LICEUM
Jezus Chrystus – dzieje i działalność Jego narodziny czcimy co rok, zimą, wypatrując 24 grudnia pierwszej gwiazdy na niebie… Jezus narodził się w Betlejem, w stajni, ponieważ z powodu wielkiego spisu ludności w mieście znalazło się bardzo dużo ludzi i nie dla wszystkich starczyło miejsca w gospodach. Towarzyszyły temu takie wydarzenia jak ukazanie się komety i wizyta trzech mędrców ze Wschodu. W przepisowym terminie, osiem dni po urodzeniu, Jezus został obrzezany w świątyni w Jerozolimie.
Czym jest Biblia dla współczesnego człowieka? Biblia – źródło wartości, tematów i motywów podejmowanych we współczesnej sztuce. Człowiek współczesny, który nie zna Biblii, nie tylko nie rozumie szeregu lektur powstałych w przeciągu naszej ery, lecz także nie pojmuje wielu dzieł sztuki współczesnej. Biblia jest źródłem myśli filozoficznej i religijnej, jest księgą mądrości, a oprócz tego prezentuje ludzkie wzory i postawy, które są w literaturze przywoływane, oceniane, chwalone lub krytykowane. Biblijne motywy fabularne bywają wciąż aktualne, współczesne dzieła, nawet
Jeśli chodzi o powstanie Biblii mówimy tu o długotrwałym procesie, gdyż nie jest to dzieło, które powstało jednorazowo. Najstarsze teksty biblijne pochodzą z XIII w. p.n.e.! Proces powstawania Starego Testamentu (czyli ciągłego narastania, dopisywania ksiąg) zakończył się w I w. p.n.e. Natomiast Nowy Testament powstał pomiędzy 51 o 96 rokiem naszej ery. Nazwa „Biblia” oznacza dosłownie „księgi”. Jest to liczba mnoga od słowa „biblion”, co w języku greckim znaczy zwój papirusu – księgę. Czyli, że biblion
Stary Testament Stworzenie świata i człowieka; Upadek pierwszych ludzi – wygnanie z raju; Bratobójstwo – Kain i Abel; Dzieje Noego – historia potopu; Budowa wieży Babel; Historia Abrahama i ofiara Izaaka; Historia Józefa, jego braci i ich czynów w Egipcie; Narodziny Mojżesza i wyjście z Egiptu – wędrówka do Ziemi Obiecanej; Dziesięć plag egipskich; Cuda podczas wędrówki; Dekalog przekazany ludziom na górze Synaj; Śmierć Mojżesza; Zdobycie Jerycha; Historia Dawida i Goliata; Władanie i mądrość Salomona; Pieśń nad Pieśniami; Czasy proroków –
Zapamiętaj następujące typy dramatów: tragedia grecka (m.in. dramat antyczny), dramat szekspirowski (łamie reguły dramatu antycznego), dramat romantyczny (odwołuje się do osiągnięć Szekspira), dramat młodopolski (nawiązuje do dramatu romantycznego i szekspirowskiego), dramat współczesny (teatr absurdu lub antyteatr zaprzecza regułom wyznaczającym gatunki poprzednie). Różnice w kompozycji tragedia grecka: Antygona Sofoklesa reguła trzech jedności: miejsca, akcji, czasu; podział na stasimony i epejsodiony; obecność chóru; zasada decorum; imię bohatera w tytule; ograniczona do trzech ilość osób na scenie; niezmienność
Stoicyzm jest to nurt materialistyczny, utworzony w III w. p.n.e. przez Zenona z Kition. Wg filozofów tego nurtu, człowiek, aby osiągnąć szczęście musi zachować równowagę duchową, powagę, spokój i trzeźwość umysłu. Rządzić człowiekiem powinien „rozum, nie namiętności”. Stoik to ktoś, kto nie poddaje się emocjom, żyje zgodnie z naturą, wyrzeka się dóbr przemijających, w zamian za co osiąga szczęście. Stąd właśnie o ludziach, którzy spokojnie i z „kamienną twarzą” przyjmują ciosy i dary losu mówimy, że cechuje ich „stoicki
Istnieje jeszcze jeden wymiar treściowy tragedii. Antygona tragedią o miłości i śmierci. Antygoną powoduje miłość siostrzana. Mówi, że przyszła współkochać, nie współnienawidzić – jej miłość wybacza zdradę, jest ponad ziemskie sprawy. Zarzut wobec Antygony – cała miłość tej tebańskiej dziewczyny skupia się na bracie Polinejku. Nie dostrzegamy natomiast w ogóle uczucia kobiety wobec swojego narzeczonego – Hajmona. Antygona odrzuca też ofertę Ismeny, która chce razem z nią ponieść konsekwencje czynu. Dlaczego? Z miłości czy raczej
