Search Results for "Koniec wieku XIX"
Często ten temat pojawia się w ujęciu uniwersalnym. Czym jest szczęście dla ludzkości, jak społeczeństwa powinny do niego dążyć? Jak pojmowano szczęście w różnych epokach, w kontekście różnych teorii filozoficznych? Powtórka według zagadnień Filozofia a szczęście Co to jest eudajmonia? Szczęście. Czytając traktaty filozoficzne, z pewnością traficie na ten termin, nic zresztą nie stoi na przeszkodzie, byście mogli sami go użyć. Eudajmonia – po grecku znaczy szczęście. Ale weszło to słowo „osobiście”
Historia jest nauką o minionych dziejach ludzkości. Jest też nauczycielką życia – jeśli ktoś chce się uczyć. Jest tematem wielu ksiąg, ale też jest rzeczywistością, która tworzy się na naszych oczach. Możemy mieć wpływ na jej bieg – ale tylko czasem. Częściej jest siłą odgórną, nadrzędną, żywiołową, która jak przystało na „wicher historii” rujnuje zwykłe życia porządnych ludzi. Powtórka według zagadnień Człowiek a historia Jak historia rujnuje i zmienia życie jednostek
Powtórka według zagadnień Kreacjonizm czy dokumentaryzm? W tym ujęciu rozumiemy „kreacjonizm” bardzo szeroko: jako wszelkie techniki twórcze, które są wynikami kreacji (czyli siły twórczej) pisarza. A zatem pisarz stwarza fabułę, czasoprzestrzeń, bohaterów. Wszystkie te elementy mogą być prawdopodobne, jednak są jedynie fikcją literacką – nie zaś dokumentem, zapisem faktycznych zdarzeń. Mogą też być zupełnie nieprawdopodobne – być wytworem twórczej fantazji autora lub zupełnym odkształceniem rzeczywistości. Wszystko to kreacja, tu postawiona w opozycji
Moralność, kodeks etyczny, hierarchia wartości – oto bardzo ważny temat literatury światowej i polskiej. Nic dziwnego: czy może być zaszczytniejszy cel jak odróżnić dobro od zła, zdefiniować moralność, określić i prezentować wartościowe postawy? I czy może być cenniejsze dla czytelnika doświadczenie niż odpowiedź na pytania o najważniejsze wartości życia? Przecież tego w wielkiej literaturze szukamy. A odpowiedzi – nie są niestety jednoznaczne. Często dopiero uruchamiają nasz prywatny proces myślenia, czasem
Znasz na pewno podział na literaturę dworską (powstającą na dworach królewskich i magnackich, hołdującą modom Europy) i nurt powstający na dworach ziemiańskich (tradycyjny, polski, zwany sarmackim). W poezji jest podobnie na dworach powstaje poezja dworska, filozoficzna, według nowych koncepcji stylistycznych, w ziemiańskich siedzibach – sarmacka. Poezja dworska Jan Andrzej Morsztyn – twórca poezji miłosnej. Tematem są tu flirty dworskie, miłość zmysłowa, gra miłosna. Morsztyn pisze dla ubarwienia życia, dla popisania
„Nieraz Obyczaj stary zawadziłem” – przyznaje się Norwid i choć trochę szydzi z zaklętych formuł, to pisze obyczaj wielką literą jako coś wielkiego, coś niezwykłego w dziejach ludzi. Bo i jest to rzecz ważna. Obyczaj zespala ludzi silną więzią, tradycja to jeden z elementów definiujących naród. To wielki temat i ozdoba literatury. To także świetny temat na prezentację maturalną. A w kontekście naszej obecności w Unii Europejskiej – jeszcze ważniejszy. Powtórka – przegląd
Powtórka – przegląd wieku w literaturze Początek stulecia Kiedy wierzono jeszcze w to, że będzie lepszy, światlejszy, bardziej humanitarny. Kobiety nosiły kapelusze i gorsety, a samochód był rzadkością (a wkrótce McLuhan nazwie go „mechaniczną narzeczoną” człowieka XX wieku). Tę epokę utrwalono w wielkiej prozie europejskiej. Marcel Proust W wielkiej powieści W poszukiwaniu straconego czasu pożegna wiek XIX, a powita XX. Chociaż dzieło ma wiele wymiarów, można je nazwać rewolucją w rozwoju gatunku – to także ma swą funkcję dokumentarną
