LICEUM
Chłopi – wielka, uhonorowana literacką Nagrodą Nobla epopeja Władysława Reymonta – są dziełem bardzo bogatym treściowo. Ich zawartość nie ogranicza się do wydarzeń i przygód głównych bohaterów. Treść Chłopów Fabułę dzieła można uporządkować, ujmując ją w trzech warstwach: 1. Dzieje społeczności wiejskiej – w tym głównych bohaterów Rzecz dzieje się we wsi Lipce, bez konkretnego określenia czasu historycznego, choć pewne ślady wskazują na okres 20 lat po powstaniu styczniowym. Głównym bohaterem powieści są
Ferdydurke zaliczamy do awangardowej prozy międzywojnia, a nawet spełnia ona wiele założeń nowatorskiego gatunku, tzw. nouveau roman, ukształtowanego ostatecznie dopiero w latach pięćdziesiątych we Francji! Możemy mówić zatem o prekursorstwie Gombrowicza. Nouveau roman (nowa powieść) stawia sobie za cel poznać świat za pomocą środków powieściowych. I tak: Bohater to człowiek młody, poszukujący, niedysponujący rzetelną wiedzą o świecie. Fabuła nie występuje w klasycznym układzie zdarzeń – nouveau roman znosi granice między obiektywnym światem a tym, co wyobraża sobie
Rękawiczka Schillera Utwór nawiązuje do klimatu średniowiecza – a wiadomo, że była to ulubiona epoka romantyków. Rycerze, turnieje, romanse… Tak jest w Rękawiczce. Z tym że to ballada z pomysłem. W skrócie zdarzenia przebiegają tak: Na turnieju rycerskim popisują się rycerze. W pewnej chwili kapryśna Marta rzuca pomiędzy tygrysy i lamparty swoją rękawiczkę, prowokując rycerza Emroda, by dowiódł swej miłości. Śmiałek – Emrod skacze między bestie i przynosi damie jej własność. Ta już gotowa oddać mu serce i rękę
Adam Asnyk Wychowywał się w rodzinie patriotycznej, jego ojciec brał udział w powstaniu listopadowym – Asnyk w styczniowym. Ojciec był zesłańcem na Syberię – Asnyk musiał uciekać za granicę w roku 1864, by ratować swoje życie. Refleksje popowstaniowe zamieścił w cyklu sonetów Sen grobów. Miastem rodzinnym Asnyka jest Kalisz, lecz po zagranicznej tułaczce, studiach w Paryżu poeta osiadł w Krakowie, w Galicji, gdyż na tereny zaboru rosyjskiego wjechać nie mógł. W tej sytuacji i jego rodzice przenieśli się do Krakowa.
Ferdydurke jest specyficzną, nowatorską powieścią Witolda Gombrowicza, która w roku 1937 – roku wydania – wywołała sporo hałasu. Dyskusje i atmosfera skandalu towarzyszyły jej narodzinom. Treść Akcja rozgrywa się w trzech scenach: szkoła, rodzina mieszczańska, wieś. Fabuła – bohater – Józio – człowiek trzydziestoletni, pisarz, zostaje „przeniesiony” do szkoły i umieszczony w klasie siedemnastoletnich uczniów. Nikt nie zauważa jego dorosłości – Józio jako uczeń uczestniczy w funkcjonowaniu szkolnej machiny. Mieszka na pensji u nowoczesnych państwa Młodziaków, gdzie
Miron Białoszewski – twórca polskiego lingwizmu i tzw. poezji rupieci – zauważył i wykorzystał możliwości języka, mowy w poezji. Ale to jeszcze nie wszystko. Poeta odwołał się do peryferii kultury, do świata rupieci, przedmieść, jarmarku i wesołego miasteczka. Tandeta jarmarku i odpustu okazała się dlań źródłem poszukiwanych wartości. Upodobał sobie także jako motywy poezji przydrożne kapliczki i świątki, dziadowsko-podwórzową balladę. Białoszewski postulował postawę człowieka prywatnego – czyli takiego, który pragnie zachować niezależność, swoje „ja”, bez splendorów
Wzory sformułowania tematu „…wolność jest jakoby posiadanie fletu. Jeśli go weźmie człowiek muzyki nieświadom piersi straci i uszy sfałszuje sąsiadom” (Juliusz Słowacki) Refleksje nad słowem „wolność” na podstawie wybranych utworów literackich różnych epok. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Sartre’a: „Człowiek jest wolny całkowicie lub nie jest wolny wcale”. Zbierz argumenty literackie potwierdzające twoją opinię. Ludzie nie mogą być nigdy wolni, ponieważ są słabi, występni, nędzni i zbuntowani” (Fiodor Dostojewski) Twoje
