Sława niejedno ma imię. Czym innym jest w wypadku artysty, czym innym bohatera wojennego. Czasem się na nią pracuje przez całe życie, niekiedy wystarcza dla jej zdobycia jedna chwila. Bywa też, że przychodzi zupełnie przypadkiem… Co to właściwie znaczy być sławnym? Wydaje się, że najprostsza definicja tego pojęcia to: być powszechnie znanym, popularnym. Przykłady literackie dowodzą jednak, że to definicja za szeroka, która nic w zasadzie nie mówi, potrzebne są definicje
Walory literatury autobiograficznej. Zaprezentuj na materiale wybranej epoki. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu – teza Wiek XX to czas powrotu do form autobiograficznych w literaturze. Kolejność prezentowanych argumentów Miron Białoszewski – wierność rzeczywistości Witold Gombrowicz – podróże w głąb siebie Czesław Miłosz – w poszukiwaniu tożsamości Tadeusz Borowski i Gustaw Herling-Grudziński – ku granicom człowieczeństwa Wnioski Autobiografia stanowi podstawowe tworzywo literatury współczesnej. Ujmij w realizacji tematu Nie jest sztuką
Groteska jako podstawowa kategoria estetyczna XX wieku. Omów na przykładzie wybranych dzieł. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu – teza Literatura polska daje przykłady mistrzowskiego operowania groteską. Omówię najważniejsze realizacje, zwracając szczególną uwagę na to, co wyrażane jest za pomocą groteski. Kolejność prezentowanych argumentów Groteskowe sposoby obrazowania. Bohaterowie groteski. Język groteski. Groteska jako kategoria estetyczna twórczości Gombrowicza, Witkacego, Mrożka i Różewicza, a także Gałczyńskiego. Groteska w życiu codziennym. Wnioski Groteska jest
Makbet Autor William Szekspir (1546-1616), najwybitniejszy przedstawiciel teatru epoki elżbietańskiej i jeden z największych, najbardziej liczących się dramaturgów wszech czasów. Był związany z trupą Słudzy Lorda Szambelana i teatrem The Globe. W Anglii uważany jest za jednego z największych poetów epoki – jest autorem ponad stu sonetów i pięciu poematów. Świadomie łamał zasady dramatu antycznego, np. naruszając zasadę decorum, mieszając liryzm z wisielczym humorem, wprowadzając postacie fantastyczne i bohaterów niskiego
Przedstaw i uzasadnij swój sąd na temat ekranizacji lektur szkolnych, konfrontując wybrane utwory literackie z ich filmowymi realizacjami. Komentarz: Łatwizna. O ile oczywiście oglądaliście jakieś ekranizacje lektur (a kto ich nie ogląda?). Do tego warto znać chociaż jeden, dwa literackie pierwowzory. Pamiętacie, które adaptacje filmowe powszechnie uznano za genialne? Wesele i Ziemię obiecaną Wajdy, a także Sklepy cynamonowe Wojciecha Hasa. Najmocniej krytykowane zaś były Przedwiośnie Bajona i Ferdydurke Skolimowskiego. Pamiętaj też o wyrażeniu „sądu”, o który proszą
Artysta i jego sztuka – bohaterowie literatury różnych epok. Przedstaw problem na wybranych przykładach. Komentarz: Kolejna wersja najpopularniejszego tematu maturalnego. Zadania sztuki czy raczej stosunek artysty do niej – w tym wypadku możemy konkretyzować nasze ujęcie tematu według własnego uznania. Niestety, jeśli nie mamy wielkiego talentu eseistycznego, przy tego rodzaju temacie raczej nie unikniemy chronologicznej lub problemowej wyliczanki-klepanki. Warto tylko postarać się, by była ona solidna i przekonująca. Strategie realizacji