Arystofanes z drugiej połowy V w. p.n.e. Autor komedii Żaby, Chmury, Rycerze, Ptaki. Człek odważny (i obdarzony poczuciem humoru), bo wykpiwał współczesnych – nie tylko kolegów tragików, filozofów (np. Sokratesa), ale nawet potężnych polityków! Tak jak tragedia wciąż krążyła wokół mitów, wciąż na nowo je wskrzeszając, tak komedia czuła się zwolniona z tego obowiązku, a tematów szukano w życiu codziennym. Tak pisał np. Antifanes – komediopisarz: …Szczęśliwa tragedia Ze wszystkich względów, bo, po pierwsze, treść
Przedstawiając swoją koncepcję bohatera tragicznego, Arystoteles w Poetyce napisał: „Litość wzbudza w nas nieszczęście człowieka niewinnego. Trwogę natomiast nieszczęście człowieka, który jest do nas podobny.” Czy bohaterowie tworzeni przez współczesną kulturę mogą budzić w nas litość i trwogę? Choć cytat z Arystotelesa odnosi się do tragedii, twórcom nie chodziło tu o utwory wyłącznie dramatyczne. Najprościej skierować rozważania na wojnę, okupację, obozy i łagry. Jaki jest człowiek w obliczu zagrożenia życia, w ekstremalnych warunkach? Kiedy wzbudza litość, a kiedy trwogę? W tej
Źródłem tragedii greckiej były mity, więc ich bohaterowie to postacie dobrze znane Grekom z opowieści mitologicznych. Edyp Syn Lajosa. Ojciec porzucił go, gdy dowiedział się od wyroczni, że zginie z ręki syna. Znaleziony przez pasterza i oddany bezdzietnej rodzinie królewskiej w Koryncie. Gdy dorósł, dowiedział się, że jest przybranym dzieckiem. Zapytał o to swego ojczyma, ale ten nie powiedział mu prawdy. Edyp udał się do wyroczni i dowiedział się, że zabije swego ojca. By przepowiednia sie
Reguła trzech jedności jest charakterystyczna dla tragedii greckiej. Zrezygnował z niej Szekspir, za co został ostro skrytykowany przez większość swoich współczesnych. Dopiero po jakimś czasie odstąpienie Szekspira od klasycznych wzorców zostało uznane za genialne. Szekspir wprowadził sceny zbiorowe, zrezygnował z chóru, przenosił akcję z miejsca na miejsce (zmiany scenografii), przeplatał ze sobą kolejne wątki, zakłócając następstwo czasowe, rozbudował wątki poboczne. Uwaga! Reguły trzech jedności przestrzegał Jan Kochanowski w Odprawie posłów greckich (jedność miejsca –
Podstawę teorii literackiej Arystotelesa stanowi założenie, że poezja jest sztuką mimetyczną, czyli naśladowczą. Sposób naśladowania rzeczywistości dzieli utwory literackie na różne gatunki: epopeja naśladuje za pomocą narracji, tragedia – przez przedstawienie działających osób, a więc w sposób bardziej bezpośredni. Dzięki temu silniej działa na odbiorcę – wywołuje u widza „litość i trwogę”, a następnie wstrząs prowadzący do oczyszczenia (katharsis). Ażeby sztuka teatralna uznana została za tragedię, musi ona spełniać kilka „warunków tragiczności”. Bardzo ważny jest
Twórcy starożytnej Grecji pozostawili po sobie nie tylko wzorce podstawowych gatunków literackich czy środki stylistyczne, np. porównanie homeryckie, ale również pewne typy strof naśladowane przez twórców późniejszych epok. Do wartych zapamiętania należą: strofa saficka – rodzaj strofy czterowierszowej, składającej się z trzech wersów 11- zgłoskowych i wersu 5-zgłoskowego, będącego zazwyczaj pointą strofy. Nazwa pochodzi od Safony, której przypisuje się autorstwo najstarszego utworu zawierającego ten typ strofy: Ujrzałam cię, a ty promieniejąca, z uśmiechem
