MATURA

Ojczyzna – motyw literacki (według chronologii epok)

Tematy prac Tematy „ojczyźniane” układają się w kilka grup, z których najbardziej klasyczną są tematy spod znaku „motyw ojczyzny w utworach literackich”. Motyw jak motyw – bardzo silny w polskiej literaturze, obecny w każdej epoce literackiej, uzasadniony tragicznymi wydarzeniami historii. Wolna i zniewolona w marzeniach i w rzeczywistości, ale zawsze Polska. Przedstaw funkcjonowanie motywu ojczyzny w wybranych utworach literackich. „Jam miłość, szczęście, jam niebo za młodu, umiał poświęcić dla  sprawy narodu…”

Zło i zbrodnia

Jak może być sformułowany temat: Stosunek do zła sprawdzianem społeczeństwa – rozwiń temat, posługując się wybranymi utworami literackimi z różnych epok. „Dobro i zło muszą istnieć koło siebie, a człowiek musi dokonywać wyboru”. Jak rozumiesz te słowa Mahatmy Gandhiego – odwołaj się do wybranych utworów literackich. „Między obowiązkiem walki ze złem a pokusą urody życia…”  Rozważania o bohaterach literackich dokonujących trudnego wyboru postawy życiowej. „Między dobrem a złem”. Rozważania o

Poszukiwanie wartości – motyw literacki

Wzory sformułowania tematu „Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza człowiecze z końca wieku?” – moje podróże po krainie literatury w  poszukiwaniu systemu wartości Jakie wartości, zawarte w literaturze, należy przekazać następnym pokoleniom jako najcenniejsze dziedzictwo? Swoje rozważania na temat człowieczeństwa (u progu nowego tysiąclecia) zilustruj odpowiednimi przykładami. Wchodzisz w dorosłe życie. W jakim stopniu literatura nauczyła Cię dojrzale rozważać swoje miejsce w świecie? Powołaj się na wybrane przykłady z różnych

Czego szukać w poezji modernistów?

Nastrój – pesymizm i dekadentyzm Zgodnie z duchem epoki w poezji modernistycznej dominuje pesymizm, poczucie dekadencji, schyłku wartości i raczej niechęć do życia. Łatwo trafić na wiersz przepełniony nastrojem smutku, bezradności i pesymizmu. Punkty dodatkowe – gdy wskażesz rodowód pesymizmu – wywodzi się z filozofii Arthura Schopenhauera – filozofa działającego na przełomie wieków XVIII i XIX. Schopenhauer głosił kompletny bezsens ludzkiego istnienia, które, pozbawione jakiejkolwiek wartości, ma przysparzać jedynie cierpienia.

Matura pisemna. Punkty wpisane w tekst.

Jak najczęściej brzmi polecenie tematu maturalnego? Przedstaw obraz zawarty we fragmencie, etapy ukazane w wierszu albo portrety, które trzeba porównać… ­oczywiście wpisane w dane teksty. Większość twierdzeń, za które dostaniesz punkty, można po prostu z tych ­tekstów wyczytać. Czego szukamy? Na poziomie podstawowym trzymamy się treści zawartej w utworze. Oto polecenia: Obraz utraconej ojczyzny we fragmencie Epilogu Pana Tadeusza. Etapy życia bohatera lirycznego, ukazane w Curriculum vitae Leopolda Staffa. Spotkania wrogów w Iliadzie i w Panu Tadeuszu (oba

Porównaj wizje, obrazy, toposy w tekstach

Porównaj wizje, obrazy, toposy zawarte w przytoczonych tekstach. Takie polecenie pojawia się często i jest bardzo prawdopodobne na maturze pisemnej z polskiego. Nieco inne wymagania stawia przed maturzystą polecenie „porównaj” na poziomie podstawowym niż na rozszerzonym. Na podstawowym każą nam porównać treści, wizje, obrazy – na rozszerzonym już kwestie kompozycyjne – sytuację liryczną, ukształtowanie podmiotu lirycznego czy sposób metaforyki. Tak się składa, że w szkolnej praktyce częściej ćwiczy się to drugie niż to pierwsze

Fiodor Dostojewski – Zbrodnia i kara

Duszny lipiec 1865 roku. Petersburg. W ubogiej dzielnicy pełnej kuchennych wyziewów, zrujnowanych nałogiem alkoholików i przemykających pod murami domów prostytutek zamordowano bogatą lichwiarkę, Alonę Iwanownę. Zginęła też jej siostra, Jelzawieta, która przypadkowo znalazła się w miejscu przestępstwa. Zdarzeniem od razu zainteresowała się brukowa prasa, a policja próbuje ustalić zabójcę. Ale my mamy nad nią przewagę, bo Dostojewski od razu zdradza czytelnikowi osobę sprawcy! Jest nim dwudziestotrzyletni były student prawa, Rodion Romanowicz Raskolnikow. Jego sytuacja

