). Hrabia wyrzuca sobie, że od dnia ślubu prowadził bezduszne, drętwe, filisterskie życie, uświadamia sobie, że nie kocha żony: Boże, czyś Ty sam
Podobnie jak Pijaństwo, ta satyra skonstruowana jest na zasadzie dialogu. Jest to rozmowa między dwoma szlachcicami – znajomymi, którzy spotkali się przypadkowo. Jeden z nich, pan Piotr, właśnie się ożenił z ładną i dość bogatą kobietą. Nie jest jednak zadowolony z tego małżeństwa i z kwaśną miną przyjmuje gratulacje zdziwionego tym zachowaniem kompana. Jego żona to bowiem arcymodna kobieta, bezkrytyczna wielbicielka i naśladowczyni francuskich wzorów. Opisując wybryki damy, Krasicki wspomaga
Zaprezentuj satyrę Ignacego Krasickiego Pijaństwo. Pijaństwo to ciekawa satyra zabawna, a przy tym napisana z typowym dla Krasickiego zjadliwym, ostrym poczuciem humoru. Tematem satyry – jak wskazuje sam tytuł – jest pijaństwo, wada narodowa Polaków. Ta satyra jest dialogiem między dwoma znajomymi, jak się domyślamy z przedstawianych przez nich realiów, szlachcicami-Sarmatami. Jeden z rozmówców opowiada znajomemu o pijatyce, w której uczestniczył i jej fatalnych dla jego samopoczucia skutkach. Ta satyra jest
Przedstaw koncepcję mesjanizmu na przykładzie „Widzenia księdza Piotra” z III części „Dziadów”. Przedstawiona w Widzeniu księdza Piotra historiozoficzna wizja losów Polski to przejaw popularnego w czasach romantyzmu mesjanizmu. Przypisywał on niektórym jednostkom bądź narodom misję duchowego odrodzenia ludzkości ma drodze ofiary i cierpienia. W Widzeniu księdza Piotra Polska przyrównana jest do cierpiącego Chrystusa, zaś jej tragiczną historię symbolizuje Droga Krzyżowa. To właśnie śmierć i ofiara niewinnych Polaków staną się w przyszłości odkupieniem grzechów całego świata. Nieszczęśliwy
Omów romantyczną koncepcję prometeizmu na przykładzie Wielkiej Improwizacji z III cz. Dziadów Mickiewicza. Prometeizm to dobrowolne skazanie się na cierpienie, a często nawet na utratę życia w imię dobra ludzkości. Termin ten pochodzi od imienia greckiego tytana Prometeusza, który wykradł bogom ogień, by zanieść go ludziom. Za postępek swój Prometeusz został surowo ukarany – Zeus przykuł go do skał Kaukazu, a sęp, według innej wersji mitu – orzeł, co dzień wyszarpywał mu wątrobę.
Idee romantyzmu dotarły do Polski z opóźnieniem, jego umowny początek to rok 1822 – moment wydania pierwszego tomu Poezji Adama Mickiewicza, jednak romantyzm polski przypadł na szczególny czas w historii narodu. Powstawał on w czasach narodowej niewoli, carskich represji, zrywów niepodległościowych i związanej z osobą Napoleona nadziei na odzyskanie niepodległości. Klęska Napoleona pogrzebała nadzieje Polaków na niepodległość. Dawni żołnierze Kościuszki i Napoleona pogodzeni z porażką starali się jakoś funkcjonować w Królestwie Kongresowym, jednak młodzi zareagowali na taką postawę
Nieudana próba samobójstwa. Kordiana poznajemy jako piętnastoletniego młodzieńca cierpiącego na ból istnienia. Nasz bohater nie potrafi się odnaleźć w rzeczywistości, pragnie dokonać wielkich czynów, szuka sensu życia. Laura traktuje młodocianego kochanka pogardliwie, nawet szyderczo. Kordian odjeżdża w ustronne miejsce, strzela sobie w głowę i… chybia. Podróże. Kordian poznaje mechanizmy rządzące światem, dojrzewa, pozbywa się młodzieńczych złudzeń: W James Parku w Londynie spotyka dozorcę, który uświadamia mu, że podstawą funkcjonowania angielskiego społeczeństwa jest pieniądz: tak
Sarmatyzm To pojęcie absolutnie najistotniejsze, jeśli chodzi o całą kulturę staropolską – nie tylko barokową. Wiek XVII to jednak okres największego rozkwitu zjawiska – dlatego aspekt sarmacki jest szczególnie ważny dla literatury barokowej. Sarmatyzm to pojecie o co najmniej dwóch znaczeniach. Pierwsze odnosi się do sformułowanej już w XVI wieku szczególnej teorii historiozoficznej. W jej myśl – Polacy (a ściśle mówiąc polska szlachta) wywodzą się ze mitycznego ludu Sarmatów – miłujących wolność wyśmienitych wojowników
Jesteśmy w latach prawdziwego przełomu! Rok 1956 to historyczna bomba! Po nim: eksplozja talentów, najważniejsze polskie debiuty, najbardziej nowatorskie pomysły! Najważniejsze wydarzenia Świat 1956 – XX zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Referat I sekretarza KPZR Nikity Chruszczowa o zbrodniach stalinowskich. – Antykomunistyczne powstanie na Węgrzech i interwencja wojsk radzieckich – Ilia Erenburg, Odwilż – powieść rozrachunkowa – Albert Camus, Upadek 1957 – Końcówka Samuela Becketta – Jack Kerouac, W drodze 1958 – Charles de
Historia Edypa Edyp pochodzi z mitycznego rodu Labdakidów. Jest on synem króla Teb Lajosa, który ściągnął klątwę na ród. Lajos będąc w gościnie na dworze Pelopsa, uwiódł a następnie porzucił jego syna Chrysipposa. Za ten występek Pelops rzucił klątwę na ród Lajosa. Wyrocznia delficka przepowiedziała Lajosowi, że umrze on z ręki syna, który później poślubi swą matkę. Gdy więc urodzi się ów syn, Lajos kazał przekłuć mu stopy i porzucić w górach. Jednak
