LICEUM
Kiedy powstał wiersz? Bema pamięci żałobny rapsod powstał w 1851 r., w rocznicę śmierci generała Józefa Bema. Józef Bem uczestniczył w powstaniu listopadowym, walczył w Wiośnie Ludów, potem w wojsku tureckim. Stał się dla Norwida symbolem nieugiętej postawy w walce o wolność wszystkich ludów. Motto utworu Mottem utworu są słowa Hannibala – kartagińskiego wodza: Przysięgę złożoną ojcu aż po dzisiejszy dzień tak zachowałem. Poeta podkreślił w ten sposób patriotyzm Józefa Bema, który mimo służenia pod innymi sztandarami (w armii
Jak powstał ten wiersz? Bezpośrednią przyczyną powstania utworu były wydarzenia w Warszawie, dramatyczne i obraźliwe dla polskiej kultury. We wrześniu 1863 r. rosyjscy żołnierze w akcie zemsty zniszczyli pałac Zamojskich i wyrzucili przez okno fortepian, na którym grywał Fryderyk Chopin. Brutalność i chamstwo wydarzeń w Warszawie wstrząsnęły Norwidem, który spotkał się z Chopinem na krótko przed śmiercią muzyka, w jego paryskim mieszkaniu. Pierwsza część wiersza opowiada o ostatnich chwilach życia schorowanego już Chopina. Ten wielki Polak został przedstawiony jako
Dramat romantyczny To specjalny, bardzo ważny gatunek epoki romantyzmu. Nawiązuje do budowy dramatu szekspirowskiego. Zupełnie różni się od klasycznej tragedii i łamie jej reguły. Nie jest tu przestrzegana ani jedność miejsca (dramat romantyczny ogarnia wielkie przestrzenie), ani jedność czasu (niekiedy zdarzenia oddzielają od siebie miesiące i lata), ani jedność akcji (splątanych jest tu wiele wątków). Cechy dramatu romantycznego: kompozycja otwarta; symbolizm; obecność bohatera romantycznego; obecność scen i osób fantastycznych; niesceniczność. Dramat romantyczny Dziady
Uspokojenie jest utworem, który trzeba rozpatrywać w duchu filozofii genezyjskiej. Jest to wiersz o rewolucji – prezentujący właśnie genezyjską definicję takiego, zresztą abstrakcyjnego, bo Słowacki nie przywołuje żadnej konkretnej rewolucji, wydarzenia. Filozofia genezyjska Słowacki stworzył własny system filozoficzny, który porządkował poglądy poety na temat istoty wszechświata i sensu istnienia. Wyłożył swoją teorię w dziele pt. Genezis z Ducha, stąd też jest to filozofia zwana genezyjską. Filozofia genezyjska jest ciekawą koncepcją. Zakłada, że wszystko, co istnieje,
Dzieje powszechne są przedstawieniem ducha w jego rozwoju. Georg Wilhelm Friedrich Hegel Początek wieku XIX to prawdziwy złoty wiek filozofii niemieckiej. Filozofowie poszukują systemu porządkującego całość bytu, chcą odpowiedzieć na pytania dotyczące reguł przyrody, historii i tajemnic ludzkiego istnienia. Georg Wilhelm Friedrich Hegel Najważniejszy z romantycznych filozofów. Zanim został profesorem uniwersytetu w Berlinie, pracował jako dziennikarz i guwerner. Starał się sformułować prawa rządzące historią. Według niego dzieje mają swój cel, nie są
Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego formułują teorię Polski jako mesjasza narodów, a Polaków jako narodu wybranego. Paryż. Rok 1832. Wielka Emigracja. Polacy na obczyźnie nie są wcale pogodzeni… W tej sytuacji istnieje wielka potrzeba idei i programu, który by ich połączył. Adam Mickiewicz pisze Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego w nadziei, że dzieło to spełni taki właśnie cel. . Czym jest historia? Na to pytanie odpowiada Mickiewicz, że jest to teren, na którym
Tytuł i temat Utwór bierze swój tytuł od imienia jednego z bohaterów – Tadeusza usynowionego przez Sędziego Soplicę. Tadeusz to przedstawiciel nowego społeczeństwa, człowiek o nowoczesnym spojrzeniu na rzeczywistość wyzbytym feudalnych obciążeń tak bliskich pokoleniu Sędziego. Imię otrzymał po Kościuszce. Tak jak on wyznaje demokratyczne idee, które potwierdza czynem – obejmując majątek, znosi pańszczyznę. Z tego też względu imię Tadeusza – postaci wcale nie pierwszoplanowej – zostało umiejscowione w tytule utworu: dla zaakcentowania faktu, że