Proces – Franz Kafka (arcydzieła)

Teoretycy literatury dzielą się na tych, którzy uważają, że w odczytaniu dzieła literackiego niezbędna jest znajomość biografii pisarza i na tych, którzy traktują literaturę „bezkontekstowo”, uważając, że broni się sama. W przypadku Kafki, to pierwsze podejście wydaje się być jedynym właściwym. Franz Kafka Życie i twórczość Kafki (ur.1883) były w ogromnej mierze zdominowane przez rodziców, głównie przez despotycznego ojca, który nie był w stanie zrozumieć odmienności syna. Poświęcanie każdej nocy

Krzesła – Eugène Ionesco

Pokój. Zielone światło gazowej lampy. Na półkolistej ścianie pomieszczenia dziesięcioro drzwi i dwa okna. To dom zbudowany na wyspie, a „woda pod oknami, aż do horyzontu” odcina jego mieszkańców od reszty świata. Bohaterowie pospolici i uniwersalni Ten osobliwy apartament zamieszkuje dwoje staruszków. Dziewięćdziesięciopięcioletni Stary i jego żona Semiramida (lat 94) żyją wspomnieniami. Ich wspólna przeszłość to niezaspokojone oczekiwania i niewykorzystane szanse. Wygórowane wyobrażenia o własnych możliwościach wywołują tęsknotę za lepszym życiem. Stara kilkakrotnie powtarza mężowi, że

Francis Scott Fitzgerald – Wielki Gatsby

Stany Zjednoczone Ameryki, rok 1922. Epoka jazzu, okres wielkiej prosperity gospodarczej i oszałamiających karier, gwałtownie rosnących fortun i rozbudzonych nadziei całego społeczeństwa. „Amerykański sen” zdaje się być o krok od spełnienia. Co w powieści przyciąga i intryguje? Tajemnicze miliony Gatsby’ego zdobyte w niewiadomy sposób. Okazały rolls-royce przywożący gości na przyjęcia. Zagadkowa przeszłość bohatera. Wielka namiętność niewygasła mimo upływu lat. Barwne sceny z życia amerykańskiej socjety. Egzystencja na krawędzi ryzyka. Pan Sowie Oczy. Nick Carraway i panna Jordan Baker

Archipelag GUŁag – Aleksander Sołżenicyn

Gdy popełniona zostanie zbrodnia, której sprawca jest znany, wymiar sprawiedliwości dąży do zebrania dowodów i wymierzenia kary. A jeśli zbrodniarzem jest państwo, a sąd nie stoi na straży sprawiedliwości? Wtedy broni ofiar i szuka prawdy – literatura. Książka – zagrożeniem dla państwa… Losy najważniejszej powieści Sołżenicyna, pisanego przez ponad 20 lat Archipelagu GUŁag, są równie dramatyczne jak losy jej autora. Już samo zbieranie materiałów było niebezpieczne, zwłaszcza że znajdowały się w

Pigmalion – George Bernard Shaw

Czy da się „przerobić” człowieka, przenieść go z jednej sfery społecznej do innej? Czy można z prostej dziewczyny sprzedającej kwiaty uczynić damę, która mogłaby się pokazać na królewskim dworze? Skąd pomysł? Myśl przewodnia i sam tytuł sztuki wiążą się z greckim mitem o Pigmalionie, legendarnym królu Cypru, który był rzeźbiarzem. Pewnego dnia król stworzył posąg niezwykle pięknej kobiety. Był on tak czarujący, że rzeźbiarz zakochał się w swoim dziele bez pamięci. Bogini miłości, Afrodyta, ulitowała się

Światłość w sierpniu – William Faulkner

Wyobraź sobie ziemię spaloną sierpniowym słońcem, szarą piaszczystą drogę. Wyobraź sobie leniwie ciągnące po pagórkach wozy. Jeżeli lepiej się rozejrzysz, w oddali zobaczysz miasteczko – niewielkie Jefferson. W nim zwykli, prości ludzie żyjący z dnia na dzień swoimi zwyczajnymi sprawami. Faulkner przekona Cię, że i w tym szarym świecie można odnaleźć niezwykłą światłość. .Jesteśmy na Południu, tam, gdzie William Faulkner znajdował inspiracje do swoich powieści. Szara rzeczywistość, troski i krzątanina raz w tygodniu przerywana niedzielnym

