SIDEBAR
Odwołując się do Chłopów Reymonta i utworów Żeromskiego, wyjaśnij pojęcie naturalizmu. Naturalizm to prąd literacki, który pojawił się w drugiej połowie XIX w. Jego prekursorem był francuski pisarz Emil Zola, który główne założenia kierunku przedstawił w teoretycznym szkicu Powieść eksperymentalna. Przypomnijmy najważniejsze: pisarz powinien być chłodnym, beznamiętnym obserwatorem życia i tropicielem prawdy (jak naukowiec). Przy opisywaniu rzeczywistości ma rezygnować z fikcji i wykazywać drobiazgową, niemal fotograficzną precyzję w ukazywaniu szczegółów. Nie może przemilczać ciemnych, brutalnych stron
Odwołując się do wybranych wierszy Jana Andrzeja Morsztyna, omów barokową koncepcję poezji i poety. Na kształt barokowej koncepcji poezji i poety w decydującym stopniu wpłynęła twórczość Giambattisty Marina (włoski poeta z drugiej połowy XVI w.). Modną w baroku konwencję poetycką nazwano nawet marinizmem. Jej najważniejsze cechy to: dworska elegancja, skłonność do słownej wirtuozerii (zabawa, igranie słowem!), podniesienie erotyki do rangi wiodącego poetyckiego tematu. Główny cel: zaszokować odbiorcę, wymyślić koncept, na którym opiera się utwór.
Lalka Bolesława Prusa jako powieść metafizyczna Największe dzieło realistyczne, nowatorska jak na XIX wiek proza, powieść – zwierciadło ówczesnej Warszawy ma być jeszcze metafizyczna? Owszem, istnieje taka interpretacja. Trochę gryzie się z faktem, że przecież realizm, praktycyzm, pozytywizm – a przecież metafizyka była raczej domeną romantyzmu. To sfera tematów dotyczących spraw niezbadanych, życia i śmierci, zaświatów, zjawisk niewyjaśnionych, umotywowanych co najwyżej wyobraźnią, intuicją, przeczuciem. Metafizyka stawia pytanie o sens istnienia
Motyw buntu i pokory w III części Dziadów. Na czym polega romantyczny bunt? To tak silne poczucie własnej potęgi i mocy, że owładnięty nimi, pełen wiary w siebie człowiek uważa się za równego Bogu. Chce – w imię dobra ogółu – zmieniać ustalony porządek świata; mało tego – czuje się na siłach, by podjąć walkę z niesprawiedliwym i zbyt we własnym mniemaniu surowym dla ludzi Stwórcą. W III części Dziadów romantycznym buntownikiem jest ponury
Tango Sławomira Mrożka – uniwersalna problematyka ukryta pod maską groteski. Żeby napisać dobrą pracę na ten temat (albo odpowiedzieć na pytanie), trzeba dokładnie rozumieć obydwa pojawiające się w nim terminy. Problematyka uniwersalna to problemy wspólne i czytelne dla wszystkich ludzi, w jakimś stopniu ich wszystkich dotyczące, ponadczasowe. W odróżnieniu od problematyki współczesnej nie koncentruje się wokół wydarzeń bieżących, lecz porusza tematy głębsze, nieprzemijające. Może skupiać się na zagadnieniach: egzystencjalnych (życia i śmierci), dylematach moralnych (np.
Filozofia modernizmu to przede wszystkim trzy nazwiska. Schopenhauer tworzył na przełomie wieków XVIII i XIX, ale dopiero pod koniec stulecia przypomniano sobie o jego koncepcjach; Nietzsche; Bergson działali już w drugiej połowie stulecia. Co ich łączy? Wszyscy trzej czuli, że trzeba szukać całkowicie nowych dróg rozwoju filozofii – odmiennych niż dotychczasowe. Całkowicie zwątpili w wartość dokonań swoich poprzedników, starali się „zacząć od samego początku”. Świadomość głębokiego kryzysu kultury – chcieli
Sprawdź swoją wiedzę przed maturą 1. Nowy prąd w literaturze i sztuce rozpoczynający się pod koniec XIX w. nazywano Młodą Polską, jakie znasz inne nazwy tej epoki? Wymień przynajmniej pięć. a. …………………………………………………………………………………………………………. b. …………………………………………………………………………………………………………. c. …………………………………………………………………………………………………………. d. …………………………………………………………………………………………………………. e. …………………………………………………………………………………………………………. : f. …………………………………………………………………………………………………………. g. …………………………………………………………………………………………………………. 2. Wymień i krótko scharakteryzuj główne nurty filozoficzne modernizmu. a. …………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………….. b. …………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………….. c. …………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………….. 3. Która z definicji jest poprawna?
