Zaprezentuj najbardziej typowe sposoby pisania o miłości w trzech epokach: średniowieczu, renesansie i baroku.
Średniowiecze
Miłość dwojga ludzi to temat nieco lekceważony w średniowieczu. Z niektórych utworów można by spokojnie wysnuć wniosek, że sztuką i zasługą jest odrzucić miłość, zaś dowodem słabości charakteru i przekreśleniem szansy na zbawienie poddanie się jej mocy.
Wiemy, że większość sławnych rycerzy miała damy swego serca – piękne i cnotliwe kobiety. Posiadanie takiej ukochanej było jednak tylko jednym z elementów (wcale nie najważniejszym) życia i legendy rycerza. Damę serca i zarazem narzeczoną Odę miał np. Roland (Pieśń o Rolandzie), której rola sprowadza się do tego, że na wieść o śmierci narzeczonego pada martwa.
Najsłynniejszym romansem średniowiecza jest opowieść o miłości silniejszej niż ludzkie prawa i śmierć, czyli dzieje Tristana i Izoldy.
„Prawdziwą” zmysłową miłość opisuje właściwie tylko François Villon – jego kochanki to na ogół proste, wesołe, zmysłowe i wulgarne dziewczyny – Różyczka, Maryśka, Małgośka…
Miłość i świętość
W żywotach świętych spotykamy liczne przykłady pięknych i młodych dziewcząt, które wybrały życie w czystości, odrzuciły zaloty przystojnych i bogatych panów, wybierając cnotę i ascezę – np. Legenda o świętej Dorocie. Znana jest także Legenda o świętym Aleksym – młody potomek możnego rodu rezygnuje ze spędzenia nocy poślubnej z piękną żoną i wybiera życie ascety – żebraka.
Renesans
Giovanni Boccaccio w Dekameronie prawo do miłości przyznaje każdemu – nawet zakonnicom i księżom, i tak oto autor pochwala łóżkowe igraszki krągłej jak jabłuszko pani Izabeli i przystojnego księdza.
Mamy także miłość silniejszą niż śmierć, idealizację i uwielbienie graniczące z czcią równą boskiej, żywione do ukochanej, z którymi mamy do czynienia w Sonetach do Laury Petrarki.
Na uwagę zasługują dworskie fraszki Jana Kochanowskiego i utwory, w których pisze on o uczuciu do żony Doroty. Związek poety z matką Orszulki to zupełnie nowy typ miłości – związek partnerski, oparty raczej na przywiązaniu i zaufaniu, niż igraszkach i seksualnej fascynacji. Nie znaczy to, że nie zauważa zalet jej ciała – Dorota w tańcu jest jak „jedna bogini”. Ale nie to jest najważniejsze – to wykształcona kobieta, doskonała matka i gospodyni, wzorowa żona. Ten związek to nie tylko bliskość fizyczna, ale i duchowa – ważne są w nim serdeczność, czułość i przyjaźń. Dorota jest jego powiernikiem, opiekunem i przyjacielem. Martwi się, że podczas jego nieobecności żona musi podołać wszystkim obowiązkom domowym.
Barok
To czas, gdy miłość ukazywano niezwykle pomysłowo i w wyrafinowany bądź szokująco figlarny sposób. Wspomnij choćby kunsztowne erotyki Jana Andrzeja Morsztyna.
Szymon Szymonowic zauważył, że miłość kochanków jest niekiedy ważniejsza od miłości rodzicielskiej:
Pieści matka, a przedsię niesmaczno w pieszczocie,
A z miłym przyjacielem smaczno i w kłopocie.
Jak zakończyć?
Historycy i socjologowie chętnie rozpatrują zmiany, jakie zaszły u człowieka i w człowieku na przestrzeni dziejów. Dzięki nim możemy całkiem nieźle poznać staropolską obyczajowość, modę, kulturę polityczną i stosunek do religii. Niestety, mało uwagi poświęcają miłości. Pozostaje nam więc bazować głównie na tym, co piszą poeci. Wyrafinowany Morsztyn oddziaływał na twórców młodopolskich i współczesnych. Zaś swego rodzaju legendą narodową stała się wielka miłość Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny oraz Jana Sobieskiego i Marysieńki.
Zobacz:
Na podstawie znanych ci utworów omów średniowieczne pojmowanie miłości.
Prześledź dzieje tematu miłości w literaturze baroku i epok wcześniejszych
Na podstawie sonetu Do trupa Jana Andrzeja Morsztyna przedstaw obraz miłości barokowej.
Miłość w średniowieczu, w renesansie, w baroku… Jak ukazują miłość poeci dawnych epok?