Bohater romantyczny jako produkt swojej epoki Takie, a nie inne ukształtowanie postaci literackiej wynika z ideologii epoki. I tak: Pod wpływem bardzo ważnej cechy epoki – romantycznego indywidualizmu – w literaturze pojawia się specyficzny typ bohatera – człowiek wybitny, o bogatej psychice, przeżywający rozterki i gwałtowne emocje. Czasem egzaltowany, nadwrażliwy, przesadnie silnie reagujący na otaczający świat. Ten sam postulat indywidualizmu sprawia, że ważna jest przede wszystkim jednostka – dlatego bohater romantyczny stawia siebie
Liryki lozańskie to cykl wierszy napisanych podczas pobytu w Lozannie, w Szwajcarii w roku 1839, gdzie Mickiewicz pełnił funkcję profesora literatury. Wagę przykłada się do czterech krótkich utworów: Snuć miłość, Nad wodą wielką i czystą i Polały się łzy. Najważniejszy liryk – Polały się łzy, krótkie, zaledwie pięciowersowe podsumowanie życia poety. Wiersz jest uznany za arcydzieło, bo w lapidarnej formie udało się poecie zawrzeć cały życiorys i ogromny ładunek emocjonalny.
Forma wiersza Moja piosnka (II) swą formą przypomina litanię. Składa się z sześciu zwrotek – każda z nich kończy się słowami: „Tęskno mi, Panie…”. Trochę to podobna konstrukcja do Hymnu (Smutno mi, Boże…) Juliusza Słowackiego, w którym słowa „Smutno mi, Boże” funkcjonują na zasadzie refrenu. Adresatem wypowiedzi poetyckiej jest Bóg, któremu „ja” liryczne, pielgrzym-tułacz zwierza się ze swej tęsknoty za ojczyzną. Nadawca występuje w pierwszej osobie, o czym świadczą zwroty: „tęskno mi”, „nie wiem”. Jest
Nowe gatunki literackie romantyzmu są typowe dla tej epoki, ściśle związane ze światopoglądem, w związku z czym w literaturze późniejszych epok pojawiają się rzadko lub nawet wcale. Oczywiście nie znikają całkowicie klasyczne gatunki literackie. Nadal powstają ody, sonety czy hymny, nie są to jednak formy najbliższe duchowi romantyzmu. Gatunki literackie romantyzmu Cztery nowe, powstałe w romantyzmie gatunki: dramat romantyczny, powieść poetycka, ballada, poemat dygresyjny. Ich cechy wspólne Odrzucenie antycznych
Trzy podstawowe schematy romantycznej kreacji bohatera Bohater werterowski Pierwowzór – Werter bohater powieści Goethego Cierpienia młodego Wertera. Kluczem do psychologii postaci jest w niemożność porozumienia się ze światem. Stan depresyjny, bolesny i trwały. Przekłada się na kłopoty z podejmowaniem decyzji i wykonywaniem jakichkolwiek bardziej radykalnych manewrów. Bohater werterowski wciąż pozostaje w tragicznej sprzeczności między racjami własnego „ja” a otaczającego go świata. Ta sprzeczność go paraliżuje i obezwładnia. Los bohatera werterowskiego
Jako romantyzm krajowy określa się dzieła poetów, którzy w dobie romantyzmu tworzyli na terenie kraju, w Polsce, nie zaś na emigracji. Należy bowiem uświadomić sobie, że Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, a nawet późniejszy Norwid – pisali swoje główne dzieła za granicą. Tymczasem to jeszcze nie cały romantyzm. Na terenach rozbiorowej Polski także istniało życie literackie, była grupa poetów, która kraju nie opuściła, i ich dorobek literacki nazywa się romantyzmem krajowym. Jest jeszcze jedno miano, jakim
Miłość Miłość to wielki romantyczny temat i to ogólnoeuropejski – nie tylko polski. Zaczyna się od Cierpień młodego Wertera Goethego. Jego bohater: wrażliwy, nieszczęśliwie zakochany, wreszcie samobójca – stał się wzorem dla większości poetów i kochanków. Dziełko Goethego stało się najpoczytniejszą książką epoki, młodzież naśladowała strój Wertera, niestety również postawę – rozgoryczenia, rozczarowania światem, nierzadko – samobójczą śmierć z miłości. Byronowski Giaur także traci swoją ukochaną – niewolnicę tureckiego emira Leilę – i będzie
