Tag "Fleksja"
1. Wśród podanych wyrazów wskaż rzeczowniki, które są jednocześnie żywotne, nieosobowe i pospolite. A. pilot B. mieszkaniec C. wąż D. zegarek E. papuga 2. Uporządkuj podane imiesłowy: wracając, wróciwszy, piszący, pisany, śpiewając, napisawszy, ukrywszy, sprzątająca, ukryty, marząc. 3. W którym ze zdań liczebnik pełni funkcję podmiotu? A. Jola zainteresowała się baletem sześć lat temu. B. Dwadzieścia dwie koperty czekały w skrzynce pocztowej Alicji. C. Tysiące zostały wyrzucone w błoto. D. Dziewiętnasty rząd w teatrze nie
Liczebniki to wyrazy oznaczające ilość lub kolejność osób, zwierząt czy rzeczy, np. pierwszy maja, dwa samochody, trzeci dom, dwadzieścia złotych, pięćdziesiąt osiem tysięcy sto trzydzieści siedem sadzonek. Liczebniki – podział Główne, np. dwa, osiem, tysiąc osiemset dwadzieścia jeden. Porządkowe, które oznaczają kolejność, np. dwudziestyósmy,trzydziesty piąty, czwarty. Zbiorowe, które oznaczają ilość elementów w danym zbiorze; np. dwoje, troje, pięcioro. Ułamkowe, np. ćwierć, półtora, trzy czwarte. Liczebników zbiorowych używamy: w połączeniu
Osobliwości w odmianie wyrazów Fleksja (nauka o odmianie wyrazów) jest działem morfologii (nauki o budowie wyrazów). Polska fleksja jest bardzo regularna – to pocieszenie przede wszystkim dla cudzoziemców, chcących opanować polszczyznę. Niemniej jednak pamiętajmy o wyjątkach wśród tych regularności. Na szczęście, fleksyjne pułapki należą do najłatwiejszych w gramatyce. Deklinacja Trzeba podkreślić, że w polskiej gramatyce mamy siedem przypadków. Są to: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik oraz wołacz. Rozpoznajemy je dzięki pytaniom diagnostycznym: mianownik –
Fleksja jest to nauka o odmianie wyrazów. Deklinacja – to odmiana przez przypadki i liczby. Dotyczy: rzeczowników, przymiotników, imiesłowów przymiotnikowych, liczebników (przez liczby tylko liczebniki porządkowe), zaimków (rzeczownych, przymiotnych i liczebnych). Koniugacja – to odmiana czasownika przez: osoby, czasy, liczby, tryby. Co to znaczy, że polszczyzna jest językiem fleksyjnym? Językom fleksyjnym przeciwstawiamy języki pozycyjne. Polecenia sugeruje, że polszczyzna nie jest językiem pozycyjnym. Ponieważ fleksja to odmiana wyrazów, można wysnuć wniosek, że
Uporządkujmy nauk zajmujących się językiem. Dlaczego? Po pierwsze – często w testach pojawia się pytanie: do jakiej dziedziny przyporządkujesz dane zjawisko językowe, po drugie – testy kładą ogromny nacisk na umiejętność wskazywania błędów i form poprawnych. A rodzaje błędów zależą od rodzaju reguł, które łamiemy, czyli od danej nauki o języku. Czym zajmuje się nauka o języku? Przede wszystkim – nie należy utożsamiać jej wyłącznie z gramatyką. Gramatyka to jedna z wielu dziedzin językoznawstwa.
