LICEUM
Poeci: starsi: Stefan Żeromski, Bolesław Leśmian, Leopold Staff – ci, którzy zaczynali w Młodej Polsce, a w dwudziestoleciu prezentują już twórczość dojrzałą. młodzi: skamandryci (Tuwim, Lechoń, Słonimski, Wierzyński, Iwaszkiewicz), futuryści (Jasieński, Wat, Czyżewski, Stern), awangardziści (Przyboś, Czechowicz), samodzielni (Broniewski, Gałczyński). Poetki: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna. Pisarze: Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Maria Kuncewiczowa. Twórcy awangardowi: Witkacy, Witold Gombrowicz, Bruno Schulz… Witkacy Stanisław Ignacy Witkiewicz. Najbardziej chyba barwna postać dwudziestolecia – prowokator, geniusz,
Udowodnij, że Giaur Byrona jest powieścią poetycką. Najpierw trzeba ustalić, czym jest powieść poetycka To nowy, romantyczny gatunek literacki, który powstał z przemieszania epiki (powieść) i liryki (poetycka). Cechą typową dla epiki jest fabuła i obecność kogoś, kto ją opowiada (narratora). Z kolei wyznacznikiem liryki jest wyrażanie uczuć (a więc subiektywizm narracji), poetyckie obrazowanie w opisach np. pejzaży, rymowany i wersowy układ utworu. Dzieło Byrona spełnia te wymogi. Obserwujemy dramatyczną akcję, opowiadaną przez kilku nawet narratorów,
Kompozycja powieści Ziemia, planeta ludzi Nie jest to typowa powieść Kompozycja powieści Ziemia, planeta ludzi jest oryginalna. Nie obserwujemy tu ściśle powiązanej fabuły – przeciwnie, czytamy kilka opowieści o różnych epizodach życia autora w różnych miejscach świata. Wiąże je tylko postać opowiadającego narratora, nie muszą to być zresztą bardzo sensacyjne wydarzenia, czasami jest to wspomnienie krajobrazu, spotkania, nastroju. Bardzo ważną rolę spełnia w utworze warstwa refleksji i przemyśleń filozoficznych autora. Partie rozważań o człowieku, przyrodzie,
W starożytnej Grecji komedia nie stanowiła pierwotnie samodzielnego gatunku dramatycznego. Po tragediach przedstawiano tzw. dramat satyrowy, będący formą zalążkową rozwijającej się później komedii. Jej powstanie wiąże się z obchodzonymi w porze jesiennej świętami winobrania, zwanymi Małymi Dionizjami. W przeciwieństwie do Wielkich Dionizji przypominały one bardziej ludyczne widowisko wypełnione śmiechem i wrzawą. Śpiewano wówczas lekkie, żartobliwe pieśni, zwane komos, i to właśnie one dały początek komedii, która była utworem proponującym humorystyczno-komiczną wizję
Jerzy Szaniawski Most Akt pierwszy Obszerna izba w starym murowanym domu. Dom ten był niegdyś karczmą-zajazdem. Tu zbierali się podróżni. Mogli się ogrzać (wielki komin); mogli zjeść (dotychczas stoi lada i kredens – widać resztki szkła i porcelany); mogli w tym domu przenocować – (do pokojów gościnnych wchodzi się po wewnętrznych schodach na piętro). (…) Wieczór. Słychać wiatr i ulewny deszcz.Tomasz kreśli. Janek przygląda się pracy Tomasza z uśmiechem. Marysia dorzuca drew do ognia. TOMASZ oderwawszy
Tak. Dydaktyzm Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego przejawia się w tym, że poucza ona, jak być dobrym obywatelem, i prezentuje wzór godny naśladowania, jakim jest Antenor – ideał patrioty. Epoka miniona propagowała takie wzorce parenetyczne, jak: święty, idealny władca, idealny rycerz. W renesansie ideałami są: wszechstronny twórca, poeta doctus, wzorowy dworzanin i idealny ziemianin. Dochodzą do głosu postulaty patriotyczne, a wraz z nimi propagowany jest wzór patrioty. Przykładem jest Antenor, gdyż miłość do ojczyzny stawia nie
