LICEUM
Omów koncepcje artysty w wybranych manifestach i utworach poetyckich (polskich i obcych) modernizmu. Zacznij: Formułowanie nowych idei sztuki i artysty było (zaraz po piciu absyntu) ulubionym zajęciem modernistów. Schyłek wieku to epoka, w której takich koncepcji powstało naprawdę niemało. Rozwiń: Przedstaw kilka koncepcji artysty, wskaż utwory, w których są one zawarte: Artysta nadczłowiek – „pan panów”. To, rzecz jasna, treść Confiteora Stanisława Przybyszewskiego. Artysta jest zdaniem pisarza jednostką wyjątkową, posiadającą rozległe uprawnienia moralne
Jak ukazana jest totalitarna Moskwa w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa? Zacznij: Powieść powstawała w latach 1928-1939, zaś została wydana już po śmierci autora, w połowie lat 60. Akcja powieści toczy się we współczesnej pisarzowi Moskwie (lata 30.), choć nie tylko tam. Powieść łączy bowiem trzy wątki: realistyczny, fantastyczny i historyczny. Rozwiń: Moskwa ukazana zostaje jako miasto paradoksów i absurdów, bardzo nieprzyjazne artystom. Kultura „dekadenckiego” Zachodu jest oficjalnie potępiona przez władzę, ale mieszkańcy tęsknią
Na czym polega wyzwanie rzucone tradycyjnemu dramatowi w „Kartotece” Tadeusza Różewicza? Zacznij: Kartoteka to uporządkowany zbiór kart ewidencyjnych czy informacyjnych na luźnych kartkach ułożonych według danego systemu umieszczonych w pudle czy szufladzie. Dramat Różewicza to niepowiązane ze sobą sceny z życia bohatera, ułożone niechronologicznie. Można by je poprzestawiać bez większej szkody dla wymowy i treści sztuki. Rozwiń: Zdarzenia nie są powiązane związkiem przyczynowo-skutkowym (jak w tradycyjnym dramacie). Luźna konstrukcja podkreśla wewnętrzny rozkład osobowości bohatera.
Scharakteryzuj pokolenie Współczesności. Zacznij: „Współczesność” to tytuł pisma, wokół którego skupiła się grupa poetów – „zwiastunów” odwilży. To pismo było jedynym właściwie elementem scalającym grupę. Poeci, tacy jak Jerzy Harasymowicz, Miron Białoszewski, Stanisław Grochowiak czy Zbigniew Herbert, ów indywidualizm i odrębne drogi artystyczne podkreślali. Podobnie jak w wypadku Skamandrytów, nie było raczej mowy o wspólnym programie. Rozwiń: W 51. numerze Życia Literackiego z 1955 r. miała miejsce „prapremiera 5 poetów”, wprowadzonych przez wielkich, uznanych twórców
Przedstaw Przedwiośnie Stefana Żeromskiego jako powieść otwartych pytań. Zacznij: Powieść powstała w momencie, kiedy jeszcze formowało się państwo polskie. Wynika z obserwacji sytuacji społecznej i politycznej Polski. Rozwiń: Pytania zadawane w powieści dotyczą kwestii wyboru drogi życiowej przez Cezarego Barykę, głównego bohatera. Choć w ostatniej scenie dołącza do maszerujących na Belweder, nie oznacza to, że dokonał już wyboru drogi życiowej. Pytania dotyczą także polityki wewnętrznej i zewnętrznej, która zostanie wybrana przez władze kraju. Przełomową sytuację –
Przedstaw podstawowe założenia realizmu magicznego na podstawie wybranej powieści. Zacznij: Powieściami realizmu magicznego nazywa się głównie powieści iberoamerykańskie powstałe w latach 60. i 70. XX w. Rozwiń: W obrębie świata przedstawionego współistnieją realizm i fantastyka (np. dokładny, realistyczny opis narodzin dziecka ze świńskim ogonem w Stu latach samotności Gabriela Garcii Márqueza). Czas często ma charakter kolisty – jak w mitach, zaś równolegle z czasem mitycznym rozwija się chronologia zdarzeń. Mitologizacja czasu i przestrzeni ułatwia uniwersalizację przedstawionych problemów