Polecenie: Proszę dokończyć przysłowie: Mądrej głowie dość… Liczba podwójna Obecnie wyrazy odmieniające się przez liczby mogą występować albo w formach liczby pojedynczej, albo w formach liczby mnogiej. Jednakże w staropolszczyźnie do XVI wieku występowała również liczba podwójna. Używano jej do oznaczenia podwójności, zawsze z liczebnikiem dwa w odpowiedniej formie. W liczbie podwójnej mogły występować rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i odpowiednie zaimki. Końcówki liczby podwójnej oczywiście musiały być inne niż końcówki
1. Co to znaczy, że polszczyzna jest językiem fleksyjnym? Językom fleksyjnym przeciwstawiamy języki pozycyjne. Polecenia oznacza zatem również, że polszczyzna nie jest językiem pozycyjnym. Ponieważ fleksja to odmiana wyrazów, można wysnuć wniosek, że języki fleksyjne to takie, w których pewne wyrazy podlegają odmianie przez poszczególne kategorie gramatyczne, takie jak przypadki, rodzaje, liczby albo osoby. Tymczasem takiego właśnie – intuicyjnego – wyjaśnienia – należałoby unikać w trakcie udzielania odpowiedzi na egzaminie. Termin jest
2. Zaklasyfikuj do odpowiednich części mowy poszczególne wyrazy w poniższych zdaniach: A.Czwórka koni zaprzężonych do rydwanu mknęła chyżo po obrzeżu cyrkowej areny. Zdanie składa się z jedenastu wyrazów. Każdy z nich powinien zostać scharakteryzowany osobno. W wypadku odmieniających się części mowy opis będzie dotyczył tej formy fleksyjnej, która wystąpiła w zdaniu – nie zaś formy podstawowej – bezokolicznika dla czasowników bądź mianownika liczby pojedynczej dla każdego przymiotnika czy rzeczownika. czwórka – liczebnik odrzeczownikowy koni
3. Za jaką część mowy uznałbyś wyraz blisko w zdaniach: Te stare sosny rosną blisko naszego domu. Nie marudź, to już całkiem blisko! Podaj przykłady innych wyrazów o takiej podwójnej kwalifikacji. W pierwszym zdaniu wyraz blisko jest przyimkiem – tworzy wyrażenie przyimkowe: blisko kogo? czego? domu. wyraz blisko odznacza się więc tu rządem dopełniaczowym i stąd taka klasyfikacja. Natomiast w zdaniu drugim taki sam wyraz jest przysłówkiem – odpowiada na pytanie tej części mowy:
4. Zaklasyfikuj do odpowiednich części mowy poszczególne wyrazy w poniższych zdaniach i określ przypadek wszystkich wyrazów, które się deklinują. A. Połowa polskich rzek ma wody, które nie nadają się do żadnego użycia. Deklinacja zatem to odmiana przez przypadki. I tak: połowa – rzeczownik odliczebnikowy, mianownik liczby pojedynczej (kto? co?) polskich – przymiotnik, dopełniacz liczby mnogiej (połowa kogo? czego?) rzek – rzeczownik, również dopełniacz liczby mnogiej (połowa kogo? czego?) wody – rzeczownik, biernik
5. Na czym polegają osobliwości w odmianie wyrazów: ręka, oko, ucho? Do odmiany tych rzeczowników wrócimy przy okazji omawiania poleceń z zakresu gramatyki historycznej języka polskiego. Wówczas trzeba będzie poświęcić uwagę niektórym końcówkom fleksyjnym, charakterystycznym dla tzw. liczby podwójnej. Dzisiaj więc – wyłącznie deklinacja tych wyrazów, z podkreśleniem nietypowych form fleksyjnych. Jeśli przyjmiemy współczesny (a nie historyczny) punkt widzenia na kwestie fleksyjne, za nietypowe uznamy te końcówki, które nie występują w wyrazach tego
6. Co jest charakterystyczne w odmianie wyrazów: książę, brat, dziecko? Odpowiedź przyniesie deklinacja: Odmiana rzeczownika: „książę”, „brat”, „dziecko” liczba pojedyncza liczba mnoga M. książę brat dziecko książęta bracia dzieci D. księcia brata dziecka książąt braci dzieci C. księciu bratu dziecku książętom braciom dzieciom B. księcia brata dziecko książęta braci dzieci N. księciem bratem dzieckiem książętami braćmi dziećmi MSC. o księciu o bracie o dziecku o książętach o braciach o dzieciach W.
7. Co jest nietypowe w odmianie rzeczowników: liceum, pieszy, mężczyzna? Zacznijmy od zestawienia: Odmiana rzeczownika: „liceum”, „pieszy”, „mężczyzna” liczba pojedyncza liczba mnoga M. liceum pieszy mężczyzna licea piesi mężczyźni D. liceum pieszego mężczyzny liceów pieszych mężczyzn C. liceum pieszemu mężczyźnie liceom pieszym mężczyznom B. liceum pieszego mężczyznę licea pieszych mężczyzn N. liceum pieszym mężczyzną liceami pieszymi mężczyznami MSC. o liceum o pieszym o mężczyźnie o liceach o pieszych o mężczyznach W. liceum! pieszy!