Literatura XIX wieku, jako strażniczka „narodowego pamiątek kościoła” (Adam Mickiewicz). Rozważ problem, odwołując się do wybranych utworów. Komentarz: Zagadnienie jasno określone, łatwe do zanalizowania. O ile rzecz jasna orientujesz się w literaturze czasów Adama Mickiewicza. Trudno doszukiwać się różnych sposobów podejścia do tematu, bo różna właściwie być może jedynie kolejność przytaczanych utworów. Musisz rozważyć problem, którego w zasadzie nie ma. Każda próba dyskusji raczej spali na panewce. Przywołaj pojęcia: Mesjanizm – przekonanie, że
„Trzeba wiedzieć, z czego się wyrasta” – myśl Henryka Grynberga uczyń tezą rozważań na temat roli artysty w kształtowaniu tożsamości narodowej. Komentarz: Sprawa dość typowa – relacje między literaturą a tożsamością narodową nie są obce żadnemu z Was. Jedna z podstawowych teorii wyjaśniających fakt nie tylko przetrwania, ale i ugruntowania polskiej tożsamości narodowej w okresie zaborów przypisuje tę zasługę właśnie literaturze. Z całą pewnością może być ona nośnikiem narodowej kultury, strażnicą „narodowego pamiątek kościoła”. Tu, rzecz
„Nietolerancję trzeba zwalczać u korzeni drogą nieprzerwanej edukacji” (Umberto Eco) – rozważania o potrzebie tolerancji inspirowane literaturą i filmem. Komentarz: Temat nie za łatwy. Niby świetny do poteoretyzowania sobie – można się zastanawiać, czy tolerancja jest zawsze wartościowa, definiować samo pojęcie czy narzekać na ponury świat, w którym bywa ona tylko pustym frazesem. Jest jednak pewien haczyk – w programie liceum zdecydowanie za mało jest tekstów, które mogłyby ilustrować powyższe rozważania. Trzeba
Co się dzieje? Akcja II części Dziadów opiera się na starym zwyczaju pogańskim – przywoływania duchów, które ujawniają swoje grzechy. Czasem ludzie mogą pomóc zjawom, czasem nie. Koncepcja uczciwego życia według teorii ludowej wynika z dialogów duchów z Chórem, główne zasady Chór powtarza w formie refrenu. Klasyfikacja duchów Duchy lekkie Pierwsze ukazują się – w postaci aniołków – duchy dwojga dzieci: Józia i Rózi. Cierpią, choć ich wina wydaje się być dość
Wcześniej czy później i tak do tego musiało dojść. Poznanie rodziców, rodzeństwa tego jedynego, jedynej! Bardzo zależy Ci, by dobrze wypaść i nie strzelić gafy? To jest możliwe! Uśmiech lekarstwem na tremę! Naprawdę! Nie denerwuj się. Pamiętaj, że rodzice Twojej sympatii to nie kosmici, ale ludzie! Uśmiechaj się do nich, ale nie nerwowo czy histerycznie, bo to może wywołać u nich niepokój co do stanu Twego umysłu. O rodzicach rozmawiałeś
Epoka Współczesność Epoka triumfu groteski w sztuce; groteska – próbuje oddać problemy współczesnego świata. Istotne kwestie: funkcjonowanie systemów totalitarnych, kryzys wartości mający u swoich podstaw m.in. II wojnę światową (niemożność porozumienia się ludzi, brak idei), kryzys relacji międzyludzkich (rozpad tradycyjnej rodziny, poczucie samotności w tłumie). Gatunek Dramat. Tango jest sztuką zbudowaną według klasycznych zasad – zachowuje np. ciągłość fabularną (akt I rozgrywa się późnym rankiem, II – w nocy, zaś III przed południem następnego dnia).
