Bohaterowie Nad Niemnem We dworze w Korczynie zamieszkuje rodzina Korczyńskich: senior rodu – Benedykt, jego żona Emilia, dwoje dzieci – dwudziestoletni Witold i kilkunastolatka Leonia – które uczą się w szkołach w mieście i właśnie przyjechały na wakacje, a także zajmująca się całym domem krewna Benedykta, Marta, inni zubożali krewni – Justyna i Ignacy Orzelscy oraz panna Teresa, dama do towarzystwa Emilii. Benedykt Korczyński, dobry gospodarz, ciężko pracuje, aby zapewnić
Mini-CV 6 VI 1841 – urodziła się w majątku Milkowszczyzna na Grodzieńszczyźnie. 1852 – 1857 – pobierała nauki na pensji sakramentek w Warszawie. 21 I 1858 – wzięła ślub z Piotrem Orzeszką. 1863 – 1864 – aktywne uczestniczyła w powstaniu styczniowym. 1865 – 1869 – te lata spędziła samotnie w Milkowszczyźnie. 1866 – Orzeszkowa debiutowała opowiadaniem Obrazek z lat głodowych. 1869 – uzyskała unieważnienie małżeństwa, Pan Graba – pierwsza dobrze przyjęta powieść tendencyjna. 1873 – Marta –
Co o niej wiemy? Jest bohaterką powieści Elizy Orzeszkowej Nad Niemnem. To córka ciotecznej siostry Benedykta Korczyńskiego. Nie wychowywała się w szczęśliwej rodzinie. Jej ojciec porzucił żonę dla nauczycielki Francuzki. Po śmierci matki i utracie majątku Justyna zamieszkała w Korczynie razem z ojcem, zdziwaczałym muzykiem. Miała wówczas 14 lat. W wychowywaniu ubogiej krewniaczki pomagała pani Andrzejowa Korczyńska, wdowa po najstarszym bracie Benedykta. Justyna dostawała piękne suknie, książki, nuty. Wiele czasu spędzała w Osowcach – majątku pani Andrzejowej.
Omów sposób literackiego kreowania bohatera w poniższym fragmencie noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis. Wodzem ich był człowiek świętego imienia, które brzmiało: Romuald Traugutt. Pytasz, dlaczego świętym jest to imię? Albowiem według przykazania Pana opuścił on żonę i dzieci, dostatek i spokój, wszystko, co pieści, wszystko, co raduje i jest życia puentą, czarem, skarbem, szczęściem, a wziąwszy na ramiona krzyż narodu swego poszedł za idącym ziemią tą słupem ognistym i w nim zgorzał. Nie tutaj zgorzał.
Na podstawie lektury poniższego fragmentu i znajomości utworu odpowiedz na pytania Justyny: „Jan i Cecylia! Czy kochali się oni? Czy świat ich rozłączał, a połączyła mogiła? Jak żyli? i dlaczego, gdy umarli, tak na długo, na wieki, pozostali w sercach i pamięci ludzi?”. Znajdowali się w miejscu o kilka stóp zaledwie oddalonym od szczytu góry, na łagodnym skłonie, który tworzył małą, nieco spadzistą równinę. Trzeba było tylko trochę wzrok podnieść, aby zobaczyć ruchomą frędzlę zboża rosnącego nad samym brzegiem
Zakochana dziewczyna… Porównaj, jak przeżywają miłość bohaterki dwóch powieści: Przedwiośnia Stefana Żeromskiego i Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Stefan Żeromski, Przedwiośnie (fragment) Aczkolwiek panna Wandzia nie posiadała jeszcze na swą niepodzielną własność tabliczki mnożenia, zwłaszcza na wyrywki – to jednak zaznała już skutków uderzenia strzał Kupidyna. Skoro tylko ujrzała Cezarego Barykę, została uderzona wyż wzmiankowaną strzałą. Niemy a wstrząsający dreszcz dał jej znać – ten! Gdy zaś Cezary usiadł przy niej i grał na
Na podstawie przytoczonego fragmentu powieści Elizy Orzeszkowej Marta scharakteryzuj trudną sytuację kobiet w XIX wieku. Odwołaj się do wiedzy na temat epoki pozytywizmu. Jedną tylko rzecz spostrzegła jasno i wyraźnie: spostrzegła, że praca nie jest wcale przedmiotem takim, po który człowiek, po który mianowicie kobieta schylić by się tylko potrzebowała, aby go posiąść. (…) – (…) Nie żyłaś dotąd śród świata rzeczywistego, miałaś swój świat marzeń panieńskich naprzód, uczuć rodzinnych
