Strona Główna
Słowniki TEST 1. Do jakiego działu nauki o języku zaliczysz terminy: przydawka, podmiot, orzeczenie? a) fleksja, b) składnia, c) onomastyka, d) ortografia. Odp. ………………………….. 2. Który ciąg terminów należy w pełni do fleksji? a) podmiot, czasownik, mianownik, tryb, b) mianownik, dopełniacz, celownik, samogłoska, c) orzecznik, łącznik, przysłówek, przydawka, d) czasownik, osoba, liczba, tryb. Odp. ………………………….. 3. W jakim słowniku będziesz szukał pochodzenia wyrazu „skóra”? a) w ortograficznym, b) we frazeologicznym, c) w słowniku terminów
Ortografia TEST 1. Który z wyrazów nie zawiera cząstki om? A. k…………….ponent B. k…………….pozytor C. k…………….pas D. k…………….pać się E. k…………….binator F. k…………….bajn 2. Jeden z podanych wyrazów: FRANCJA, FRANCUZ, FRANCUSKI powinien być pisany małą literą, ponieważ jest: A. nazwą własną B. rzeczownikiem konkretnym C. przymiotnikiem D. przysłówkiem Odp. ……………………………….. 3. Uzupełnij, wstawiając brakujące litery: a) k……….tałt; b) pł………tno; c) pró…….niak; d) wr……..bel; e) po…….ądny. 4. Podkreśl poprawnie zapisane
Jak można dzielić wyrazy? Przede wszystkim na sylaby. I już pojawia się najważniejsza zasada: możesz przenosić części wyrazów do następnej linijki zgodnie z ich podziałem na sylaby. Pamiętaj! Sylaba (inaczej zgłoska) to część wyrazu, która składa się: z samogłoski (w każdej sylabie musi się znaleźć): i–gła, o–biekt, e–cho, e–fekt, e–ko–lo–gia lub samogłoski i jednej lub kilku spółgłosek: pan–na, my–śla–łem, ma–te–ma–ty–ka. Skojarz przykłady! ma–ma, książ–ka, pia–ni–no, kom–pu–ter, za–baw–ka, łóż–ko, od–dy–cha–nie, mu–zy–ka, sto–łek, gi–ta–ra,
Znaki interpunkcyjne Polski system interpunkcyjny zawiera 10 znaków interpunkcyjnych: kropka, którą stawiamy po wypowiedzeniach, tj. po zdaniu lub równoważniku zdania; przecinek oddziela mniejsze całości w obrębie wypowiedzenia; średnik, który jest znakiem średniej mocy, stawiamy tam, gdzie kropka byłaby znakiem za silnym, przecinek zaś za słabym; dwukropek zapowiada wyliczanie, wprowadza zespół wyrazów lub sygnalizuje przytoczenie czyjejś mowy, pełni też funkcję prozodyczną; pytajnik zaznaczający pytanie; wykrzyknik używany po okrzykach, zawołaniach oraz życzeniach
Małą literą piszemy Wszelkie rzeczowniki pospolite: kot, człowiek, kanapa, obraz, biurko Nazwy dni tygodnia, nazwy miesięcy i okresów kalendarzowych: poniedziałek, sobota, czwartek, lipiec, miesiąc, kwartał, półrocze, rok, wiek, post, adwent. Wyjątek: Wielki Piątek, Wielka Sobota, Wielki Tydzień Nazwy obrzędów, zwyczajów i nazwy tańców: andrzejki, mikołajki, dyngus, zaręczyny, oczepiny, walentynki, polka, kujawiak, oberek. Nazwy epok literackich, prądów kulturalnych, gatunków literackich i muzycznych: antyk, romantyzm, futuryzm, modernizm, epos, ballada, preludium, sonata, bolero Nazwy mieszkańców
Kiedy razem, a kiedy osobno? Pisownia partykuły: -że, -li Partykuły -że, -li pisz zawsze razem – Idźże w końcu do domu. – Zróbże sobie chwilę przerwy. Pisownia partykuł: no, czy, niechaj, niech, oby Partykuły no, czy, niechaj, niech, oby piszemy oddzielnie: – Podejdź no tutaj! – Niech nikt się nie skarży! Pisownia partykuły -by Partykułę -by piszemy zawsze łącznie z: osobowymi formami czasowników – zrobiłbym, poszłoby, malowałaby; ze spójnikami gdy,
