LICEUM
Różne oblicza miłości. Przedstaw na wybranych przykładach literackich. To temat szeroki jak morze. O miłości pisało się i pisać się będzie nadal, bo miłość to najważniejsza rzecz w życiu – a obliczy miłości tyle, co zakochanych. Jednak ty musisz uściślić swoje wybory do znanych ci postaw literackich, a do tego przedstawić różne warianty tego uczucia – tak więc możliwości trochę się zawężają, jednak i tak będzie z czego wybierać. Zacznijmy
Motyw apokalipsy i jego literackie warianty. Dzieł takich w samej literaturze polskiej jest sporo – apokalipsa to jeden z ulubionych motywów literackich. Pasjonuje on pisarzy swą wizyjnością, ogromem zniszczenia, barwnością i plastycznością opisu. Do motywu apokalipsy sięgali twórcy wszystkich epok, jednak najbardziej umiłowali go sobie poeci barokowi i od tego możesz zacząć. Wizja walki z szatanem to jeden z przewodnich motywów tej epoki. Motyw ten występuj zarówno w poezji Mikołaja
Prawdziwa sztuka jest zawsze współczesna. Słowa Fiodora Dostojewskiego uczyń mottem rozważań o ponadczasowej wartości wybranych dzieł literackich. Inne sformułowania tematu: „Wielkich dzieł nie niszczy czas. Jakie kryteria zastosujesz, mierząc wartości utworu literackiego?” „Prawdziwa sztuka jest zawsze współczesna” (F. Dostojewski) – uzasadnij słuszność tych słów w oparciu o znajomość kilku utworów z minionych epok, które uznajesz za arcydzieła. Uwagi: „sztuka” to trochę więcej niż literatura. Oczywiście poezja i proza to nasz
Co jest w człowieku? Szkic do duchowego portretu ludzi końca XIX i XX wieku inspirowany literaturą i filmem. Podobne sformułowania tematu: „Co jest w człowieku? Odpowiedz na pytanie, odwołując się do znanych ci utworów literatury współczesnej”. „Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest (Joseph Conrad). Rozważania o złożoności natury ludzkiej na podstawie wybranych utworów”. „Człowiek jest zdumiewający… Jakie prawdy o człowieku, ważne dla współczesnego czytelnika odkrywa literatura?” „Człowiek jest zdumiewający…
W poszukiwaniu „nauczyciela i mistrza”. Twoje rozważania o utworach literackich szczególnie znaczących w kształtowaniu systemu wartości młodego człowieka końca XX wieku. To zagadnienie bywa różnie formułowane: „Twoje podróże po krainie literatury w poszukiwaniu własnego systemu wartości” „Świat jakich wartości odnajdujesz w utworach literackich?” Rozważania o świecie wartości bohatera literatury współczesnej, opatrzone znanym cytatem Konwickiego: „zło włóczyło się w nasze kody etyczne” „Szukam nauczyciela i mistrza (Tadeusz Różewicz). Poszukiwanie norm moralnych
Epoka Dwudziestolecie międzywojenne – czasy stalinowskie w Związku Radzieckim, wyjątkowo trudny okres dla pisarzy. Królowały biurokracja, zakłamanie i terror. Na tle czasów, w których powstała, powieść niewątpliwie się wyróżnia – panował wówczas realizm socjalistyczny. Autor Michaił Bułhakow (1891-1940) – lekarz, który poświęcił się literaturze. Najsłynniejszym jego dziełem jest powieść Mistrz i Małgorzata. Pisał również opowiadania (Zapiski na mankietach) i sztuki teatralne (Dni Turbinów). Od końca lat dwudziestych był prześladowany przez cenzurę za twórczość, która nie
