MATURA
Egzamin maturalny zbliża się wielkimi krokami. Najwyższy więc czas, aby sprawdzić swoje szczęśliwe… gwiazdy. Oczywiście chodzi o lektury oznaczone w podstawie programowej gwiazdką (*), a których znajomość całości obowiązuje na egzaminie. Jan Kochanowski- wybrane fraszki, pieśni, treny Ignacy Krasicki- wybrane bajki, satyry Adam Mickiewicz- Dziady cz. II Adam Mickiewicz – Dziady cz. III Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz Aleksander Fredro- Zemsta Henryk Sienkiewicz- wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Potop, Krzyżacy)
W zadaniach językowych, oprócz tekstu dołączonego do zadania, w poleceniu może być uwaga o odwołaniu się do innych tekstów kultury lub własnych doświadczeń. „Inny tekst kultury” to np. utwór literacki, reklama, kabaret, tekst internetowy, instrukcja, zapowiedź wydawnicza, zwiastun filmowy, tekst piosenki, itp Najczęściej podawany jest konkretny tytuł, autor, ale nie zawsze. Czym są „własne doświadczenia”? Tak naprawdę, to wszystkie sytuacje, w których uczestniczymy jako użytkownicy mowy. Śmiało więc można
Kolejną część Akademii Maturalnej chciałabym poświęcić w dalszym ciągu zadaniom językowym na ustnej maturze. Wydaje się, że w porównaniu z zagadnieniami literackimi zagadnienia te nieczęsto gościły na zajęciach w szkole średniej. Ale bez paniki- to kwestia poćwiczenia przed maturą i powtórzenia kilku zagadnień! O tym, jak budować wypowiedz monologową, gdy do zadania językowego dołączony jest tekst popularnonaukowy lub publicystyczny, w którym omawiane jest dane zagadnienie, zjawisko – pisałam w części
ZADANIA JĘZYKOWE NA MATURZE O ile na tzw. starej maturze można było wybrać lub też nie wybierać tematu z zakresu kształcenia językowego, o tyle na tzw. nowej maturze wpływu na to zasadniczo nie mamy. Z tej przyczyny, że temat… losujemy. Nie ma więc co liczyć na to, że może się uda i nie wylosujemy. Po prostu należy się przygotować również do omawiania zagadnień z tzw. kształcenia językowego! A tak dokładniej?
Analiza i interpretacja wiersza Analiza dotyczy kompozycji utworu. tropów stylistycznych i innych zabiegów, których dokonał poeta. w analizie trzeba będzie ustalić wszelkie sprawy konstrukcyjne jak: podmiot liryczny, typ utworu, rodzaj liryki itd. Interpretacja to jakby „wykrycie” i odczytanie sensu utworu, jego przesłania, tematu, problematyki, które „odczytujemy” – wreszcie wzruszeń lub doznała estetycznych. Specjalnie napisałam .,odczytujemy”. bo po raz tysięczny drugi powtórzę: nie piszcie nieszczęsnego: „co poeta chciał przez to powiedzieć”,
Na początek spróbuj swoich sił na krótkich fragmentach utworów poetyckich, by w ogóle zobaczyć, jak czujesz taki temat, jak Ci się pisze, co z tego wynika. Plan pracy: 1. Ogarnąć całość utworu – określić czym jest Tu trzeba określić typ liryki – patrzymy na wiersz jak na daną formę kompozycyjną – do treści zajrzymy za chwilę. Taki wiersz – to mały świat, gdy ujrzymy oczyma wyobraźni jego kształt – łatwiej
Sprawdź, testując poniższe przykłady. Najpierw przeczytaj krótkie fragmenty utworów. I komentarze do nich. Jeśli widzisz i rozumiesz te uwagi – OK, to znaczy, że orientujesz się nieco w poezji i poradzisz sobie z wierszem w temacie. Przykłady – krótkie ćwiczenie w analizowaniu Stanisław Grochowiak – Lekcja anatomii Panowie człowiek ten Ozdobny barwą rzeczy Dostojny niby owoc odjęty delikatnie Uprzejmie Poda wam Świecenie swego wnętrza Wyraźnie widzimy tę scenę. Doskonale kojarzy się z płótnem Rembrandta Lekcja anatomii