Temat: obyczaje O zachowaniu się przy stole (O chlebowym stole) Ustalono, że autor tekstu, niejaki Słota albo Złota, pochodził z zaściankowej szlachty z Gosławic. Jego protektorem był podczaszy krakowski Tomek z Węgleszyna, który rezydował w Poznaniu, i to na dworze tegoż podczaszego nasz Słota zrobił całkiem niezłą karierę – został burgrabią i podstarościm. Dzieło Słoty to pierwszy polski tekst na temat savoir-vivre’u. Autor bowiem poucza damy i rycerzy, jak winni zachowywać się przy stole. Zwraca się do
Z tomu Rytmy abo wiersze polskie. Sonety Szarzyńskiego są przełomowe – jeszcze renesansowe, ale już barokowe. Nową epokę zapowiada tematyka utworów. Sonet IV – O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem Ta posępna walka toczy się o zbawienie ludzkiej duszy po śmierci. Szatan stwarza pokusy: dobra ziemskie, słabości ciała, a byt podniebny żąda rezygnacji… Oto człowiek słaby, „rozdwojony w sobie”, kruchy, wołający o pomoc do Boga. Prawda, że przypomina się tu raczej atmosfera średniowiecza
Z ogólnych przemian i cech warto zapamiętać: Renesansową płaskość, jasność, zamkniętą formę zastąpiły głębia, światłocień, forma otwarta. W miejsce symetrii, harmonii, odwzorowania wkraczają dysharmonia, głębia, ekspresja uczucia (intelekt zastępują uczucia). Dotąd dbano o maestrię rysunku – teraz malarze operują światłem, barwą, perspektywą (kontrastem światła i cienia). Spokój przedstawienia zastępuje dynamika. Tematyka religijna, także mitologiczna, rozwój portretu. Ruch, dynamika, eksponowanie uczucia w przedstawieniach postaci w rzeźbie. Wielcy mistrzowie europejscy: Hiszpanie: El Greco Velazquez Murillo Włosi: Caravaggio
Epika Miguel de Cervantes – Don Kichot Podobno pierwszą część Don Kichota napisał Cervantes w więzieniu. Ukazała się w roku 1605. W prologu oznajmił, iż celem powieści jest „zohydzenie ksiąg rycerskich”. Lecz albo był to przewrotny kamuflaż, albo zamiar całkowicie się pisarzowi nie powiódł. Stało się bowiem zupełnie inaczej: na chwilę wskrzesił dawny świat rycerski z jego najszczytniejszymi ideałami, uosobionymi przez błędnego rycerza Don Kichota. Co więcej, napisał rozprawę o człowieku poszukującym prawdziwego obrazu naszego
Troska o losy ojczyzny w polskim oświeceniu To najważniejsza wartość literatury i myśli oświeceniowej. Nic dziwnego – historia tego stulecia także zdominowana jest wysiłkiem reformatorskim patriotów. Przecież to czasy Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. To czasy powstania pod wodzą Kościuszki – pierwszego wielkiego buntu przeciw zaborcom. Niestety – to także kres wolności kraju. A jednak, mimo że działania patriotyczne nie przyniosły zwycięstwa, koniecznie trzeba je znać. . Pisarze polityczni i ich postulaty Stanisław Konarski duchowny
Czas trwania epoki 1890-1918 Rok 1890 – przyjmuje się za początek Młodej Polski ze względu na debiuty poetów młodopolskich. Kres epoki to rok 1918 – data umotywowana historycznie – koniec I wojny światowej, odzyskanie niepodległości, początek dwudziestolecia międzywojennego. Uwaga – modernizm nie oznacza kresu pozytywizmu. Obie epoki w latach 90. funkcjonowały równolegle, a nawet właśnie w tych czasach powstawały największe dzieła pozytywistyczne. Obraz epoki Przełom wieków XIX i XX. Były
List Hanusi Kochany Jerzy mój! Pisę tu stela ten list do tobie, a pisęcy płacę. Świat mię calućki nic nie uwesela, kie w lesie pasę, hnet krowy potracę, bo syćko myślę, kielo nas ozdziela kraju i cy cię tyz jesce zobacę? Kiebyś ty wiedział, jakoś mię zasmucił, mój złociusienki, to byś się haw wrócil Odpowiedź: Jest to tzw. liryka maski (roli). W tytule poeta zdradza, czyją maskę wkłada podmiot liryczny wiersza. Komentarz: Liryka
Zadanie 44 Tadeusz Różewicz Bana Siedzieliśmy w drwalce na torfie. Z dachu leciała srebrna deszczówka. Wbita w pień świeciła niebieskim ostrzem siekiera. Pachniało smołą i mokrym drzewem. Wyciągnąłem z kieszeni paczuszkę, rozwinąłem szorstki szary papier. Na papierze leżał banan. Banan ten kosztował trzydzieści groszy i nie odznaczał się specjalną urodą. Był blady, trochę przywiędły i zgnieciony. Złociste, wspaniałe banany, z którymi leżał za szybą wystawy, były dwa razy droższe od niego.
