SIDEBAR
Właściwie dzieje wszystkich więźniów Jercewa są wstrząsające, szokują nawet mało wrażliwego człowieka. Oto Kostylew i jego proces samookaleczania. Człowiek ten, aby uniknąć pracy, codziennie wkładał rękę w ogień. Lecz nie dla samego uciekania przed wysiłkiem. „Ręka w ogniu” to bunt Kostylewa przeciw zniewoleniu, to idea: „nie będę dla nich pracował, choćby za cenę swojego cierpienia, zdrowia i życia”. Inny przykład rzeczy straszliwej to „nocne łowy” i historia Marusi… Łowy „na kobiety” i gwałty nie mieszczą
Gustaw Herling-Grudziński przeżył sowiecki obóz w Jercewie. Napisał potem powieść pt. Inny świat – chłodną relację, nieprzesyconą zbytnim ładunkiem emocji, ale też niepozbawioną refleksji filozoficznej. Inny świat obejmuje dwa lata obozowego życia – od aresztowania za przestępstwo „bycia Polakiem” po styczeń 1942 – kiedy to autor po głodówce protestacyjnej został zwolniony i przedostał się do armii Andersa. Książka rzeczywiście przedstawia inny świat. Świat łagru sowieckiego, w którym „preparuje się więźnia” – tzn. człowiek
Wieża Wieża zbudowana jest z dwóch planów akcji Plan pierwszy to współczesność narratora – spędza on urlop we wsi w Piemoncie. Pragnie ciszy po misji wojskowej w Mediolanie i całej wojennej wrzawie. Mieszka w domku nauczyciela z Sycylii, który umarł pod koniec wojny. Nieopodal jest Wieża Strachu w Aoście, a z nią wiążą się stare podania: historia zagłodzonej przez męża księżniczki di Braganza i historia białej damy… Plan drugi to rekonstrukcja historii. Narrator znajduje i odczytuje pamiętnik de Maistre’a –
Aby zaprezentować społeczną problematykę krótkich form prozatorskich Żeromskiego, można przywołać utwory pt. Rozdzióbią nas kruki, wrony…, Zmierzch, Siłaczka. Znajdujemy się w kręgu społeczności wiejskiej – treść dzieł dotyczy bowiem w ten czy inny sposób życia chłopa, prezentuje egzystencję biedoty. Rozdzióbią nas kruki, wrony… – zasadniczo podejmuje temat powstania styczniowego. Lecz myślą przewodnią noweli jest pytanie o przyczynę klęski – a odpowiedź tkwi w nieświadomości, zaniedbaniu i krzywdzie chłopa polskiego, który się do powstania nie przyłączył. Straszna
Wyjaśnij tytuł powieści Stefana Żeromskiego Ludzie bezdomni. Zacznij od analizy słowa bezdomny. Bezdomni są ludzie, którzy nie mają domu – lecz nie tylko tacy, którzy nie mają gdzie mieszkać. Cóż bowiem znaczy dom? Może to być budynek, mieszkanie lub coś więcej – rodzina, oaza najbliższych osób, do której ucieka człowiek przed zgiełkiem świata, w przenośnym sensie może to być nawet ojczyzna. O które znaczenie chodzi Żeromskiemu? Wydaje się, że o wszystkie – bo
Chłopi Inne powieści Reymonta: Ziemia obiecana – powieść, której tłem jest miasto Łódź, miejsce rodzącego się przemysłu tkackiego i stosunków kapitalistycznych. Reymont jest antyurbanistą – jego miasto, które miało być ziemią obiecaną, okazuje się okrutnym, bezdusznym piekłem. Życie w nim prowadzi do upadku moralnego i degradacji jednostki. Dzieje trójki głównych bohaterów: Polaka Borowieckiego, Niemca Bauma i Żyda Moryca Welta można obejrzeć w ekranizacji Andrzeja Wajdy (w rolach głównych: Olbrychski, Seweryn i Pszoniak). Komediantka – to dzieje Janki
Podobnie jak w układzie treści tak w kwestii kompozycji wartość i artyzm Chłopów tkwi w złożoności, w harmonii i zespoleniu wielu aspektów budowy dzieła. Łatwo orzec, że Chłopi są epopeją. Nie jest to jednak jedyna konwencja charakteryzująca kompozycję utworu. Nie zawiera także informacji o wszystkich jego cechach. Trzeba przecież zaznaczyć, że Reymont mistrzowsko stosuje: stylizację językową – używa w dialogach gwary łowickiej bez mazurzenia, w partiach odautorskich różnych odmian polszczyzny mitologizację – czyli zabieg, który upodabnia świat powieści, bohaterów