Autor Jan Chryzostom Pasek (ok.1636-1701) to postać niezwykle barwna i charakterystyczna dla obrazu sarmackiej szlachty polskiej XVII wieku. Był wychowankiem szkół jezuickich, za młodu zaciągnął się do wojska, służył u boku Stefana Czarnieckiego, brał udział w wyprawie do Danii i w wojnie z Moskwą (1661 r.). Następnie osiadł w Krakowskiem, został panem, polował, procesował się z sąsiadami, jeździł na sejmiki, hulał, bawił się na weselach i pogrzebach, awanturował się i pił na
Romantyzm w Europie Romantyzm w Europie trwał krócej niż w Polsce – liczy się go do Wiosny Ludów 1948 lub 1850 roku – daty uznanej za wkroczenie realizmu do literatury. Najważniejsze, obowiązujące do matury nazwiska twórców to: Johann Wolfgang Goethe – pisarz niemiecki i lord George Byron – romantyk angielski. Najważniejsza lektura (obowiązkowa) to Cierpienia młodego Wertera Goethego. Ważna pozycja dla poziomu rozszerzonego – Faust Goethego. Postać Giaura i postawa
Początek romantyzmu – sytuacja w trzech zaborach Zabór rosyjski Po ustaleniach kongresu wiedeńskiego powstało zależne od Rosji Królestwo Polskie ze stolicą w Warszawie. Tu właśnie w roku 1830 wybuchnie powstanie listopadowe i tu najsilniejsze będą represje popowstaniowe: likwidacji ulegnie sejm, zniesiona zostanie konstytucja, przestanie istnieć armia i wprowadzony zostanie obowiązek służby w wojsku rosyjskim. Nastąpią konfiskaty majątków, aresztowania, zsyłki. Bardzo nasili się rusyfikacja, zamknięte zostaną uniwersytety w Wilnie i Warszawie.
Romantyzm zrodził nowe gatunki literackie, które zmieniły oblicze literatury. Lektury obowiązkowe na maturze właśnie do nich należą – pisząc o nich, zawsze pamiętaj cechy kompozycji i przykłady – oznacza to punkty. Oczywiście, nie znaczy to, że znikają całkowicie klasyczne gatunki literackie, także te wywodzące się z antyku. Nadal powstają ody, sonety czy hymny, nie są to jednak formy najbliższe duchowi romantyzmu. W epoce tej powstają nowe gatunki, które ściśle łączą
Bohaterowie Ludzi bezdomnych Postać najważniejsza – Tomasz Judym Główny bohater obowiązkowej lektury młodopolskiej – Ludzi bezdomnych. W polskiej kulturze bardzo ważny – stał się uosobie niem idealizmu i społecznikostwa w naszej literaturze i świadomości. Jego nazwisko – Judym – oznacza społecznika, kogoś, kto dla idei społecznej odrzuca własne szczęście. Kim był – osadź postać w konkretnych realiach (musisz je zapamiętać) Tomasz Judym to młody lekarz wywodzący się z rodziny proletariackiej,
O co chodziło filozofom? Filozofia przed Sokratesem Jak to zapamiętać? Według podziału przed Sokratesem i po Sokratesie. Myśl brzydala z Aten okazała się tak ważna dla filozofii, że wszystko podzielono na to, co przed nim i po nim. PRZED SOKRATESEM Jońska filozofia przyrody – Tales z Miletu, Anaksymander, Anaksymenes Myśl Pitagorasa – Pitagoras Materialiści – Demokryt Eleaci SOKRATES (469-399 p.n.e.) – SOFIZM PO SOKRATESIE PLATONIZM – Platon ARYSTOTELIZM – Arystoteles EPIKUREIZM – Epikur
Czy pieniądz niszczy w człowieku uczucia wyższe? Rozważ problem, odwołując się do Skąpca Moliera, a zwłaszcza do przytoczonej sceny komedii. Akt V scena VI (Harpagon, Anzelm, Eliza, Marianna, Kleant, Walery, Frozyna, Komisarz, Jakub, Strzałka) Kleant Nie dręcz się, ojcze, i nie oskarżaj nikogo. Mam pewne poszlaki w twojej sprawie: przychodzę ci powiedzieć, że jeśli się zgodzisz, abym poślubił Mariannę, otrzymasz pieniądze z powrotem. Harpagon Gdzież są? Kleant Nie miej o
Przestrzeń Dwory nad piękną rzeką Niemnem. Akcja rozgrywa się pewnego lata w latach 80. XIX w. Świat, który przedstawia Orzeszkowa, jest piękny, został skonstruowany według swoistego ładu. Siedziby tutejszych mieszkańców to: Korczyn – dwór Benedykta Korczyńskiego, Bohatyrowicze – zaścianek, Olszynka – dwór Kirłów, Osowce – siedziba Andrzejowej Korczyńskiej, Wołowszczyzna – majątek Różyca. Teren przecina Niemen i otaczają gęste lasy. Bór skrywa dwa miejsca święte odgrywające kluczową rolę w powieści: mogiłę protoplastów rodu – Jana