Tag "nauka o języku"
Zasady ortografii Polski system ortograficzny kształtował się na przestrzeni kilku stuleci. Nasza pisownia oparta jest na alfabecie łacińskim, który dotarł do Polski wraz z chrześcijaństwem (966 r.). Średniowieczni pisarze mieli kłopoty z dostosowaniem alfabetu łacińskiego do języka polskiego, gdyż liczba głosek w naszej wymowie była znacznie większa od liczby liter znanej w łacinie. Nie wiadomo więc było, jak oznaczyć charakterystyczne dla polszczyzny samogłoski nosowe, spółgłoski miękkie oraz spółgłoski typu sz, ż, cz, dż, dz.
Wyraz zastępuje jakiś obiekt, jakąś rzecz ze świata rzeczywistego, na tym polega jego funkcja znaczeniowa. Utrwalając w pamięci treść i zakres danego słowa, nabywamy wiedzę, jaki obiekt jest zastępowany. Treść wyrazu – wszystkie istotne cechy tego, co wyraz nazywa. Zakres znaczeniowy wyrazu – ogół przedmiotów nazywanych danym słowem. Związek między treścią i zakresem: im bogatsza treść, tym węższy zakres wyrazu; im szerszy zakres, tym treść uboższa. Przykład: dąb – treść najbogatsza, ale
Jak powstają błędy frazeologiczne? Oto najczęstsze mechanizmy powstawania błędów frazeologicznych: Naruszona została łączliwość związku frazeologicznego, jakiś człon został wymieniony, dodany lub zredukowany: Wypiłem jednym duszkiem. Poprawnie: wypiłem duszkiem, co oznacza „szybko, bez przerwy”. Utopiłby ją w przysłowiowej łyżce wody. Wystarczy: w łyżce wody, przysłowiowy to, jak nazwa wskazuje, znany z przysłowia. Jacek Soplica był w gorącej wodzie wykąpany. Poprawnie: w gorącej wodzie kąpany. Nieznajomość znaczenia związku frazeologicznego prowadzi do używania go w niewłaściwym kontekście: Różnorodność towarów
Zdaniem złożonym nazywamy takie zdanie, które składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych, np.: Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu, wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi. Zdania wchodzące w skład zdania złożonego, podobnie jak części zdania pojedynczego, mogą pozostawać względem siebie w stosunku współrzędnym lub podrzędnym. W tym pierwszym wypadku mamy do czynienia ze zdaniem współrzędnie złożonym. Definiujemy je następująco: Zdaniem złożonym współrzędnie nazywa się zdanie składające się ze zdań pozostających względem siebie
Mowa niezależna jest to dosłowne przytoczenie wypowiedzi czyjejś lub własnej, np.: Maria pytała natarczywie: „Czy chcesz, żebyśmy poszli wieczorem do kina?” Odpowiedziałem z niechęcią: „Jeśli tak bardzo chcesz…” Mowa niezależna wymaga użycia dwóch niepowiązanych ze sobą składniowo wypowiedzeń: zdania wprowadzającego i zdania wprowadzanego. Zdanie wprowadzające, którego orzeczeniem jest najczęściej czasownik oznaczający mówienie (np. powiedzieć, odpowiedzieć, rzec, stwierdzić, zapytać), wyjaśnia, kto wypowiada przytoczone słowa. W podanych przykładach zdaniami wprowadzającymi są: Maria pytała natarczywie oraz
Jakie znasz sposoby wzbogacania słownictwa? Omów na przykładach. Rzeczywistość nieustannie się zmienia, a zadaniem języka jest reagować na te zmiany, by ludzie mogli się porozumieć na każdy możliwy temat. Postęp w nauce, technice, zmiany w realiach życia prowadzą do pojawiania się nowych elementów językowych. Zależy nam też na tym, by wyrazić swoje myśli w sposób najbardziej adekwatny. Dlatego język jest stale wzbogacany na różne sposoby, na przykład poprzez: Tworzenie nowych wyrazów. Działania słowotwórcze są
Język jest to system znaków konwencjonalnych, powiązanych określonymi regułami, służący porozumiewaniu się. O językach, takich jak polski, angielski itp. mówimy, że są one naturalne, tzn. powstały drogą naturalnego, spontanicznego rozwoju. W odróżnieniu od nich esperanto czy język matematyki nazywamy językami sztucznymi. Aby doszło do porozumienia za pomocą języka, muszą być spełnione określone warunki. Jedna z osób – nadawca – wypowiada lub pisze to, co chce wyrazić, tzn. przekazuje swój komunikat.