Hymny – to dzieła, które przyniosły Kasprowiczowi największą sławę. Są to jednak utwory obrazujące kryzys zaufania do Boga i upadek dawnych wartości. Słynne hymny to: Dies irae, Święty Boże, Święty Mocny, Moja pieśń wieczorna, Hymn św. Franciszka z Asyżu. W formie utwory te nawiązują do tradycji hymnów kościelnych, możemy też mówić, że są to już utwory ekspresjonistyczne, co w owych czasach jest nowatorstwem. Hymny prezentują pochód ludności podążającej do otwartego grobu. W hymnie Święty Boże
Na czym polegał problem Lorda Jima – tytułowego bohatera powieści Conrada? Właściwie wstęp do wszelkich kłopotów Jima, fakt, który określił całe jego późniejsze życie, miał miejsce na Patnie, starym statku przeciążonym pasażerami. Jim był na tym statku pierwszym oficerem. Pewnej nocy uszkodzony statek zaczął tonąć. Nie było szans na uratowanie ludzi, zresztą dowództwo nawet o tym nie myślało. Wbrew mniemaniu, że kapitan schodzi z pokładu ostatni – tylko kapitan i kilku białych oficerów
Emancypantki – opowieść o smutnych losach Madzi Brzeskiej nie jest wcale pochwałą emancypacji. Wokulski był bohaterem nieprzeciętnym. Madzia jest przeciętną dziewczyną – wychowanką pensji dla panienek. Jest bohaterką, której marzenia przegrają z rzeczywistością. Osoba uczuciowa, początkowo ufna, a nawet naiwna, przeżyje zawód miłosny, w efekcie czego zdecyduje się zamknąć w klasztorze. Feminizm wyśmiewa Prus, kreując postać panny Howard – głośnej rzeczniczki praw kobiet, która w gruncie rzeczy rozgląda się za mężem. Wybór Madzi i wartości prezentowane
Quo vadis Główni bohaterowie powieści rozgrywającej się w czasach pierwszych chrześcijan, to Marek Winicjusz i Ligia, Petroniusz, Pomponia Grecyna, cesarz Neron. Wątek miłosny rozgrywa się, jak to u Sienkiewicza, na tle wydarzeń historycznych – a tymi są tu prześladowania chrześcijan, wzrastanie i utrwalanie nowej wiary, jej ofiary i zwycięstwa. Chrześcijanką jest Ligia – córka wodza jednego z podbitych narodów (być może Słowianka), na chrześcijaństwo przejdzie też zakochany w niej Marek Winicjusz, w którym dokona się przemiana.
Choć głównym ośrodkiem kulturalnym była Warszawa i dwór królewski, choć najważniejszym i najbardziej doniosłym prądem był klasycyzm – epoka oświecenia była dość różnorodna. Mówi się o jej trójstylowości (klasycyzm, sentymentalizm i rokoko), oprócz dominujących postaw racjonalnych, spotkamy i mistyków, i libertynów… Oświecenie polskie można zobrazować następująco: Klasycyzm Warszawa, dwór królewski, król Stanisław August Poniatowski Reformatorzy publicyści: Stanisław Staszic Hugo Kołłątaj Franciszek Salezy Jezierski Pisarze: Adam Naruszewicz Ignacy Krasicki Julian Ursyn Niemcewicz Teatr: Franciszek Zabłocki Wojciech Bogusławski
Wad tych wymienia i potępia poeta wcale nie tak mało. W tytułach kilku tylko „podręcznikowych” satyr ukryta jest gorycz: Świat zepsuty, Pijaństwo, Żona modna. Co oznacza pijaństwo, wie każdy. Prócz tego z rozmowy bohaterów satyry wyziera: kłótliwość, bezmyślność, czcze gadulstwo zamiast jakiegokolwiek działania na rzecz kraju. Ogromnie pesymistyczną wymowę ma satyra pt. Świat zepsuty. Głosi upadek cnoty, prawa i prawdy w społeczeństwie Polaków współczesnych Krasickiemu. Oto szerzą się same matactwa i łgarstwa, herezje, upadek obyczajów, chciwość