Miłość Miłość to wielki romantyczny temat, i to ogólnoeuropejski – nie tylko polski. Wszystko zaczęło się od Cierpień młodego Wertera Goethego. Jego bohater: wrażliwy, nieszczęśliwie zakochany, wreszcie samobójca – stał się wzorem dla większości poetów i kochanków. Byronowski Giaur także traci swoją ukochaną – niewolnicę Leilę – i będzie się mścił. Wcześniej obmyślał porwanie. Zemsta czy wspólna ucieczka to romantyczne komponenty ukształtowania miłości, która, choć zawsze romantyczna, wcale nie jest jednakowa. Który z powyższych
Filozofia Fryderyka Nietzschego Fryderyk Nietzsche był filozofem na swoje czasy zupełnie niezwykłym. Nie budował systemu mającego wyjaśnić naturę świata. Nie tworzył tajemniczo brzmiącej, półmatematycznej terminologii. Ba – on nawet nie starał się przyjmować modnej wówczas obiektywizującej, „naukowej postawy” wobec zjawisk, którymi się zajmował. Jego filozofia jest dalece subiektywna – formułowana z punktu widzenia niezależnej jednostki – mówiącej to, co czuje – bez klasycznego, logicznego dowodzenia i zachowania tradycyjnej ciągłości wypowiedzi. Indywidualistyczne, nieskrępowane
Warszawa W Warszawie działali: Stefan Żeromski (mieszkał w wieży Zamku Królewskiego), grupa Skamander (Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz); poeci mieszkali w hotelach i pensjonatach, „pracowali” w kawiarniach i nocnych lokalach – w kawiarni Ziemiańskiej (przy ul. Mazowieckiej) twórcy mieli własny stolik, tu tworzył sztukę kabaretu niezapomniany Marian Hemar, tu przyjeżdżał z Zamościa Bolesław Leśmian, mieszkali i tworzyli: Melchior Wańkowicz, Zofia Nałkowska, Kornel Makuszyński, Tadeusz Boy-Żeleński, tworzyli malarze: Karol Stryjeński, Aleksander
Czas pomiędzy wojnami 1918-1939 1918 (koniec I wojny światowej) – 1939 (początek II wojny światowej) Dwoistość odczuć ludzi początku XX w. optymizm: entuzjazm z powodu osiągnięć człowieka, pochwała rewolucji, siły ludu, prymitywnej sztuki, poznawanie tajników świata, pesymizm i lęk: świadomość własnej niewiedzy, nihilizm – zmęczenie nadmiarem osiągnięć nauki, poczucie osamotnienia i uniformizacji. . Charakterystyka Dwudziestolecie zaobfitowało w talenty, w nowatorskie pomysły, nowe formy powieści i eksperymenty w sztuce i poezji. To epoka kawiarń i kabaretów hołdująca gwiazdom i gwiazdkom
Autor Albert Camus (1913-1960) francuski pisarz i filozof, urodzony w Algierii, laureat Nagrody Nobla w 1957, początkowo dziennikarz, w czasie II wojny światowej działacz ruchu oporu. Inne ważne utwory: powieści: Obcy (1942), Upadek (1958), eseje filozoficzne: Mit Syzyfa (1942), Człowiek zbuntowany (1951), dramaty: Kaligula, Pomyłka (1944), Stan oblężenia (1947). Epoka Współczesność Na powieść mają wpływ: tragiczne doświadczenia II wojny światowej, egzystencjalizm – popularna w tym czasie filozofia, głosząca absurdalność istnienia; człowiek samotny, zmuszony do dokonywania
Powtórka według zagadnień Kreacjonizm czy dokumentaryzm? W tym ujęciu rozumiemy „kreacjonizm” bardzo szeroko: jako wszelkie techniki twórcze, które są wynikami kreacji (czyli siły twórczej) pisarza. A zatem pisarz stwarza fabułę, czasoprzestrzeń, bohaterów. Wszystkie te elementy mogą być prawdopodobne, jednak są jedynie fikcją literacką – nie zaś dokumentem, zapisem faktycznych zdarzeń. Mogą też być zupełnie nieprawdopodobne – być wytworem twórczej fantazji autora lub zupełnym odkształceniem rzeczywistości. Wszystko to kreacja, tu postawiona w opozycji
Dramat – ważny rodzaj literacki Skąd wziął się dramat? Wywodzi się ze świąt ku czci Dionizosa – boga obfitości, płodnej natury i wina. Były to obrzędy religijnie, lecz obchodzono je hucznie i radośnie: w miastach urządzano wiosną Dionizje Wielkie, na wsiach – zimą – Dionizje Małe. Składano bogu podziękowanie za obfitość plonów i dary przyrody. Podczas tanecznych korowodów miały miejsce występy męskich chórów, przewodził im Koźlarz – swoisty przewodnik wchodzący w