Morfologia – w tym dziale nauki o języku przedmiotem analizy są morfemy, czyli najmniejsze, niepodzielne cząstki mające określone znaczenie i służące do budowy większych jednostek: wyrazów (leksemów), zdań. Morfemy można podzielić jedynie na fonemy, czyli najmniejsze cząstki brzmieniowe. Fonem a głoska Fonem jest zespołem istotnych cech pozwalających odróżnić daną głoskę od innych np. b od p. Oprócz tego głoska ma także cechy drugorzędne, dla fonemu nieistotne (np. czy h wymawiamy
Składnia jest nauką o związkach wyrazowych i o budowie zdania. Na przykładzie nauki o zdaniu najlepiej widać hierarchiczną budowę elementów języka. Z głosek (fonetyka) tworzymy morfemy. Z morfemów składamy wyrazy (morfologia: słowotwórstwo oraz fleksja). Z wyrazów układamy związki wyrazowe, a z takich związków – zdania. Opisem tych ostatnich procesów zajmuje się właśnie składnia. Wokół podmiotu i orzeczenia O szyku zwykło się mówić, że w polszczyźnie jest on dowolny. W rzeczywistości odznacza się dużą swobodą, ale do pełnej dowolności daleko. Polecenie
Uporządkujmy nauk zajmujących się językiem. Dlaczego? Po pierwsze – często w testach pojawia się pytanie: do jakiej dziedziny przyporządkujesz dane zjawisko językowe, po drugie – testy kładą ogromny nacisk na umiejętność wskazywania błędów i form poprawnych. A rodzaje błędów zależą od rodzaju reguł, które łamiemy, czyli od danej nauki o języku. Czym zajmuje się nauka o języku? Przede wszystkim – nie należy utożsamiać jej wyłącznie z gramatyką. Gramatyka to jedna z wielu dziedzin językoznawstwa.
Akcent wyrazowy Scharakteryzuj akcent w języku polskim. Taką postać może mieć pytanie z zakresu fonetyki. Jak na nie odpowiedzieć? Mimo że pojęcie akcentu wydaje się oczywiste, należy zacząć od jego zdefiniowania. To nasz pierwszy krok – akcent – w odniesieniu do wyrazów – polega na wyróżnieniu pewnej sylaby, jej silniejszym wymówieniu. Taki proces zachodzi, gdy akcentujemy poszczególne wyrazy. Jest to akcent wyrazowy. Istnieje ponadto akcent zdaniowy, który polega na wyróżnieniu danego
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 2. W każdym ze zdań wyraz „piesek” pełni inną funkcję składniową. Jaką? A. Pan piesek zachorował i leżał w łóżeczku. B. Lubił chodzić nad jezioro i pływać pieskiem. C. Baltazar był mądrym pieskiem. D. Nie widziałem ostatnio swojego pieska. E. Ten piesek ugryzł mnie w łydkę. A. ………………………………………………………………… B. ………………………………………………………………… C. ………………………………………………………………… D. ………………………………………………………………… E. ………………………………………………………………… 3. Do podanych wyrazów dopisz ich formę gramatyczną –
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Który z wyrazów nie zawiera cząstki „om”? A. k……..ponent B. k……..pozytor C. k……..pas D. k……..pać się E. k……..binator 2. Dobierz do każdego z wyrazów – umieszczonych po lewej stronie – odpowiadające im czasowniki. Napisz je w formie trzeciej osoby liczby pojedynczej czasu przyszłego prostego. czasowniki: zarechotać, zarżeć, zakwitnąć, urosnąć, dojrzewać, zatrzepotać, zwiędnąć, zaświergotać a) pąk – …………………………………………………………………………………………… b) owoc – ………………………………………………………………………………………… c) dziecko
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Wybierz poprawną odpowiedź. KLEPTOMAN A. Pracownik warsztatu blacharskiego. B. Plotkarz, człowiek przekazujący nieprawdziwe informacje. C. Człowiek mający chorobliwą skłonność do kradzieży. Odp. ………………………………………………………………………. PIROMAN A. Kucharz, specjalista od sporządzania pierogów w restauracjach. B. Podpalacz, człowiek chorobliwie zafascynowany ogniem. C. Nieostrożny kierowca, sprawca wypadku drogowego. Odp. ………………………………………………………………………. HARPAGON A. Mężczyzna silny i mocny, którego wszyscy się boją. B. Marynarz pracujący na statkach wielorybniczych C.