Leopold Staff Deszcz jesienny O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno… Jęk szklany… płacz szklany… a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny… O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny… Wieczornych snów mary powiewne, dziewicze Na próżno czekały na słońca oblicze… W dal poszły przez chmurną pustynię piaszczystą, W dal ciemną, bezkresną, w
Przemiany w twórczości Jana Kasprowicza I okres twórczości To etap, w którym Kasprowicz jawi się jako „rzecznik skrzywdzonych i poniżonych”. W tym pierwszym okresie tworzenia dominują w jego poezji tematy społeczne: biedy wsi i nędznego życia chłopa. Wynika to zapewne z faktu, iż sam Kasprowicz pochodził z rodziny chłopskiej, z Kujaw. Podobnie jak Konopnicka ukazuje w swej poezji biedę ludu. Warto zapamiętać wiersz W chałupie i cykl sonetów Z chałupy.
Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej Poeta obserwuje pejzaż tatrzański, jego odczucia przenikają się, lecz dominuje spokój, cisza, poczucie ukojenia. Atmosfera wyciszenia namiętności i cierpień jest skutkiem obrazowania onirycznego (czyli upodabniającego do snu): „drzemie”, „senny”, „cisza”. Widoki ujęte są i zaprezentowane za pomocą obrazowania impresjonistycznego – czyli przy użyciu tęczy pastelowych barw, widziane oczami poety, zaprezentowane jako jego wrażenie: „potok skrzy się i mieni”, „srebrzysto-turkusowa cisza” – zauważamy ulotność tych
Na Anioł Pański Na Anioł Pański biją dzwony, niech będzie Maria pozdrowiona, niech będzie Chrystus pozdrowiony… Na Anioł Pański biją dzwony, w niebiosach kędyś głos ich kona… W wieczornym mroku, we mgle szarej, idzie przez łąki i moczary, po trzęsawiskach i rozłogach, po zapomnianych dawno drogach, zaduma polna, osmętnica… Idzie po polach, smutek sieje, jako szron biały do księżyca… Na wód topiele i rozchwieje, na omroczone, śpiące gaje, cień, zasępienie
Ludzie bezdomni Żeromskiego Ludzie bezdomni Żeromskiego to podstawowa lektura do matury. Sprawdź swoją wiedzę i odpowiedz na pytania. Jak upłynęło dzieciństwo doktora Tomasza Judyma? Tomasz Judym urodził się w Warszawie jako syn biednego szewca. Wraz z ojcem i bratem Wiktorem mieszkał przy ulicy Ciepłej w biednej, fabrycznej dzielnicy. Jego ojciec był lichym szewcem, bardziej niż do pracy skłonnym do alkoholu i awantur. Z tych podłych warunków wyciągnęła Judyma ciotka, siostra
Ziemia obiecana Geneza i recepcja powieści Początek roku 1896. Reymont przyjeżdża do Łodzi. Jest już wówczas pisarzem uformowanym, ma za sobą powieści Komediantka i Fermenty, poza tym reportaże i opowiadania. Bierze się do swojego kolejnego dzieła – Ziemi obiecanej, powieści o Łodzi. Już w 1897 r. Kurier Codzienny zaczyna drukować pierwsze odcinki dzieła, które zyskuje sobie dużą poczytność. W 1898 r. gotowy rękopis całości czeka na druk w wydawnictwie, a
Chłopi Władysława Reymonta Chłopi Władysława Reymonta to podstawowa lektura do matury. Sprawdź swoją znajomość tej lektury i odpowiedz na pytania. Z ilu osób składała się rodzina Boryny? Maciej Boryna miał dość liczną rodzinę. Dwie żony dały mu czworo dzieci. W jednej części obszernej chałupy mieszkał on sam z najmłodszą – dziesięcioletnią córką Józią, a potem i z trzecią żoną Jagną. Drugą stronę zajmował najstarszy syn Antek z żoną Hanką i