8. Co widzisz charakterystycznego w odmianie rzeczowników: sanie, wujostwo, uczynność? Tym razem nasze zestawienie form będzie skromniejsze: Odmiana rzeczownika: „sanie”, „wujostwo”, „uczynność” liczba pojedyncza M. sanie wujostwo uczynność D. sań/sani wujostwa uczynności C. saniom wujostwu uczynności B. sanie wujostwo uczynność N. saniami/sańmi wujostwem uczynnością MSC. o saniach o wujostwu o uczynności W. sanie! wujostwo! uczynności! Żaden z tych rzeczowników nie odmienia się przez liczby. Należącemu do grupy pluralia tantum rzeczownikowi sanie przysługuje liczba
9. Na czym polega osobliwość w odmianie wyrazów: imię, człowiek, kakao? Odmiana rzeczownika: „imię”, „człowiek” liczba pojedyncza liczba mnoga M. imię człowiek imiona ludzie D. imienia człowieka imion ludzi C. imieniu człowiekowi imionom ludziom B. imię człowieka imiona ludzi N. imieniem człowiekiem imionami ludźmi MSC. o imieniu o człowieku o imionach o ludziach W. imię! człowieku! imiona! ludzie! Teraz odmienimy tylko dwa wyrazy. Rzeczownik kakao jest nieodmienny i nie
10. Jakie imiesłowy można tworzyć od czasowników: śpiewać, grać, a jakie od czasowników: zaśpiewać, zagrać? Imiesłowy sprawiają najwięcej trudności w konstrukcjach składniowych. Czasowniki śpiewać i zagrać są niedokonane, a czasowniki zaśpiewać oraz zagrać mają aspekt dokonany. Tej opozycji dotyczy następne pytanie. Pamiętaj! Od czasowników niedokonanych można utworzyć oba typy imiesłowów przymiotnikowych: bierne i czynne (śpiewany i śpiewający, grany i grający) oraz imiesłowy przysłówkowe współczesne (śpiewając, grając). Od czasowników dokonanych można utworzyć imiesłowy przymiotnikowe bierne (zaśpiewany, zagrany) oraz
11. Czym różni się zasób form fleksyjnych czasowników dokonanych od niedokonanych? Czasowniki dokonane nie mają form czasu teraźniejszego. Skoro jakaś czynność została dokonana, skoro się skończyła, nie odbywa się w teraźniejszości, czyli w sytuacji, w której dochodzi do wypowiedzi. Możemy mówić natomiast o tej samej czynności w odniesieniu do przyszłości, tyle tylko, że wówczas stawiamy hipotezę. Mówimy, że coś zakończy się, zostanie dokonane w przyszłości, choć nie wiemy, czy tak się stanie na pewno. Czasownik dokonany
12. Opisz formy fleksyjne występujące w zdaniu: Widziano przechodniów biegnących w różne strony. Z sześciu powyższych wyrazów odmianie nie podlega jedynie przyimek w. widziano – czasownik w formie bezosobowej; przechodniów – rzeczownik rodzaju męskoosobowego, biernik liczby mnogiej (widziano kogo? co?); biegnących – czasownik w formie imiesłowu przymiotnikowego czynnego, biernik liczby mnogiej rodzaju męskoosob. (widziano kogo? co?); różne – przymiotnik rodzaju niemęskoosobowego, biernik liczby mnogiej (biegnących w kogo? w co?); strony – rzeczownik rodzaju niemęskoosobowego, biernik liczby mnogiej (biegnących w kogo? w co?) Uwaga!
Fleksja TEST 1. Obok podanych niżej stwierdzeń wpisz P (prawda) lub F (fałsz). a) Liczebniki to odmienne części mowy. ………………………………………………………. b) Istnieją dwa niezależne podziały liczebników. …………………………………………….. c) Funkcją liczebnika jest określanie cech rzeczowników. ………………………………… d) Liczebniki główne odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje. ……………………. e) Liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami nieodmiennymi. …………………….. f) Liczebników ułamkowych używamy wyłącznie na matematyce. ………………………. 2. Zastąp cyfry słowami. Nazwij typ utworzonego
Liczebnik TEST 1. Jakich liczebników użyjesz, by określić liczbę rzeczowników: ludzie, drzwi, dzieci? a) ułamkowych, b) zbiorowych, c) porządkowych, d) głównych. Odp. …………………… 2. W którym z poniższych zdań liczebnik został użyty niepoprawnie? A. Na zabawę choinkową przyszło tylko kilkanaścioro dzieci. B. Zuza zaprzyjaźniła się z dwiema dziewczynami z młodszej klasy. C. Czterem dzieciom udało się wspiąć na najwyższe drzewo. D. Jarek uczył się tabliczki mnożenia przez czternaście tygodni. Odp. …………………… 3. Liczebnik