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Po lewej stronie – kilka znanych nazwisk. Dopasuj do każdego z nich odpowiednią informację. 1. Zbigniew Herbert ………………………… 2. Francisco De Goya ……………………… 3. Gustaw Holoubek ………………………… 4. Andrzej Wajda …………………………….. 5. Arystoteles …………………………………. 6. Ludwig van Beethoven ………………… 7. Karol Darwin ………………………………. A. grecki filozof, wszechstronny myśliciel, żył w IV w. p. n. e. B. aktor teatralny, filmowy i telewizyjny C. reżyser
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Popraw błędy w przysłowiach: a) Na złodzieju czapka karakułowa. ……………………………………………………………………………………………………………………………… b) Nie wszystko złoto, co się święci. ……………………………………………………………………………………………………………………………… c) Leje jak wół do karety. ……………………………………………………………………………………………………………………………… d) Pańskie oko konia tu czy tam. ……………………………………………………………………………………………………………………………… e) Baba o szydle, dziad o dratwie. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Dopasuj neologizmy do wyrazów: – ściereczka do kurzu …………………………………………………………… – śliniaczek …………………………………………………………………………. – lampa ………………………………………………………………………………. – szklanka …………………………………………………………………………… – pokrywka …………………………………………………………………………..
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Podanemu związkowi frazeologicznemu odpowiada tylko jedno wyjaśnienie. Wybierz je. A. Pleść androny: a) mówić głupstwa b) mówić dużo c) mówić zbyt szybko B. Krewny po kądzieli: a) krewny ze strony matki b) ktoś wyróżniony, szczególnie drogi c) krewny ze strony ojca C. Czarno na białym: a) Murzyni idący przez jezdnię b) coś oczywistego, nie budzącego wątpliwości c) negatywny bohater powieści, który osiąga sukces D. Zimny prysznic: a) codzienna kąpiel b) gwałtowny powrót do
1. Podanemu związkowi frazeologicznemu odpowiada tylko jedno wyjaśnienie. Wybierz je. A. Pleść androny: a) mówić głupstwa b) mówić dużo c) mówić zbyt szybko B. Krewny po kądzieli: a) krewny ze strony matki b) ktoś wyróżniony, szczególnie drogi c) krewny ze strony ojca C. Czarno na białym: a) Murzyni idący przez jezdnię b) coś oczywistego, nie budzącego wątpliwości c) negatywny bohater powieści, który osiąga sukces D. Zimny prysznic: a) codzienna kąpiel b) gwałtowny powrót do rzeczywistości c) pozbycie się czegoś istotnego, ważnego
Związki frazeologiczne Pojęcie związku frazeologicznego Mimo że frazeologia stała się samodzielną nauką, nie powinno się zapominać o jej związkach z leksykologią, z której się wywodzi i którą dopełnia. Przypomnijmy, że leksykologia bada wyrazy, opisuje je jako jednostki, które składają się na ogół słów występujących w danym języku. Natomiast przedmiotem zainteresowań frazeologii są – jak sama nazwa wskazuje – frazeologizmy, nazywane również związkami frazeologicznymi. Związki – a więc konstrukcje wyrazowe, nie
Polecenie: Proszę dokończyć przysłowie: Mądrej głowie dość… Liczba podwójna Obecnie wyrazy odmieniające się przez liczby mogą występować albo w formach liczby pojedynczej, albo w formach liczby mnogiej. Jednakże w staropolszczyźnie do XVI wieku występowała również liczba podwójna. Używano jej do oznaczenia podwójności, zawsze z liczebnikiem dwa w odpowiedniej formie. W liczbie podwójnej mogły występować rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i odpowiednie zaimki. Końcówki liczby podwójnej oczywiście musiały być inne niż końcówki