Scharakteryzuj narrację Elizy Orzeszkowej w noweli pt. Gloria victis i wyjaśnij, jakie ma ona znaczenie dla wymowy utworu. Wtedy dąb wyniosły i silny (…) brzoza wysmukła (…), świerk wyprostowany, w hełmie z iglicą strzelistą na szczycie, odpowiedzieli chórem przyciszonych szumów: – To jest mogiła! – Taka wielka, taka wielka, taka wielka mogiła! – zadziwił się Wiatr. Brzoza westchnęła: – A krzyżyk taki mały! A dąb zagadał: – Śpi w niej
Jakie cele i zadania stawiali pozytywiści nowelom? Nowela to najbardziej lubiany i najczęściej uprawiany przez pozytywistów gatunek literacki. W latach 80. XIX wieku nowele pisali wszyscy! Drobne formy prozatorskie łatwiej było sprzedać redakcjom czasopism. Dawały one także pole do popisu eksperymentatorom, którzy w nowelach właśnie próbowali nowych sposobów opowiadania czy charakteryzowania bohatera. Wyjaśnienie zadania Twoje zadanie polega na omówieniu wybranych nowelek pozytywistycznych. Wybór nie powinien stanowić problemu, gdyż „materiał badawczy” jest w tym przypadku bardzo
Czy znajdujesz w Nad Niemnem wątki aktualne do dziś? Uzasadnij swoją wypowiedź, odwołując się do powieści Orzeszkowej. Nad Niemnem wydaje się powieścią z zupełnie innych czasów i o zupełnie innych czasach. Ckliwi czasami i wyidealizowani bohaterowie, patetyczne, sztuczne niekiedy dialogi… To jednak tylko pozory! Orzeszkowa prezentuje w swojej powieści wiele ponadczasowych problemów, konfliktów, sporów, które równie dobrze jak w korczyńskim dworku czy w Osowcach mogą mieć miejsce – i mają! – w naszych mieszkaniach. W powieści Orzeszkowej każdy chyba znajdzie
Jaką funkcję w wyobraźni nadniemeńskiej społeczności pełni legenda o Janie i Cecylii? Nadniemeńska społeczność to świat bardzo rozwarstwiony. Zaliczają się do niej zarówno chłopi, z którymi rozmawia Justyna, jak i zaściankowa szlachta – Bohatyrowiczowie, średnio zamożni ziemianie – Korczyńscy, Kirłowie, i wreszcie arystokrata Różyc. Co jeszcze ważniejsze, historię Jana i Cecylii, jak mówi Anzelm, zna w całości tylko kilku starców z rodu Bohatyrowiczów. Nie jest to zatem legenda powszechnie znana. Od Anzelma dowiadujemy się także, że jej fragmenty i urywki powtarzają
Motyw gloria victis w utworach drugiej połowy XIX i początku XX w. Jak zacząć? Od wyjaśnienia łacińskiego zwrotu gloria victis. Znaczy on tyle, co chwała zwyciężonym i jest parafrazą (przeróbką) powiedzenia: vae victis (biada zwyciężonym). Hasło gloria victis jest doskonałą ilustracją sposobu, w jaki twórcy z epoki pozytywizmu i Młodej Polski oceniali nasz ostatni zryw wolnościowy. Materiał literacki Zacznę od Nad Niemnem. Chociaż ukazało się ono 25 lat po powstaniu, to carska cenzura nadal nie pozwalała
Jak ukazana została kwestia żydowska w dziełach polskich pozytywistów? Przywołaj wybrane utwory. Ten temat wcale nie należy do łatwych, ale za to można go spokojnie zaliczyć do grupy pewniaków. Wymaga umiejętności uważnego czytania (także między wierszami), samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków. Ważne dzieła Lalka Bolesława Prusa, Meir Ezofowicz i O Żydach i kwestii żydowskiej Elizy Orzeszkowej, Mendel Gdański Marii Konopnickiej Jak zacząć? Zacznij od podkreślenia, jak ważnym problemem w ówczesnym społeczeństwie była
Dziecko i jego los to temat w pozytywizmie często podejmowany. Być może dlatego, że cierpienie niewinnego dziecka najbardziej porusza odbiorcę, że niedola dziecka, które całkowicie zależy od dorosłych, nie powinna nigdy mieć miejsca. Los Janka Muzykanta – chłopaczka utalentowanego muzycznie, który za drobne właściwie przewinienie został zakatowany, budzi grozę. Głodne i chore dzieci z obrazków poetyckich Marii Konopnickiej, dziewczynka z Dobrej pani Elizy Orzeszkowej, która została potraktowana jak małpka – dobra, gdy nowa, a gdy się