Fizycy – Friedrich Dürrenmatt

Dwunastego sierpnia zamordowano młodą pielęgniarkę, Dorotę Moser. Po niespełna trzech miesiącach w tym samym miejscu pojawiła się następna ofiara – siostra Irena. Ustalenie nazwisk zabójców nie sprawiło kłopotu, bo chociaż mordercy nie byli do końca przytomni – sami przyznali się do winy. Dlaczego obydwie dziewczyny zginęły? Kim byli sprawcy zbrodni? Gdzie w ogóle się znajdujemy? Miejsce akcji Usytuowana na skraju miasta willa, eufemistycznie zwana sanatorium, jest po prostu prywatnym szpitalem

Czekając na Godota – Samuel Beckett

Na środku sceny rośnie drzewo, pod nim leży kamień, kilka kroków dalej biegnie droga – na takim oto tle rozgrywa się akcja najgłośniejszego z dramatów Becketta: Czekając na Godota. Musicie przyznać, że scenografia jest niezbyt imponująca. Postaci też jest niewiele: dwaj główni bohaterowie o przedziwnych imionach Estragon (!) i Vladimir, dwie postaci drugoplanowe – Pozzo i Lucky, jest jeszcze nieznany nawet z imienia Chłopiec. Za chwilę coś się zacznie dziać

Matka Courage i jej dzieci – Bertold Brecht

O czasie, akcji i osobach dramatu Matka Courage i jej dzieci, jak dowiadujemy się z pierwszej stronicy utworu, to kronika z wojny trzydziestoletniej, wojny, która trwała w latach 1618-1648 i toczyła się głównie na terenie Niemiec. Akcja dramatu została więc cofnięta głęboko w przeszłość. Zaczyna się wiosną 1624 r., a więc już w toku działań wojennych. W Dalarne werbowane jest wojsko do wyprawy na Polskę. Na scenę wkracza Matka Courage. Courage – to przezwisko, naprawdę mamy do czynienia z Anną

Pociągi pod specjalnym nadzorem – Bohumil Hrabal

Przestrzeń okrutna i przestrzeń liryczna Hitlerowska okupacja w Czechach. Zima 1945 roku. Małomiasteczkowa stacja kolejowa. Tu pracuje młodziutki Miłosz Pipko. Kiedy po ciemku wychodzi do pracy na stację, matka odprowadza go wzrokiem zza firanki. Mamusia nigdy nie śpi spokojnie, gdy Miłosz ma nocną zmianę. Jak to dobrze, że Niemcy nie zamknęli jej w Peczkarnie, gdzie sąsiadka – pani Karaskowa przez wszystkie lata okupacji musiała wycierać krew po egzekucjach! Po torach kolejowych

W poszukiwaniu straconego czasu – Marcel Proust

To właśnie Proust w swoim niepowtarzalnym dziele, porzucając tradycyjne techniki fabuły i dialogu, stworzył utwór, który wypełniają  wspomnienia przeżyć, psychologiczna analiza zdarzeń i napotkanych osobowości, zachwyt nad dziełami sztuki i subtelny liryzm oddający gamę nieuchwytnych wzruszeń. O czym jest powieść? Pierwsze zaskoczenie stanowi fakt, iż fabułę siedmiu opasłych tomów można by wręcz sprowadzić do kilku rysów, na które składają się wspomnienia z dzieciństwa, dwukrotne nadmorskie wakacje, trzy krótkie podróże oraz

Wichrowe Wzgórza – Emily Brontë

Czytając Wichrowe Wzgórza staniesz się świadkiem gry niezwykle silnych ludzkich namiętności. Chociaż opisana tu historia miłości rozegrała się przeszło sto lat temu, natura naszych uczuć, niezależnie od zmieniających się mód i obyczajów, ciągle  pozostaje taka sama. Kolejne pokolenia czytelników odnajdują w tajemniczej atmosferze powieści własne niepokoje i dylematy, które zawsze towarzyszą nam w chwilach najważniejszych życiowych wyborów. Gdzie jesteśmy? Do romansu gotyckiego zbliża ten utwór osnucie wydarzeń wokół problemu zła

Pożegnanie z bronią – Ernest Hemingway

Akcja utworu Autor osnuł tę powieść – podobnie, jak większość swoich utworów –  wokół wątków autobiograficznych. Akcja Pożegnania z bronią rozgrywa się na froncie włoskim, na którym to właśnie podczas wojny przebywał sam pisarz. Francisco Henry, młody Amerykanin studiujący w Rzymie architekturę wstępuje na ochotnika do armii włoskiej. Pracując w korpusie sanitarnym w Mediolanie poznaje angielską pielęgniarkę, Catherine Barkley. Piękna dziewczyna od razu zniewala go swoim urokiem, ale jej osobowość