Epos Homera mówiący o wędrówce Odyseusza interpretować można jako metaforę ludzkiego życia. Człowiek wędrowiec, homo viator, występuje także w wielu innych utworach, czasem będących bezpośrednim nawiązaniem do Odysei. Należą do nich: dramat Williama Szekspira Troilus i Kresyda (1602), dramat Jeana Baptiste’a Racine’a Ifigenia w Aulidzie (1674), dramat Gerharta Hauptmanna Łuk Odysa (1914), Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego (1907), Ulisses Jamesa Joyce’a (1922). Ostatni z tych utworów (Ulisses Jamesa Joyce’a) jest rodzajem reinterpretacji Odysei. Akcja powieści rozgrywa
Nike – grecka bogini zwycięstwa. Wiele krajów przywoływało Nike podczas swojej historii, w niejednej stolicy turysta może oglądać jej posąg. Jest Nike warszawska i Nike paryska. Najsłynniejszy posąg – to Nike z Samotraki, z pierwszej połowy II w. p.n.e. – dziś tkwi w Luwrze, okaleczały: bogini na dziobie okrętu, nie ma rąk, głowy ani stopy. Nike warszawska – to Pomnik Bohaterów Warszawy z Placu Teatralnego. Bogini zwycięstwa (zresztą nie tylko wojennego) przedstawiana była jako młoda kobieta
W poezji Tadeusza Różewicza bardzo ważnym był temat… poezji i poety. Ten temat pulsuje w jego utworach. Zróbmy przegląd fragmentów lub całych utworów z różnych lat, lecz dotyczących tego właśnie tematu – poety współczesnego. zapominają że poezja współczesna to walka o oddech Zdjęcie ciężaru z odległości między rzeczownikiem i przymiotnikiem próbuje się wydobyć poezja W teatrze cieni Poeta w czasie pisania to człowiek odwrócony tyłem do świata do nieporządku rzeczywistości Poeta w czasie pisania jest bezbronny
Przed pracą klasową warto przemyśleć następujące tematy: Obrazy społeczeństwa średniowiecznego w świetle literatury epoki. Władza, miłość i śmierć w literaturze średniowiecza. Średniowieczni bohaterowie i ich postawy życiowe. Jak oceniasz je z punktu widzenia człowieka współczesnego? Uniwersalne problemy egzystencjalne trapiły ludzkość już w wiekach średnich… udowodnij w oparciu o literaturę epoki. Średniowieczna wizja Boga, świata i człowieka. Wzór świętego. W oparciu o przemyślenia nad biografią św. Aleksego, św. Franciszka i nad postulatami św. Augustyna (lub Tomasza) – przedstaw swoje zdanie. Kochankowie średniowiecza
Złotym wiekiem określamy wspaniałą dawną epokę – przedział czasu, który miał miejsce w Atenach w V i IV w.p.n.e. Był to okres, w którym nastąpił ogromny rozkwit filozofii, literatury, architektury i rzeźby. W tym właśnie czasie w Atenach powstawały najgłośniejsze, najistotniejsze dzieła, a także rozkwitła demokracja ateńska. Dlatego też ten właśnie przedział historii Grecji nazywa się „złotym wiekiem”. Przenośnie jest to wiek idealny, wspaniały, etap, który ludzkość utraciła i do którego dąży, marzy o jego powrocie – najdawniejszy okres mitologicznej
Aby wyjaśnić znaczenie tego terminu, warto przypomnieć, iż pochodzi on od słowa „classicus” – tzn. wzorowy, pierwszorzędny, doskonały. Za taki właśnie doskonały wzór uznano sztukę antyku i na długie wieki określiła ona kryteria piękna i poprawności w kręgu kultury europejskiej. Stąd terminem „klasycyzm” określamy nie tylko twórczość starożytnych artystów, lecz także późniejsze prądy artystyczne, odwołujące się do źródeł antycznych. Przykładem takiej epoki przywołującej klasyczne piękno i kanony ustalone w starożytności może być sztuka renesansu lub
Biblia powstawała przez co najmniej 1400 lat. Jest z pewnością dziełem znacznie większej liczby autorów, niż wynikałoby z ilości ksiąg, na które się dzieli. To i jej wielorakie funkcje w kulturze starożytnego Izraela znalazło odbicie w różnorodności form, jakie się na nią składają. Obok zapisu pierwotnych mitów znajdujemy w niej wyrafinowane traktaty filozoficzne. Obok proroctw spisy inwentarza. Delikatna poezja sąsiaduje w niej ze zbiorami surowych praw. Znajdujemy w Biblii szczegółowe opracowania historyczne i zapisy tajemniczych i wieloznacznych wizji. Trzeba pamiętać,