Oświeceniowa wizja świata W epoce oświecenia wierzono, że świat jest skończonym doskonałym mechanizmem, niby zegar nakręcony przez Wielkiego Zegarmistrza – Boga, a ludzie różnią się tylko rozumem, co wcale nie zakłóca harmonii, gdyż, jak stwierdził Kartezjusz w Rozprawie o metodzie, nie ma na świecie człowieka, który uważałby, że ma za mało rozumu. Panowało przekonanie, że rośliny, zwierzęta i ludzie są mechanizmami. Za pomocą matematyki wyjaśniano wszystko. Świat postrzegano jako gigantyczne laboratorium. Tajemnica istnienia została
Wzory sformułowania tematu „Mówiło wielu i pięknie ale pozostał w pamięci ten kto mówił rzeczy najważniejsze…” (Julia Hartwig) Słowa współczesnej poetki uczyń mottem wypowiedzi na temat utworów literackich, które przemówiły do Ciebie głębią refleksji. Josif Brodski twierdzi, że przeznaczeniem dzieła sztuki zawsze jest przetrwać swego stwórcę. Omawiając wybrane dzieła powstałe do końca XIX wieku, wykaż, że wypełniły owe swoje przeznaczenie. Literatura, film, teatr. Która z wymienionych sztuk najbardziej odpowiada Twojej wrażliwości? Odpowiedz, uzasadniając,
Wzory sformułowania tematu Według Zbigniewa Herberta węzeł łączący człowieka z ojczyzną i narodem „powinien być ostatnim, jaki wyzwalający się potarga”. Włącz się do dyskusji na ten temat, przedstawiając – oprócz punktu widzenia wybranych pisarzy – swój własny. „Być Polakiem – to znaczy należeć do wielkiego cierpienia”. Jak rozumiesz słowa W. Sieroszewskiego w kontekście literatury polskiej czasów niewoli i własnych, należących do współczesności, przemyśleń? Wolność i tyrania. W jaki sposób twórcy
Mikołaj Sęp-Szarzyński O poecie: Żył krótko i jeszcze w czasach renesansu, bo w latach 1550-1581. Uznajemy go jednak za prekursora baroku. Zmarł młodo, pozostawił zbiorek Rytmy abo wiersze polskie, które wydał pośmiertnie jego brat. Niewiele wiadomo o utalentowanym twórcy: pozostały dokumenty procesów czy pożyczek, jakie zaciągnął, informacje o zagranicznej edukacji i podróżach (był zapewne we Włoszech), bywał na dworach Starzechowskich i Tarłów. Był Sęp-Szarzyński człowiekiem wykształconym, a jego poezje ceniono wysoko, choć w 30 lat po śmierci popadł w zapomnienie
Nowele pozytywizmu Druga połowa lat siedemdziesiątych XIX wieku to złoty okres polskiej nowelistyki. Nowela okazała się gatunkiem świetnym do tego, by wzruszać, pokazywać, pouczać i propagować. O rodowodzie noweli zapamiętaj! Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu (słynna teoria sokoła). W Polsce nowela pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden
Powieść – co to za gatunek? Powieść – to gatunek należący do epiki, prozatorski, obszerny, prezentujący świat i zdarzenia dotyczące bohaterów. Cechą powieści jest obecność narratora i świata przedstawionego. W świecie powieści rozgrywa się fabuła, określone są czas i przestrzeń, wyznaczeni bohaterowie główni i poboczni. Powieść może opowiadać o zwykłych ludziach i zdarzeniach prawdopodobnych, ale także o fantastycznych lub wyobrażonych. Jak to było Powieść kształtuje się jako nowożytny i popularny
Ramy czasowe i podział polskiego romantyzmu 1818 – teoretyczny początek. Kazimierz Brodziński wydał rozprawę O klasyczności i romantyczności, tudzież o duchu poezji polskiej, w której stwierdził fakt istnienia w kulturze europejskiej dwu nurtów artystycznych, klasyczności i romantyczności. 1822 – praktyczny początek romantyzmu. Adam Mickiewicz wydał Ballady i romanse – zbiór 14 ballad, który praktycznie, literacko realizował założenia romantyzmu. 1822-1830 – wstępna faza romantyzmu. Młodzi twórcy krystalizują swój program, piszą młodzieńcze utwory, przesycone baśniowością i uczuciowością. Powstaje w tym czasie wiele