W fazie wstępnej rokoko, w rozkwicie klasycyzm, a u schyłku – preromantyzm. Wiek XVIII wcale nie jest jednolity. Aby wkraść się w świat rokokowy, kontemplujemy dzieła Bouchera i Watteau, najlepszym klasykiem wydaje się David, a największym mistrzem końca epoki – Francisco de Goya. Antonio Canova, Amor i Psyche To, być może, najsłynniejsza rzeźba epoki – dłuta Canovy, artysty neoklasycznego, to znaczy hołdującego klasycznym wzorcom i klasycznej tematyce. Amor i Psyche to temat mitologiczny. Psyche to dusza. Piękna, młoda
Jan Kasprowicz Etapy twórczości Jana Kasprowicza I okres To etap, w którym Jan Kasprowicz jawi się jako „rzecznik skrzywdzonych i poniżonych”. W tym pierwszym okresie tworzenia dominują w jego poezji tematy społeczne: biedy wsi i nędznego życia chłopa. Wynika to zapewne z faktu, iż sam Kasprowicz pochodził z biednej rodziny chłopskiej, z Kujaw. Na wzór MArii Konopnickiej ukazuje w poezji biedę ludu. Zapamiętać trzeba wiersz W chałupie i cykl sonetów Z chałupy. W
Odpowiedź: Człowiek oświecenia (postawy zawarte w Odzie…, krytycyzm, nawiązania do mitologii, wiara we współdziałanie). Ideały doby romantyzmu (bunt, wolność, młodość, siła uczuć). Romantyczna krytyka światopoglądu oświeceniowego (pokonaj rozum, mędrców). Młodość jako siła napędowa pokolenia romantyków (przeciw starości). Uniwersalność Ody do młodości – jej aktualność dziś. Komentarz: Przy pisaniu krótkiego wypracowania nie zawsze ma sens opracowywanie szczegółowego planu. Czasami wystarczy po prostu przygotować sobie listę zagadnień, które zamierzasz poruszyć i które powinny wyczerpać
Pisząc o Mickiewiczu użyj terminów: sugestywny, uzurpować, profetyzm. Odpowiedź: Oda do młodości to ogromnie sugestywny utwór. Konrad uzurpował sobie prawo do rządu dusz i rozmowy z Bogiem. Dziady Mickiewicza są utworem o charakterze profetycznym. Komentarz: Pamiętaj o zasadzie, by nie używać słów, których znaczenia nie jesteś pewien. Dla przypomnienia: sugestywny – przekonujący, wywierający silny wpływ na kogoś uzurpować – przypisywać sobie prawo do czegoś profetyzm – przepowiadanie przyszłości, proroctwo, także jako głoszenie woli
Epos to główny gatunek epiki do czasu powstania powieści. Jest to rozbudowany utwór wierszowany, który ukazuje dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W przypadku Iliady tłem fabuły jest wojna trojańska, natomiast bohaterowie legendarni to np. Achilles, Agamemnon, Parys, Helena, a także bogowie greccy. Źródłem eposu są mity i podania, Iliada np. wywodzi się z mitu o jabłku niezgody. Cechy gatunkowe eposu Inwokacja – czyli rozbudowana apostrofa umieszczona we wstępie
Z ocenami bohaterów literackich zawsze jest ten kłopot, że są subiektywne. W tym przypadku jeszcze dodatkowo zmienione przez upływ czasu. Zapewne zupełnie inaczej oceniałby Rolanda średniowieczny czytelnik, inaczej człowiek współczesny. Trudno pochwalić rycerza, który dla własnego honoru naraża na śmierć przyjaciół, pozwala, by wybito ich w pień, dopuszcza do przegrania bitwy i sam ginie. Można jednak tego rycerza zrozumieć – honor to przecież główna wartość kodeksu rycerskiego, splamić honor to w przypadku rycerza stokroć
Motyw vanitas vanitatum z Księgi Koheleta Księga Koheleta stała się źródłem natchnienia dla wielu poetów, którzy ostrzegali przed zbytnim przywiązaniem do ziemskich wartości takich jak uroda, młodość, bogactwo, władza oraz chętnie ukazywali także marność, krótki czas i znikomą wartość życia na ziemi. Ten motyw (vanitas vanitatum) można znaleźć w wielu utworach barokowych. Marność ziemskich wartości podkreśla Mikołaj Sęp-Szarzyński – w życiu czyhają na człowieka „srogi ciemności hetman”, ponadto „(…) świata łakome marności