Zasady -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście piszemy łącznie z osobowymi formami czasowników, użytymi w funkcji osobowej pisałbym, pisalibyśmy pisałbyś, pisalibyście pisałby, pisałaby, pisałoby, pisaliby, pisałyby z osobowymi formami czasowników, użytymi w w funkcji bezosobowej należałoby się zastanowić, słuchałoby się z przyjemnością, wypadałoby złożyć wizytę, poszłoby się do lasu na grzyby z partykułami bodajbyś, czyżbyś, gdzieżby, obym, niżbym ze spójnikami gdy, że, a itp. gdyby, żeby, aby, alboby chociażbyś
Kiedy napisać „i”a kiedy „j”? Pisz i na początku wyrazów przed spółgłoską igła, impreza, indyk, ikona, internat, interes, Irena Pisz j (przed samogłoską) na początku wyrazów w połączeniach: ja, je, jo, jó, ju, ję, ją ja, je, jo – jazda, jarzębina, jezioro, jemioła, jeżyna, jodła, jogurt jó, ju – Józef, jutro, jutrzenka, Justyna ję, ją – język, Jędrzej, jądro, jąkała Pisz j po samogłoskach w tych samych połączeniach co wyżej nadzieja, bajeczka, zając,
Kiedy napisać ą, ę? Napisz ą lub ę w wyrazach rodzimych i zapożyczonych, które zostały całkowicie spolszczone ą – pączek, wąwóz, wąż, kąt, wąsy, pstrąg, pląsy, pieniądze, ląd, ę – kolęda, wędrować, potężny, węch, klęska, jarzębina, pędzel. Piszesz (zgodnie z wymową) przed spółgłoskami szczelinowymi (wymawianymi łagodnie, bez „wybuchu”) f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch. wąwóz, wąsy, brązowy, stęchły, węższy, więzień, gęsty, gęś, grzęźnie, węższy, węże, węch Piszesz (niezgodnie z wymową)
Kiedy napisać rz Pisz rz, gdy wymienia się na r w innych wyrazach pokrewnych lub formach gramatycznych danego wyrazu. rz → r – starzec – starca; górze – górski; parzysty – para; mierzyć – miara, marzec – marca; Zgierz – zgierski Pisz rz pomimo braku wymiany rz na r. jarzębina, porzeczka, porządek, zwierzę, rzeczka, rzadko, rząd, rzecz Pisz rz w zakończeniach rzeczowników będących nazwami wykonawców czynności: -erz – pasterz, harcerz, fałszerz -arz – pisarz, ślusarz, kronikarz,
Kiedy napisać ż Kiedy wymienia się na dz, dź, g, h, r, s, z, ź w innych wyrazach pokrewnych lub formach gramatycznych danego wyrazu ż → dz – mosiężny – mosiądz; spieniężyć – pieniądz ż → dź – książka – księga; dróżka – droga; może – mogę ż → g – dróżka – droga; książka – księga; odważny – odwaga ż → h – drużyna – druh; ważyć się – wahać; Sapieżyna
Kiedy napisać ó Kiedy wyraz w innych formach w wyrazach pokrewnych wymienia się na: o, e, a. ó → o – móc – mogę, wróg – wrogowi, sól – soli, nóg – nogi ó → e – brzózka – brzezina, pióro – pierze, przyjaciółka – przyjaciel ó → a – mówić – mawiać, skrócić – skracać, wrócić – wracać • Kiedy w dopełniaczu liczby mnogiej występuje końcówka -ów -ów
Kiedy napisać u Na końcu wyrazów -u – do sklepu, po francusku, ciociu!, tabu, Malibu, w Kaliszu Na początku wyrazów u- – uciec, uczyć, układanka, ucho, uczeń, uczestnik, umysł, uważać Wyjątki: – ów, ówdzie, ósemka, ówczesny W zakończeniach zdrabniających lub spieszczających: -uchny, -uni, -usi, -utki – chudziuchny, bieluchny, tyciuni, malusi, calutki; -uch, – uchna, -uchny – maluch, córuchna, matuchna, ciotuchny; -ulo, -ulek, -ula, -ulka – dziadulo, ojczulek, matula, babulka; -uleńka, -uleńki – babuleńka