Epoka Pozytywizm – w warunkach złagodzenia cenzury po rewolucji 1905 roku autorka mogła jawnie poruszyć kwestie związane z powstaniem styczniowym. Pojawia się nawet postać Romualda Traugutta! Tytuł Gloria victis (czyli chwała zwyciężonym) została wydana w 1910 roku. Zbiór nowel miał pierwotnie nosić tytuł, jak twierdziła sama autorka, „skromny i krwawy: 1863”. Ostatecznie jednak Orzeszkowa zrezygnowała z rzeczowego, ascetycznego tytułu na rzecz aluzyjnego i bardziej patetycznego: Gloria victis. Ten łaciński zwrot był parafrazą rzymskiej
Znaczenie mogiły powstańców i grobu Jana i Cecylii w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Zacznij: Jednym z podstawowych tematów Nad Niemnem jest tradycja czy raczej problem stosunku do niej. Młodzi, zbuntowani pozytywiści byli z nią na bakier – zwłaszcza jeśli chodzi o wspomnienie romantyzmu i powstań. Orzeszkowa nawołuje ich niejako do pogodzenia się z przeszłością – i odnalezienia własnych korzeni. Rolę swoistych punktów spotkania z tradycją pełnią w powieści właśnie dwie mogiły… Rozwiń: Omów symboliczne znaczenia obydwu mogił: Grób
Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz – to główni przedstawiciele prozy polskiego pozytywizmu. Eliza Orzeszkowa Jej miastem pozostało Grodno. Urodziła się w grodzieńskich okolicach. Po nieudanym małżeństwie z Piotrem Orzeszką postanowiła samotnie zamieszkać w Grodnie, tutaj tworzyła i tu zmarła w roku 1910. Była autorytetem w swoim środowisku, zajmowała się działalnością społeczną i oświatową. Dwukrotnie typowano Orzeszkową do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymała. W roku 1905 – uhonorowany nią został Henryk Sienkiewicz. Pogrzeb Elizy Orzeszkowej był wielkim
Co warto wiedzieć o Nad Niemnem, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać. Nad Niemnem to powieść ukazująca panoramę życia warstwy ziemiańsko-szlacheckiej na kresach wschodnich dwadzieścia kilka lat po upadku powstania styczniowego. Akcja powieści koncentruje się głównie wokół dworu Korczyńskich a także innych ośrodków życia polskiego jak bogate Osowce Andrzejowej Korczyńskiej, znamienita Wołoszczyzna Różyca, zubożała Olszynka Kirłów czy skromny zaścianek Bohatyrowiczów. Powieść prezentuje tym samym warstwę szlachecką w pełnym rozwarstwieniu
Pozytywistyczne nowele Gloria victis Elizy Orzeszkowej To późna nowela Orzeszkowej, wydana dopiero w roku 1908. Tytuł oznacza „Chwała zwyciężonym”. Autorka składa w niej hołd powstańcom styczniowym. Co się dzieje? Tematem noweli jest epizod powstania styczniowego. Historia przyjaźni i śmierci dwóch młodych mężczyzn – powstańców z oddziału Traugutta. Przy jego boku walczyli między innymi Jagmin, bardzo waleczny i oddany ojczyźnie żołnierz, oraz Tarłowski, młody humanista, który choć był przeciwny rozlewowi krwi,
W pozytywizmie dominuje proza. Chyba nigdy przedtem w polskiej literaturze proza nie była tak ważna i nie miała tak wybitnych osiągnięć. Podstawowym gatunkiem literackim została oczywiście powieść. Najpierw modna była powieść tendencyjna (np. Marta, Pan Graba Elizy Orzeszkowej), potem powieść realistyczna (np. Nad Niemnem). Powieść tendencyjna była skomponowana tak, by udowadniać założoną z góry tezę – np. konieczność kształcenia warstw niższych. Powieść realistyczna spełniała już inne założenia – ukazywała prawdę o ówczesnym świecie i o człowieku