Jak ją interpretować? Miłość wypełnia utwór po brzegi i to miłość kreuje niezwykłe obrazy i zachwyt nad ukochaną osobą, obiektem uczucia. W swojej dosłownej warstwie utwór zajmuje się miłością zmysłową i próżno temu uczuciu dowodzić tylko duchowego wymiaru. Trudno się dziwić – Pieśń… powstała na Wschodzie, za czasów króla Salomona, który utrzymywał liczny harem w swoich kosztownych pałacach. Być może dlatego tyle w strofach Pieśni… opisu szczegółów kobiecego ciała i jego piękna: Krągłość twych bioder jest jak
Gatunkiem tym jest nowela. Boccaccia nazywa się wręcz twórcą nowożytnej nowelistyki, gdyż Dekameron jest zbiorem nowel, skonstruowanych według wymogów tego gatunku. Są to zatem utwory o zwartej akcji, jednowątkowe. Centralny motyw, często zapowiadany w tytule, pojawia się potem w każdej fazie fabuły. W noweli występuje także niewiele postaci. Zredukowane są opisy, komentarze oraz charakterystyki bohaterów. Klasyczną nowelą, która stała się wzorem późniejszych nowelistów, jest nowela pt. Sokół, od jej tytułu teorię dotyczącą budowy noweli, ściśle
W słynnym traktacie pt. O poprawie Rzeczypospolitej Andrzej Frycz-Modrzewski tworzy własną wizję prawidłowo funkcjonującego, sprawiedliwego, prawego państwa. Poglądy autora dotyczą konkretnie Rzeczypospolitej, a nie są rozważaniami abstrakcyjnymi. Jakie tematy podejmuje autor? Zawarte są w tytułach pięciu ksiąg: O obyczajach, O prawach, O wojnie, O Kościele, O szkole. I O obyczajach W księdze O obyczajach zajmuje się Modrzewski obowiązkami, cnotami, jakimi winien odznaczać się uczciwy obywatel, wykłada powinności senatora, posła, sędziego, starosty i hetmana. II O prawach
Deheroizacja bohatera w polskiej literaturze powojennej i współczesnej. Temat brzmi ponuro, ale w sumie chodzi o dość prosty zabieg: pozbawienie heroizmu, bohaterstwa, wzniosłości i patosu przypisywanego postaciom literatury – zwłaszcza bohaterom czasów wojen, uczestnikom walk lub ofiarom zbrodni. Po prostu nadszedł czas, w którym uznano, że szablon heroizmu zużył się, a poza tym jest nieprawdziwy. Wobec zła II wojna światowa zniszczyła tak wiele prawd, utartych opinii i postaw, że typ bohaterskiego
Pan Tadeusz przenosi czytelnika na Litwę w lata 1811-1812, czyli w burzliwe lata epoki napoleońskiej, dokładnie w czas przygotowań Napoleona do wojny z Rosją. Z tą batalią wiązali Polacy nadzieję szczególną. Akcja rozgrywa się na niewielkiej przestrzeni – we dworze Sopliców i na zamku Horeszków. Główne postacie to gospodarz dworu – Sędzia Soplica, skromny duchowny – Ksiądz Robak, wierny sługa Protazy i goście mieszkający we dworze, w tym elegantka Telimena i będąca pod jej opieką Zosia Horeszkówna. Do dworku