Kiedy napisać ch Pisz ch, gdy wymienia się na sz, s, lub ś w innych wyrazach pokrewnych lub formach gramatycznych danego wyrazu np. ch → sz – orzech – orzeszek, cichy – cisza, ucho – uszko, mucha – muszka ch → s – micha – miska piach – piasek ch → ś – Stach – Staś Pisz ch po literze s-. sch – oschły, schab, schadzka, schron, schody, schyłek, schab, wschód Pisz ch przed
Kiedy napisać h Pisz h, gdy wymienia się na na g, z, ż, ź h → g – wahać się – waga h → z – błahy – błazen h → ż – druh – drużyna Pisz h, gdy wyrazy zawierają następujące obce cząstki: hagio-, halo-, harmo- – hagiografia, halo!, halogen, harmonia heks-, hekt-, helio- – heksametr, hektar / helicentryczny hemato-, hemo- – hematologia, hemoglobina hetero-, hier- – heterogeniczny, hierarchia hiper-, hipo-, homeo- – hiperbola, hipodrom,
Fonetyka TEST 1. Najprostsze, dźwiękowe, wyodrębnione słuchowo składniki wyrazu to: A. litery, B. zgłoski, C. głoski, D. sylaby. Odp. …………………………………… 2. W procesie powstawania głosu udziału nie biorą A. płuca, B. wiązadła głosowe, C. uszy, D. język i języczek. Odp. …………………………………… 3. O powstawaniu głosek dźwięcznych lub bezdźwięcznych decyduje A. układ wiązadeł głosowych, B. położenie środkowej części języka, C. przepływ powietrza przez jamę ustną i nosową, D. położenie języczka. Odp.
TEST z fonetyki 23. Akcent w języku polskim pada najczęściej na A. pierwszą sylabę, B. trzecią sylabę, C. czwartą sylabę, D. przedostatnią sylabę. Odp. …………………………………… 24. Poprawnie zaznaczono akcent we wszystkich wyrazach z szeregu A. fi – zyk, gra – ma – ty – ka, posz – liś – my, B. zro – bi – li – byś – my, gra – ma – ty – ka, kom – pu
Akcent wyrazowy – wyróżnienie jednej z sylab w wyrazie poprzez mocniejsze jej wymówienie. W języku polskim akcent pada zazwyczaj na przedostatnią sylabę (akcent paroksytoniczny): gim – bus, eg – za – min gim – naz – jal – ny, suk – ces, szko – ła po – nad – gim – naz – jal – na, re – a – li – zac – ja ma – rzeń. Wyjątkami od
Upodobnienia i uproszczenia Do upodobnień, czyli przekształceń postaci fonetycznej wyrazów, dochodzi pod wpływem sąsiedztwa głosek. Jeśli podczas wymowy stykają się ze sobą dwie spółgłoski – bezdźwięczna i dźwięczna, jedna z nich upodabnia się do drugiej (traci lub zyskuje dźwięczność). Najważniejsze rodzaje upodobnień I. upodobnienia pod względem dźwięczności: udźwięcznienia – głoska bezdźwięczna pod wpływem sąsiedztwa dźwięcznej udźwięcznia się, np. prośba (wymawiamy: [proźba]) ubezdźwięcznienia – głoska dźwięczna pod wpływem bezdźwięcznej ubezdźwięcznia się, np.
Fonetyka Jest to dział nauki o języku zajmujący się badaniem procesu powstawania głosu oraz opisem i klasyfikacją głosek. Czym są narządy mowy? To narządy, dzięki którym możemy mówić. Które narządy są narządami mowy? Przede wszystkim: płuca z tchawicą, krtań z wiązadłami głosowymi, jama gardłowa, jama nosowa, jama ustna z językiem, zębami, dziąsłami, podniebieniem twardym i miękkim oraz wargami. W jaki sposób wykorzystujemy narządy mowy? Wymawiamy dźwięki, układamy je w sylaby i zdania, po prostu porozumiewamy się.