98. Omów moralistykę i przesłanie wybranych utworów Zbigniewa Herberta. Zacznij: Zbigniew Herbert obok Czesława Miłosza to jeden z największych autorytetów poetyckich. Herbert to poeta-moralista, który głosi wiarę w możliwość (i konieczność) zachowania godności w każdej sytuacji, wartości humanistyczne, honor i postępowanie zgodne z własnym sumieniem). Rozwiń: Odkrywa wartości już zapomniane – poszukuje ich w antyku i w tradycji biblijnej. Próbuje ocalić wartości, które zasługują na ocalenie. Ważne są dla niego imponderabilia – niepodważalne, podstawowe wartości, takie jak honor,
Wymień cechy utworów zaliczanych do nurtu psychologicznego. Zacznij: Powieść psychologiczna była bardzo popularna w XX–leciu międzywojennym. Tematyka psychologiczna stała się modna od połowy lat 20. Nurt psychologiczny czerpał inspiracje m. in. z nowych koncepcji psychologicznych, psychiatrycznych i filozoficznych. Rozwiń: Taka powieść posługuje się często narracją personalną i formami introspekcji. Wykorzystywała także narrację odautorską i mowę pozornie zależną. Odchodziła od zasady chronologicznego prezentowania zdarzeń (częste retrospekcje). Wykorzystywała technikę skojarzeń i subiektywizowała prezentowane wydarzenia (np. poprzez narrację z punktu
Literatura biograficzna, autobiograficzna Zacznij: (Auto)biografia to podstawowe tworzywo pisarskie w literaturze polskiej XX w. Sporo wątków autobiograficznych zawiera twórczość choćby Tadeusza Konwickiego czy Kazimierza Brandysa. Formy literatury biograficznej to: dziennik (pisany dla samego siebie lub z myślą o publiczności literackiej), pamiętnik, pamiętnik mówiony (np. rozmowa, długi wywiad), alfabet, niby-dziennik (autobiograficzna hybryda). Rozwiń: Dziennik to zbiór notatek, refleksji, zapisków prowadzonych zwykle przez długi czas. Nie jest wynalazkiem XX w., ale dopiero wtedy stał się tak
94. Na czym polega mitologizacja rzeczywistości w prozie Brunona Schulza? Najważniejsze dzieła Schulza (który był także świetnym grafikiem!) to Sklepy cynamonowe (ukazały się w 1933 r. dzięki poparciu Zofii Nałkowskiej) oraz Sanatorium pod Klepsydrą (1937). W obu dziełach mamy do czynienia ze światem jakby odrealnionym, niemal nierzeczywistym. Zwyczajny kalendarz czy miotła urastają tu do rangi przedmiotów-symboli o niezwykłej mocy i znaczeniu, zwyczajne wydarzenia urastają do rangi mitycznego zdarzenia. Również miejsca i czas ukazane są w niecodzienny
Na czym polega paraboliczność Dżumy Alberta Camusa? Cechą powieści parabolicznej jest dwupoziomowy charakter. To znaczy pod warstwą pierwszą – realistyczną – kryje się głębsza, alegoryczna, którą powinien odczytać czytelnik. Taki utwór wymaga od odbiorcy dojrzałej i rozbudowanej interpretacji. Jeśli czytelnik nie odkryje głębszych, ukrytych sensów powieści parabolicznej, odczyta ją tylko w sposób linearny, uproszczony – nie zrozumie nadrzędnego, najważniejszego sensu. Wystarczy przeczytać motto, którym opatrzył Albert Camus swoją powieść, aby
Ignacy Krasicki – twórca gorzki czy śmieszny? Jakie dostrzegasz walory twórczości Ignacego Krasickiego? Zanim zaczniesz pisać W temacie chodzi oczywiście o twórczość Krasickiego, nie o samego poetę. To oznacza, że niepotrzebne będzie relacjonowanie wszystkich faktów z jego życia. Nie chodzi także o streszczanie utworów księcia poetów, a raczej o ich ocenę. I rozważenie problemu, który zachęca do postawienia wielu pytań: Dlaczego utwory Krasickiego są zabawne? Czemu służy ten śmiech? Jak jest wywoływany? W jakim stopniu jest wymieszany z goryczą?