WYPOWIEDŹ MONOLOGOWA – KROK PO KROKU Kluczem do sukcesu egzaminacyjnego jest, o czym wspominam właściwie przy każdej sposobności, zastosowanie pewnych schematów, procedur postępowania. One pozwalają na opanowanie gonitwy myśli, lub też wprost przeciwnie- pustki w głowie, gdy mamy 15 minut na przygotowanie wypowiedzi! We wcześniejszym artykule (Akademia maturalna cz. 4) zaproponowałam pewien schemat kompozycyjny. Zapisanie go na kartce, a potem uzupełnianie konkretnymi treściami związanymi z tematem, analizowanym fragmentem i przywołanym
ZADANIE IKONICZNE NA MATURZE Bać się czy nie bać? Oto jest pytanie. A odpowiedź brzmi – oczywiście w formie tezy: Zadanie ikoniczne nie sprawi żadnych trudności, gdy opanujemy (1) podstawowe zasady dotyczące tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej na ustnym egzaminie oraz (2) zasady dotyczące analizy interpretacyjnej tekstu ikonicznego. O zasadach tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej pisałam w poprzednich artykułach. Szczególnie polecam: Wypowiedź monologowa krok po kroku. (Akademia maturalna cz. 5). Do opanowania i całkiem
EGZAMIN USTNY – WYPOWIEDŹ MONOLOGOWA Ponieważ realizacja każdego zadania – a takim jest zdanie egzaminu maturalnego- jest zdecydowanie łatwiejsza, jeżeli znamy cel, do którego zmierzamy, zanim zaczniemy przygotowywać się do egzaminu ustnego, warto zadać sobie pytanie: CZEGO I PO CO SIĘ UCZYĆ czyli innymi słowy, co autor miał na myśli. Po pierwsze: jak egzamin wygląda Ustny egzamin maturalny z języka polskiego składa się właściwie z trzech części: Przygotowanie wypowiedzi
Argumentacja Argumentowanie, czyli uzasadnianie określonego w tezie stanowiska za pomocą argumentów, jest kolejną umiejętnością, którą należy wykazać się na egzaminie maturalnym z języka polskiego. O jej ważności świadczy fakt, iż z tego kryterium można uzyskać najwięcej punktów, zarówno na egzaminie pisemnym, jak i ustnym! Co to znaczy „uzasadnić swoje stanowisko”? Według Informatora o egzaminie maturalnym z języka polskiego od r. szk. 2014/2015 ( dostępny na stronie CKE) znaczy to:
Czy znasz różnice między mową a pismem? Na pierwszy rzut oka wszystko jest jasne. Wypowiedzi możemy przekazywać dwojako: ustnie i na piśmie. Pierwsza różnica byłaby więc oczywista: sama forma, sposób w jaki komunikat został podany. Kłopoty zaczynają się wtedy, gdy rozważymy takie oto dwie sytuacje. W pierwszej prelegent odczytuje audytorium referat lub sprawozdanie. Odczytuje – co prawda – na głos, ale samo sprawozdanie zostało uprzednio napisane. Zatem: język pisany, przekazany
Kluczowe dla każdej wypowiedzi- czy to na egzaminie pisemnym, czy ustnym – jest zrozumienie tego, JAKI PROBLEM MAMY ROZWAŻYĆ, ROZSTRZYGNĄĆ czyli zrozumienie TEMATU. Na egzaminie pisemnym na poziomie podstawowym w rozprawce problemowej i na egzaminie ustnym w wypowiedzi monologowej problem do rozstrzygnięcia jest sformułowany bezpośrednio. Egzamin pisemny (rozprawka problemowa): Czym może być dla człowieka podróżowanie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu reportażu R. Kapuścińskiego oraz