Człowiek Antyk To w antyku rodzi się humanizm. To starożytni filozofowie spędzają lata na poszukiwaniu recepty na szczęście. Artyści rzeźbią piękne ludzkie ciała, poeci wielbią to, co w człowieku szlachetne i cenne: mądrość, odwagę, męstwo, sprawiedliwość. Ludzie są niemal równi bogom (a bogowie podobni do ludzi), wszak w Homerowych epokach panuje zasada „bogowie jak ludzie – ludzie jak bogowie”. W Biblii – dziele starożytnym i sakralnym – są co najmniej
A Aluzja literacka – nawiązanie w utworze literackim do innego dzieła, zjawiska lub motywu literackiego lub postaci, będące świadomym zamierzeniem autora. Anakolut – wypowiedź celowo niepoprawna, np. zdanie urwane lub zlepek kilku zdań zbudowanych czy zestawionych wbrew regułom logiki i składni. Anakreontyk – nazwa pochodzi od poety greckiego Anakreonta, krótki wiersz o radosnym nastroju, wysławiający urodę życia, miłości i biesiady. Animalizm – zespół cech przynależnych zwierzętom, zwierzęcość, także przenośnie: zmysłowość. Animizacja (ożywienie) – nadanie
Autor William Szekspir (1546-1616), najwybitniejszy przedstawiciel teatru epoki elżbietańskiej i jeden z największych, najbardziej liczących się dramaturgów wszech czasów. Był związany z trupą Słudzy Lorda Szambelana i teatrem The Globe. W Anglii uważany jest za jednego z największych poetów epoki – jest autorem ponad stu sonetów i pięciu poematów. Świadomie łamał zasady dramatu antycznego, np. naruszając zasadę decorum, mieszając liryzm z wisielczym humorem, wprowadzając postacie fantastyczne i bohaterów niskiego pochodzenia. Jego najbardziej znane tragedie nazywane są tragediami namiętności (np.
Jaka zasada rządzi budową wiersza? Zwróć uwagę na zapis poszczególnych strof, ich początkowe słowa oraz ostatnie wersy. Można zauważyć dużą powtarzalność w budowie wiersza: trzy pierwsze strofy zaczynają się od słów „do kraju tego”, w czwartej strofie i w ostatniej powtarza się na początku sformułowanie: „tęskno mi”. Każdą strofę kończy wers „tęskno mi, Panie”, powtarzający się refren (w końcu to „piosnka”). Czy dostrzegasz tu jakieś cechy pieśniowości czy muzyczności? Cechy
Lalka Bolesława Prusa to jedna z największych powieści polskiego pozytywizmu. Jej główny bohater – kupiec Stanisław Wokulski – to człowiek, którego osobowość kształtowała się w dobie romantyzmu, ale dorosłe życie upływało w czasach pozytywizmu. Epoki te były tak skrajnie różne, że trudno sobie wyobrazić, iż w jednym bohaterze mogą skupić się cechy zarówno romantyka, jak i pozytywisty. Ale tak właśnie jest w przypadku Stanisława Wokulskiego. Autor Bolesław Prus (1847-1912) – jeden z najwybitniejszych twórców polskiego pozytywizmu, dziennikarz
Ramy czasowe Europa W Europie nową po romantyzmie epokę liczy się od roku 1850 i zwie się realizmem – ze względu na nurt dominujący w literaturze i sztuce. Pamiętajmy jednak, że np. Stendhal – ojciec powieści realistycznej – żył i tworzył w pierwszej połowie XIX wieku. Balzak – pisarz odpowiedzialny za ukształtowanie tego nurtu w prozie – zmarł w roku 1850. Flaubert – trzeci wielki realista – umiera w 1859 roku. Mocne podwaliny pod realizm zostały zatem złożone.