Co się dzieje w świecie bajek Krasickiego? Różnice i podobieństwa pomiędzy bajkami La Fontaine’a i Krasickiego. Cechy bajek Krasickiego Świat przedstawiony jest miniaturą rzeczywistego. Dzieje się tak za sprawą skrótu, redukcji opisu, kondensacji znaczeń. Osoby, zdarzenia zestawiane są kontrastowo (wilk – owca, szczur – kot itd.). Postacie i sceny bywają alegoryczne, tzn. są jasnymi dla wszystkich, powszechnie odczytywanymi symbolami np.: lis = chytrość, klatka = niewola, paw = pycha itd. Występują
Klasycyzm – prąd najważniejszy, najbardziej nośny znaczeniowo i zgodny z filozoficzną ideologią epoki. Klasycyzm polskiego oświecenia tworzy literaturę zaangażowaną w sprawy kraju, przypisuje poezji cele utylitarne (użytkowe), wraca do ideałów starożytnych. Modne gatunki tego nurtu to: bajka, satyra, komedia, poemat heroikomiczny. Modne są też klasyczne ideały, takie jak: jasność, harmonia, prostota, kunszt języka. W tym nurcie narodzą się też: powieść nowożytna i takie formy publicystyczne jak: esej czy felieton. Reprezentanci:
Scharakteryzuj twórczość Jana Andrzeja Morsztyna. Jan Andrzej Morsztyn jest czołowym reprezentantem dworskiej poezji barokowej. Jego poetycki dorobek określono mianem „błahej treści w wyszukanej formie”. Źródłem tej etykietki jest fakt, iż Morsztyn jako marinista skupił swe twórcze działania na poszukiwaniu nowych, kunsztownych, zaskakujących form wyrażenia treści. I tak, tematami jego utworów nie są problemy egzystencjalne ani prawdy filozoficzne. Bywają nimi: życie dworskie, płocha miłość, flirt, zmysły, „gra miłosna” – stąd też inne określenie Jana
Pierwsza naprawdę renesansowa wizja człowieka zanurzonego w świecie spraw doczesnych, wyłania się z Dekameronu Boccaccia. Tam człowiek żyje pełnią życia! Nie obawia się przyznać, że chce korzystać z przyjemności życia, kochać – nie tylko platonicznie – dążyć do sławy i bogactwa. Bohater pozytywny Dekameronu, to człowiek energiczny, sprytny, dążący do celu rozmaitymi metodami, także intrygą, podstępem, oszustwem. Jakże daleki jest od skromnego przedstawiciela średniowiecza, który w centrum wszelkich wartości sytuował Boga i myśl o tym, co będzie
Tematy pieśni: pochwała Boga, relacja człowiek-Bóg, pochwała życia i świata, filozofia epikurejska i stoicka, motyw poety – ptaka (nieśmiertelności twórcy), dobra sława, moralne powinności człowieka. Przegląd pieśni Pieśń XXV – Czego chcesz od nas Panie za twe hojne dary… Pieśń ta zyskała również miano hymnu do Boga, jest pieśnią pochwalną, zawiera wspaniałą, renesansową wizję świata. Oto kosmos i ziemia to dzieło boskie, pełne harmonii i uporządkowania, człowiek czuje się dziedzicem Boga na ziemi, chwali
Cechy dramatu szekspirowskiego W dziedzinie rozwoju form dramatycznych zapisał się Szekspir jako twórca nowożytnego teatru. Wprowadził bowiem innowacje, odstępujące od zasad tragedii klasycznej. Cechy dramatu szekspirowskiego to: Złamanie klasycznej reguły trzech jedności. W Makbecie nie została zachowana jedność miejsca – akcja rozgrywa się w komnatach pałacowych, na leśnej polanie, polu bitwy. Nie zachodzi tu także jedność czasu. Akcja jest wielowątkowa: mamy do czynienia z tematem walki dobra ze złem, lecz także z politycznym (walka
Czy Makbet – tytułowy bohater tragedii Szekspira – jest odpowiedzialny za swoje zbrodnie? A czy jest cokolwiek lub ktokolwiek, na kogo można zrzucić ciężar uczynionej przez siebie zbrodni? Czy człowiek może liczyć na coś takiego? To pytanie zadaje Szekspir swoim odbiorcom – nie my Szekspirowi. Zauważ: Makbet jest mordercą, w dodatku królobójcą. Zabił goszczącego w jego progach króla Dunkana. Zabijał dalej, by ukryć swoją zbrodnię! Innymi słowy – Makbet to tyran żądny