Korzystanie ze słowników, nie dość że jest niezbędne, to bardzo wzbogaca zasób językowy. Wyrazy objaśniane są według różnych kryteriów, stąd dzieli się słowniki na kilka typów, decyduje sposób opracowania i przeznaczenie. Słownik może zawierać wszystkie wyrazy danego języka albo zostaje jakoś ograniczony, np. do wyrazów bliskoznacznych. W publikacjach jednojęzycznych objaśnienia podawane są w tym samym języku co hasło, w różnojęzycznych – w innym. Słowniki ogólne języka polskiego Należą do jednojęzycznych, są niezbędne nawet dla przeciętnego
Polecenie z zakresu teorii literatury, bada nie tylko wiedzę o budowie powieści, lecz również orientację w ewolucji gatunku powieściowego, w historii rozwoju prozy – głównie w ciągu ostatnich dwóch wieków. Zacznij od zdefiniowania najpopularniejszego typu narracji, charakterystycznego dla powieści realistycznej, dominującego, odkąd powieść realistyczna ugruntowała swoją pozycję w świadomości odbiorców. W realizmie mamy do czynienia z narratorem trzecioosobowym, obiektywnym, zdystansowanym. Mówimy o narracji przezroczystej, która spełnia rolę bezbarwnego ekranu. Dzięki niemu oglądamy wewnętrzny świat powieści, ale w niczym nam
Bogurodzica Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison. Bogurodzica – najstarszy wiersz polski i, poza pojedynczymi słowami i jednym pełnym zdaniem w tekstach łacińskich, w ogóle najstarszy tekst w języku polskim. Jest
Nowa formuła egzaminu maturalnego z języka polskiego to wyzwanie dla wszystkich: i dla uczniów, i dla nauczycieli. Chociaż zapowiadana od trzech lat, dla zwykłego zjadacza chleba jej realny kształt zaczął się jawić dopiero po opublikowaniu Informatora maturalnego (www.cke.edu.pl) na początku roku szkolnego 2013/2014. W dodatku zaczął się nie tylko jawić, ale i straszyć! Jakby tego nie było dosyć, na początku roku szkolnego 2014/2015 opublikowane zostały przykładowe pytania i wzorcowe realizacje
ŚREDNIOWIECZE Moralitet – gatunek dramatyczny, który rozwinął się w późnym średniowieczu (przełom wieków XV i XVI). Należące do niego utwory miały charakter dydaktyczno-filozoficzny i przedstawiały walkę upersonifikowanych (uosobionych) pojęć moralnych (Dobra, Cnoty, Wiary, Zła, Występku, Pychy) o duszę ludzką (tzw. psychomachia). Pojawiający się w nich człowiek pozbawiony był jakichkolwiek indywidualnych rysów psychicznych, stanowili symbol kondycji ludzkiej („człowieka w ogóle”), w pełni więc zasługiwał na angielskie określenie Everymana (Każdego). Misterium –
ŚREDNIOWIECZE Wiersz zdaniowy (średniowieczny) – w tym najstarszym polskim systemie wersyfikacyjnym wers pokrywał się ze zdaniem. Nie stosowano przerzutni (przenoszenia części zdania do następnego wersu), średniówka (przedział intonacyjny wewnątrz dłuższych wersów) była słabo zaznaczona. Klauzulę (koniec zdania lub jego członu) często podkreślały rymy współbrzmienia uzyskane przez powtarzanie takich samych form gramatycznych, np. „nosimy” – „prosimy”; „bożycze” – „człowiecze”. Chociaż nie przestrzegano jednakowej liczby sylab w wersach, już w najdawniejszych utworach możemy zaobserwować ciążenie
Środki stylistyczne Słowo: stylistyka pochodzi od greckiego stylos (rylec), nazwy narzędzia służącego do pisania na woskowych tabliczkach. Z czasem wyraz ten nabrał znaczenia: „sposób pisania”, a stąd „sposób wypowiadania”. Jako dział nauki o języku zajmuje się opisem środków językowych pod względem ich przydatności do wyrażania myśli i uczuć. Praktycznym zadaniem stylistyki jest rozwijanie dbałości o dobór odpowiednich wyrazów i zwrotów, o właściwą budowę zdania, o zharmonizowanie członów wypowiedzi z treścią całości; ponadto wyrabia umiejętność posługiwania się wyrazistymi, czyli