Za początek modernizmu w Europie przyjmuje się wydanie Kwiatów zła Baudelaire’a w 1857 roku we Francji. Zbiór poezji wywołał wielki skandal, zarówno literacki, jak i obyczajowy. Baudelaire zaprzeczył w nim obowiązującym normom artystycznym i moralnym. Ukazywał najtrudniejsze problemy egzystencji, jej absurd i brzydotę, pokazując ludzkie życie przez pryzmat katastrofy, do której, zdaniem autora, ludzkość nieustannie zmierza. A wszystko to uczynił, posługując się dodatkowo ekspresyjnymi sformułowaniami i obrazami, na które publiczność
Co się dzieje? Akcja Folwarku zwierzęcego rozgrywa się na fermie pana Jonesa, zwanej folwarkiem dworskim. Zaniedbane i wyzyskiwane zwierzęta wzniecają powstanie przeciw człowiekowi. Potem same muszą poradzić sobie z organizacją nowego porządku. Rozpoczyna się rywalizacja o władzę – kolejne przewroty, manipulacja ideami rewolucji, w końcu zwycięża państwo totalitarne – powrót starej niesprawiedliwości, komitywa z człowiekiem. Koleje akcji Najpierw sędziwy i najmądrzejszy ze wszystkich knur Major, czując nadchodzącą śmierć, zebrał zwierzęta, przemówił do całej folwarcznej rzeszy, ukazując
Pamiętaj! – Staffa zwykło się nazywać poetą trzech pokoleń, gdyż w czasie swojego 79-letniego życia ogarnął Młodą Polskę, dwudziestolecie międzywojenne i współczesność (czasy powojenne). W tradycji polskiej poezji pozostał poetą klasykiem – jednym z najważniejszych XX wieku. I. Debiutował w epoce Młodej Polski (w 1901 r.) – i w tym okresie można w jego twórczości wyróżnić następujące prądy: Nietzscheanizm – tom Sny o potędze, aprobata filozofii Nietzschego, siły jednostki. Wyrazem
Oświecenie w Polsce W oświeceniu pierzchną ideały barokowe, rozmyślania o śmierci zastąpią programy poprawy życia, a Sarmatę – wolnomyśliciel i reformator. Oczywiście nie z dnia na dzień. W roku 1696 zmarł Jan III Sobieski, ostatni „czysto barokowy” król. Tron polski zajęli Sasi: August II i August III Mocny i rządy ich trwały od 1697 po 1763 rok, czyli sześćdziesiąt sześć lat. Możemy nazwać je „jesienią baroku” lub jak chcą inni – wczesnym oświeceniem. Choć wciąż jeszcze panuje
Sonety krymskie Mickiewicz Sonety krymskie – to swoisty poetycki pamiętnik z podróży, jaką Adam Mickiewicz odbył w 1825 roku. Osiemnaście utworów cyklu to wspaniałe opisy przyrody i zapis przeżyć poety – zachwyconego pięknem przyrody i tęskniącego za ojczyzną wygnańca. Sonety Krymskie należy traktować jako cykl – łączy je tematyka i osoba bohatera lirycznego. Jest nim romantyk, obserwator świata, nie zawsze wypowiada się jako podmiot liryczny, to samotny Pielgrzym, podróżnik, wędrowiec
Miłość jako motyw w utworach literackich to temat rzeka. Pojawia się w kulturze wysokiej – to znaczy u Szekspira, Woltera, Mickiewicza, w dziełach uznanych, o wysokich walorach literackich, takich, których autorów można nazwać artystami. W literaturze niskiej – w sentymentalnych romansidłach wywołujących łzy mało wybrednych czytelników, w seryjnych książkach z serduszkami, kopiujących Trędowatą Mniszkówny itp. też występuje. W jakich ujęciach może występować pojęcie – miłość? Z obserwacji tematów wynika, że wymagane są: Prezentacje – czyli przywołaj, przedstaw słynne,
Geneza i problematyka dyskusja – ocena powstania listopadowego i jego przywódców, polemika z Mickiewiczem, temat dojrzewania i poznawania świata przez młodego człowieka, mesjanizm narodowy (przenośnia Winkelrieda), ocena społeczeństwa polskiego, temat poezji i jej roli w życiu narodu, psychologiczny portret Polaka – w tym dylemat moralny (próba królobójstwa), hamletyzm (niemoc czynu), miłość i rozczarowanie światem, wątki szekspirowskie: konstrukcja bohatera, Przygotowanie. Gatunek Dramat romantyczny Bohaterowie Bohater romantyczny – Kordian, który łączy wątki i różne miejsca dramatu (motyw podróży). Przywódcy powstania:
Gatunek – powieść poetycka. Tytuł: Giaur – niewierny, tytułowy bohater – to innowierca w oczach Turków, a akcja rozgrywa się w okupowanej przez nich Grecji. Co się dzieje? Jest to historia miłości Giaura i pięknej niewolnicy Turka Hassana – Leili. Zakochani zamierzają uciec, lecz basza Hassan dowiaduje się o romansie najpiękniejszej żony. Kara za zdradę jest w Turcji okrutna – Hassan topi Leilę w morzu. Zrozpaczony Giaur mści się i zabija Hassana (napada go w wąwozie), po czym