Dzieło Potop – środkowa część Trylogii – to powieść historyczna skoncentrowana wokół wydarzeń wojny polsko – szwedzkiej z 1655 roku. Razem z Ogniem i mieczem oraz Panem Wołodyjowskim tworzą fresk historyczny i obraz Polski szlacheckiej. Przywołuje czasy potęgi Rzeczpospolitej, pokazuje postawy patriotyczne, pociesza, pokazując zwycięskie wyjścia z najgorszych opresji. Utwór obejmuje trzy pierwsze lata walki od momentu wkroczenia armii szwedzkiej do Polski aż po jej wyparcie na tereny Danii. Ukazuje
W pozytywizmie dominuje proza Chyba nigdy przedtem w polskiej literaturze proza nie była tak ważna i nie miała tak wybitnych osiągnięć. Podstawowym gatunkiem literackim została, oczywiście, powieść. Najpierw modna była powieść tendencyjna (np. Marta), potem powieść realistyczna (np. Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej). Powieść tendencyjna Była skomponowana tak, by udowadniać założoną z góry tezę – np. konieczność kształcenia warstw niższych. Zrodziła się z postulatów utylitaryzmu. Oznacza to, iż ma ona nie tylko bawić, ale przede
W Europie nową epokę po romantyzmie zwie się, ze względu na nurt dominujący w literaturze i sztuce, realizmem, a za umowną datę jej początku uznaje się rok 1850. Pamiętajmy jednak, że Stendhal, ojciec powieści realistycznej, uważany równocześnie za twórcę romantycznego, żył i tworzył w pierwszej połowie XIX wieku. Balzak, pisarz odpowiedzialny za ukształtowanie się realizmu w prozie, zmarł w roku 1850. Reprezentant tego kierunku w Anglii, Dickens, umiera w roku 1870. Podwaliny pod realizm zostały zatem położone. Mniej więcej
Adam Asnyk Wychowywał się w rodzinie patriotycznej, jego ojciec brał udział w powstaniu listopadowym – Asnyk w styczniowym. Ojciec był zesłańcem na Syberię – Asnyk musiał uciekać za granicę w roku 1864, by ratować swoje życie. Refleksje popowstaniowe zamieścił w cyklu sonetów Sen grobów. Miastem rodzinnym Asnyka jest Kalisz, lecz po zagranicznej tułaczce, studiach w Paryżu poeta osiadł w Krakowie, w Galicji, gdyż na tereny zaboru rosyjskiego wjechać nie mógł. W tej sytuacji i jego rodzice przenieśli się do Krakowa.
Należy do najbardziej znanych utworów sławnego dramaturga norweskiego przełomu wieku XIX i XX. Ibsen był człowiekiem teatru, jego typ twórczości nazywa się ibsenizmem. Pokazywał swoją współczesność, ludzi w obliczu trudnych, życiowych dylematów i wyborów. Bohaterowie dramatu Werle – właściciel fabryki, ojciec Gregersa. Postać niejednoznaczna. W pewnym sensie jest odpowiedzialny za nieszczęście starego Ekdala, w młodości bowiem brali wspólnie udział w finansowej aferze, za którą tylko Ekdal dostał wyrok sądowy. Dręczony poczuciem winy,
Sztuka europejska Dzieckiem tej epoki w dziedzinie sztuki jest niewątpliwie impresjonizm. Dodajmy: dzieckiem genialnym i ukochanym, i tym, które zrobiło wielką karierę. Początek, czyli rok 1872, gdy Monet wystawił swój słynny obraz Impresja, wschód słońca – wcale tego nie wróżył. „Impresja” – zadrwili z pogardą konserwatywni malarze, o których dziś cicho. „Impresjoniści” – ironicznie nazwali nowatorskich twórców, myśląc „patałachy” o malarzach takich, jak Monet, Manet, Cézanne… Spróbujcie dziś kupić obraz któregoś „patałacha”. Édouard Manet, Śniadanie na