Modernistyczne koncepcje sztuki i artysty Schyłek XIX w. był bardzo szczególnym momentem, jeśli idzie o pojmowanie społecznych zadań sztuki i artystów. O ile do tej pory pisarze zawsze starali się znaleźć jakiś cel dla swoich działań, o tyle w epoce modernizmu zapanowało hasło l’arte pour l’arte – sztuka dla sztuki. Jednym słowem artyści zdecydowanie odcięli się od ogółu społeczeństwa, uważając je za zbieraninę bezmyślnych pożeraczy chleba. Miało to kilka bardzo
Mówiąc o francuskiej poezji końca XIX w., używa się najczęściej słowa symbolizm. Nazwa ta pochodzi od pojęcia symbolu, bo też stosowanie symbolu jest podstawową cechą ówczesnej twórczości poetyckiej. Tyle że szkolna definicja symbolizmu jako „nurtu poetyckiego, dla którego przedstawicieli podstawowy środek artystycznej ekspresji to symbol” – jest zbyt uproszczona. Dla symbolistów bowiem symbol to nie wszystko. Przede wszystkim chodzi o zupełnie nowy typ wyobraźni poetyckiej, a także nowy zakres zadań
Manifest literacki – definicja Manifest literacki to programowe wystąpienie wstępującego na scenę literacką nowego pokolenia artystów. Prezentują oni swoje cele, założenia, sposób patrzenia na sztukę i rolę artysty. Często mowa jest o nowych zadaniach i wyznacznikach nowego rodzaju sztuki. Bardzo często ci „młodzi” rozprawiają się ze „starymi” – przeciwstawiając swoje nowatorskie i ożywcze koncepcje dawno przebrzmiałym pomysłom. Ton tych wystąpień można określić jako kategoryczny, a postawę młodych twórców jako roszczeniową.
Głównym celem modernistów było szukanie lub tworzenie tego, co nowe. Wykształciło się wówczas wiele prądów artystycznych, z których każdy posługiwał się innym zestawem środków twórczego wyrazu. Dotąd było inaczej: na ogół w danej epoce występował jeden dominujący prąd literacki, rzadziej zdarzało się, że współistniały dwa, trzy. W modernizmie było ich wiele! Przyczyną tego rozmnożenia się kierunków artystycznych było powszechne uznanie indywidualnego prawa artysty do poszukiwania własnej drogi rozwoju sztuki. Kiedy
Dwa realizmy Pozytywizm to czas, w którym koegzystują co najmniej dwa – pokrewne, lecz jednak różne – nurty literackie. Pierwszym jest realizm nazywany dojrzałym lub krytycznym. Drugim – jego specyficzna, polska odmiana – realizm tendencyjny. Różnice między tymi dwiema wizjami literatury przebiegają przede wszystkim na płaszczyźnie stosunku autora i narratora do przedstawianej rzeczywistości. W dojrzałym realizmie celem stworzenia dzieła jest mimetyczny opis pewnego fragmentu świata. W realizmie tendencyjnym – w
Epoka Pozytywizm – w warunkach złagodzenia cenzury po rewolucji 1905 roku autorka mogła jawnie poruszyć kwestie związane z powstaniem styczniowym. Pojawia się nawet postać Romualda Traugutta! Tytuł Gloria victis (czyli chwała zwyciężonym) została wydana w 1910 roku. Zbiór nowel miał pierwotnie nosić tytuł, jak twierdziła sama autorka, „skromny i krwawy: 1863”. Ostatecznie jednak Orzeszkowa zrezygnowała z rzeczowego, ascetycznego tytułu na rzecz aluzyjnego i bardziej patetycznego: Gloria victis. Ten łaciński zwrot był parafrazą rzymskiej