Natura W okresie romantyzmu przestaje być tylko pejzażem czy tłem akcji. To siła czująca i działająca – obdarzona duszą. Romantyczna przyroda staje się czasem uczestniczką wydarzeń – ingeruje w życie bohaterów, wymierza kary, tworzy nastrój romantycznych dzieł. Nie da się poznać praw rządzących naturą – jest zmienna, pozostaje dla człowieka tajemnicą. Dlatego bywa postrzegana też jako zagrożenie dla człowieka. Jednocześnie romantycy wyraźnie podkreślają jedność człowieka i natury – człowiek i
Pozytywizm Odrzuca romantyczne ideały. Rzeczywiście, ideał walki został wówczas zastąpiony hasłami pracy, miłość romantyczną uznano za destrukcyjną (Lalka), a bohater romantyczny jest wyśmiewany, jak Emilia Korczyńska czy Różyc z Nad Niemnem. Franciszek Krupiński w swoim artykule Romantyzm i jego skutki nazywa poezję romantyczną studenckim kwileniem przy bladym blasku księżyca, a bohatera romantycznego – karykaturą człowieka. Jednocześnie w literaturze pozytywistycznej znajdziemy szacunek i dla romantycznego patriotyzmu (Gloria victis), i dla romantycznej literatury (Latarnik). W Trylogii Sienkiewicza powracają romantyczne mity. Najbardziej
Sentyment do średniowiecza ujawnił się w romantyzmie w kilku formach: Nawiązanie treścią do epoki średniowiecza. Akcja wielu utworów rozgrywa się właśnie w tej dobie, przypomnijmy Grażynę, Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza. Mit rycerza, który przejęli, uznali i propagowali romantycy, pochodzi prosto z wieków średnich. To średniowiecze ukształtowało ideał rycerza o nieskazitelnej reputacji, człowieka honoru, do krwi ostatniej walczącego o słuszną sprawę, odważnego i zdolnego do poświęceń. To ten wzorzec moralny odrodził się w dobie romantyzmu. Baśniowość i fantastyka średniowiecznych legend uaktywniła
Rękawiczka Schillera Utwór nawiązuje do klimatu średniowiecza – a wiadomo, że była to ulubiona epoka romantyków. Rycerze, turnieje, romanse… Tak jest w Rękawiczce. Z tym że to ballada z pomysłem. W skrócie zdarzenia przebiegają tak: Na turnieju rycerskim popisują się rycerze. W pewnej chwili kapryśna Marta rzuca pomiędzy tygrysy i lamparty swoją rękawiczkę, prowokując rycerza Emroda, by dowiódł swej miłości. Śmiałek – Emrod skacze między bestie i przynosi damie jej własność. Ta już gotowa oddać mu serce i rękę
Adam Mickiewicz odgrywa kluczową rolę w kreacji polskiej poezji patriotycznej. Wpłynął na to czas historyczny – lata niewoli, którą bardzo boleśnie odczuwali poeci, zesłanie, emigracja, próby walk niepodległościowych. Do tej pory w polskiej literaturze mieliśmy do czynienia z liryką patriotyczną bardziej reformatorską niż emocjonalną – jak na przykład Pieśni Jana Kochanowskiego czy wiersze Wacława Potockiego. Na tle tym oryginalnie rysuje się Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego. Tymczasem w romantyzmie
Bohater romantyczny jako produkt swojej epoki Takie, a nie inne ukształtowanie postaci literackiej wynika z ideologii epoki. I tak: Pod wpływem bardzo ważnej cechy epoki – romantycznego indywidualizmu – w literaturze pojawia się specyficzny typ bohatera – człowiek wybitny, o bogatej psychice, przeżywający rozterki i gwałtowne emocje. Czasem egzaltowany, nadwrażliwy, przesadnie silnie reagujący na otaczający świat. Ten sam postulat indywidualizmu sprawia, że ważna jest przede wszystkim jednostka – dlatego bohater romantyczny stawia siebie
![Moja piosnka [II] – Cyprian Kamil Norwid](https://aleklasa.pl/wp-content/uploads/2013/08/Norwid-Moja-piosnka-II-680x496_c.jpg "Moja piosnka [II] – Cyprian Kamil Norwid")