Cechy powiastki filozoficznej Zacznij: Powiastka filozoficzna to jeden z ważniejszych gatunków oświecenia, stworzony przez tę właśnie epokę. Oczywiście powiastka realizowała funkcje dydaktyczne, propagowała światopogląd autora i określoną filozofię. Zdobyła ogromną popularność, zwłaszcza we Francji, gdzie powstawały różne rodzaje powiastek – np. libertyńska i erotyczna. Cechy powiastki filozoficznej Powiastka filozoficzna to niezbyt obszerny utwór pisany na ogół prozą, przypominający bajkę. To utwór dwuwarstwowy – wydarzenia i bohaterowie wskazują na głębsze przesłanie filozoficzno-moralne. Lansowanie poglądów filozoficznych
Pierwsza polska tragedia napisana według wzorów antycznych powstała prawdopodobnie w latach 1565–1566, w czasie pobytu Kochanowskiego na dworze króla Zygmunta Augusta. Do napisania dzieła o wymowie politycznej zachęcił go przyjaciel – Jan Zamoyski, któremu zależało, by zmobilizować polską szlachtę do wyprawy na Moskwę. Odprawa… nie wywołała chyba takiego efektu, bo nie pochwala wojny – przeciwnie: z przesłania wynika, że jest ona dla kraju nieszczęściem. Związki z antykiem: Do tradycji antycznej nawiązuje sama treść, Kochanowski
Średniowieczne zabytki języka polskiego Zacznij: Pierwsze nazwy polskie pojawiają się już w Dagome iudex (X w.), ważnym dokumencie państwowym, w którym Mieszko I oddaje się pod opiekę papieską. Koniecznie wymień Bullę gnieźnieńską (1136 r.), sporządzoną przez papieża Innocentego II – zawiera ona ponad 400 polskich nazw osobowych i miejscowych. Księga henrykowska (II poł. XIII w.) zawiera z kolei pierwsze zapisane polskie zdanie; jest to propozycja Czecha Boguchwała złożona żonie: daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj. Rozwiń:
1. Williama Szekspira nazywa się również mistrzem za Stratfordu, gdyż: a) pochodził z miasteczka Stratford b) całą swą twórczość poświęcił mieszkańcom Stratford c) całe życie spędził w Stratford Odpowiedź a) Komentarz: William Szekspir żył w Anglii w II połowie XVI wieku. Pochodził ze Stratford, tam również spędził ostatnie lata swojego życia. Jednak za życia mieszkał i pracował w Londynie. Był aktorem i dramaturgiem, dziś uznanym za jednego z najsłynniejszych dramaturgów
Cechy eseju interpretującego Jednoznacznego przepisu nie ma. Jest to praca, w której podstawą rozważań jest utwór poetycki. Jest to praca, która wykracza poza tzw. analizę wiersza, bo analizę kojarzymy raczej z badaniem budowy utworu. Jest to w końcu praca, która ma ukazać jak jej autor rozumie utwór, co w nim dostrzegł i jak umieszcza go w kontekście literatury. Czy może być w formie rozprawki? Jest ktoś bardzo chce – czemu
Tematy mogą właściwie grupować się w trzech ujęciach: 1. II wojna światowa – jej obrazy w literaturze (filmie, sztuce) obrazy postaw bohaterstwa, poświęcenia i degeneracji ludzi wrzesień 1939 w polskiej literaturze życie codzienne w okupowanej Polsce obozy i łagry – owoc totalitaryzmu XX wieku apokalipsa powstania warszawskiego wielkie bitwy II wojny w literaturze los dzieci w czasie II wojny światowej 2. Protest przeciwko wojnie – na przykładzie doświadczeń ludzi, którzy
I. Podpowiedzi do wstępów * „Mnie się wydaje, że człowiek rodzi się każdy możliwy. Właśnie tak muszę to powiedzieć: każdy możliwy. Wszystko w nim może być – najbardziej odmienne, najbardziej mu zaprzeczające, najdalsze”. Taką refleksję zamieszcza w powieści pt. Niedobra miłość – Zofia Nałkowska. Spróbuj wykorzystać jej myśl do swoich celów – czyli rozważań o człowieku. Jest to przekonanie o jego wielkim potencjale i wielka wiara w człowieka. Pobrzmiewa przy
Sprawdź swoją wiedzę z literatury współczesnej 1. Który z wymienionych poetów z tzw. „rocznika 20” debiutował oficjalnie dopiero w latach pięćdziesiątych w klimacie „odwilży” październikowej? a) Tadeusz Różewicz b) Zbigniew Herbert c) Wisława Szymborska d) Tadeusz Borowski 2. Którzy z wymienionych twórców należeli do uformowanego w latach „odwilży” październikowej pokolenia Współczesności? a) Marek Hłasko b) Stanisław Barańczak c) Sławomir Mrożek d) Stanisław Grochowiak e) Andrzej Bursa 3. Urodzeni po
