Tag "pozytywizm w Polsce"
Poezję Asnyka można dla łatwiejszego zapamiętania ująć w cztery „motywy” problemowe: Motyw powstania styczniowego – pojawia się we wczesnej poezji poety, przede wszystkim w poemacie pt. Sen grobów. W tych utworach brzmią rozpacz i pesymizm, czasem nawet bluźnierstwo wobec ojczyzny, jest sąd nad ideologią romantyczną. Po klęsce proponuje poeta uzbroić się w siłę wytrwania, przeczekać noc niewoli – oto, co pozostaje wykrwawionemu narodowi. Motyw refleksyjno-filozoficzny – bardzo ważny w poezji Asnyka, realizowany zwłaszcza w cyklu sonetów Nad
Pozytywizm to czasy niepoetyckie. Proza wzięła górę, bo też proza najlepiej nadawała się do realizacji pozytywistycznego programu. Przy tym poezja kojarzyła się nieodzownie z romantyzmem, a wystarczy poczytać artykuły Świętochowskiego, by dostrzec, że postromantyczni poeci nie byli najwyżej oceniani. Twórczość poetycka pozytywizmu to głównie dzieło dwóch osób, dwojga poetów, którzy pozostali w świadomości potomnych jako natchnieni reprezentanci niepoetyckich czasów pozytywizmu. Są to: Maria Konopnicka, Adam Asnyk (pseudonim El…y). Ich wiersze dotarły do współczesnych
Emancypantki – opowieść o smutnych losach Madzi Brzeskiej nie jest wcale pochwałą emancypacji. Wokulski był bohaterem nieprzeciętnym. Madzia jest przeciętną dziewczyną – wychowanką pensji dla panienek. Jest bohaterką, której marzenia przegrają z rzeczywistością. Osoba uczuciowa, początkowo ufna, a nawet naiwna, przeżyje zawód miłosny, w efekcie czego zdecyduje się zamknąć w klasztorze. Feminizm wyśmiewa Prus, kreując postać panny Howard – głośnej rzeczniczki praw kobiet, która w gruncie rzeczy rozgląda się za mężem. Wybór Madzi i wartości prezentowane
W jaki sposób Bolesław Prus kreśli obraz miasta (Warszawy lub Paryża) drugiej połowy XIX wieku na podstawie lektury podanego fragmentu „Lalki” i znajomości utworu. Fragment Paryż pomimo pozornego chaosu ma plan, ma logikę, chociaż budowało go przez kilkanaście wieków miliony ludzi nie wiedzących o sobie i bynajmniej nie myślących o logice i stylu. Paryż posiada to, co można nazwać kręgosłupem, osią krystalizacji miasta. Lasek Vincennes leży w stronie południowo-wschodniej, a
Tytuł utworu Prusa na tle literackiej tradycji Do XIX w. tytuły utworów literackich bardzo rzadko bywały przedmiotem szczególnych wątpliwości czytelników. Pisarze dawnych epok nierzadko umieszczali w tytule nazwę gatunkową: Kochanowski publikował Pieśni, Klemens Janicki Elegie. Taki tytuł jasno odnosił się do zawartości dzieła. Jeżeli utwór miał być zatytułowany inaczej, na ogół wybierano określenie wiążące się bezpośrednio z jego treścią: Raj utracony Miltona to epos o rajskim ogrodzie, a Kordian Słowackiego
Jest to powieść o ludzkiej psychice, uczuciach, wielkiej miłości i skomplikowanej naturze ludzkiej. Miłość Wokulskiego do Izabeli Łęckiej jest głównym nurtem akcji i jej motorem. Wiążą się z tym kwestie takie jak obserwacja psychiki i postępowania zakochanego mężczyzny, reakcja „zaatakowanej” takim uczuciem kobiety, kolejne etapy uczucia, jego siła itd. Ale to nie jedyna miłość w powieści. Przecież pani Stawska kocha Stacha (wariant uczciwej, wartościowej miłości), Rzecki kocha się w pani Stawskiej (uczucie ojcowskie, ale nie pozbawione erotyzmu),
Praca Jesteśmy przecież w pozytywizmie, nic dziwnego, że powieść podkreśla wartość pracy. Wokulski obserwuje nędzę Powiśla i rozmyślając o bolączkach kraju, rozważa: „A przecież jest proste lekarstwo – praca obowiązkowa – słusznie wynagradzana”. Pomaga też znaleźć pracę Magdalence i Węgiełkowi, co ratuje ich od katastrofy moralnej. Wiedza I scjentyzm odezwał się w Lalce. Młodość Wokulskiego, Geist, Ochocki, poszukiwanie metalu lżejszego od powietrza – to wielkie nadzieje pisarza, ale podszyte obawą. Tak – bo marzenie jest
Lalka Bolesława Prusa jest panoramiczną powieścią realistyczną, której wartość zwiększają dodatkowe, nowatorskie zabiegi kompozycyjne. Dlaczego jest to powieść panoramiczna? Ponieważ prezentuje panoramę – przekrojowy, ogarniający wszelkie elementy obraz społeczeństwa, sytuacji poszczególnych warstw, miasta (Warszawy) i jego mieszkańców. Cechą powieści panoramicznej jest wielka liczba postaci, w tym drugoplanowych, tworzących tło akcji. Wszystkie te zjawiska zachodzą w Lalce Bolesława Prusa. Na czym polega realizm Lalce? Na opisie przestrzeni i osób. Tłem wydarzeń jest wielkie miasto,
Lalka Bolesława Prusa jest powieścią panoramiczną, skutkiem czego występuje w niej cała armia postaci – liczni przedstawiciele wszystkich warstw społecznych obojga płci, różnego zawodu i wyznania. Panie: Izabela Łęcka – główna bohaterka powieści. Kobieta piękna (klasyczny typ błękitnookiej blondynki), arystokratka o zimnym sercu i wysokim mniemaniu o sobie i swojej rodzinie. Panna Łęcka ma wielu zalotników, lecz mało kandydatów na męża – bo arystokratyczny majątek papy Łęckiego jest mocno zadłużony. Dziewczyna jest nieco egzaltowana – łatwo
Jakich wydarzeń dotyczy akcja Ogniem i mieczem. Akcja Ogniem i mieczem rozgrywa się podczas powstania ukraińskiego pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Dla Ukrainy – był to bohater narodowy, który walczył o wolność ojczyzny, dla Polaków – zdrajca, który wystąpił przeciw Rzeczypospolitej. Sienkiewicz przedstawia go jako postać negatywną, ale też zarzucano pisarzowi, że potraktował historię ukraińskiego powstania stronniczo. Historycy twierdzą jednak zgodnie, że oderwawszy się od Rzeczypospolitej, Ukraina nie uzyskała wolności, lecz popadła w długoletnią,
A oto gatunki, które łączą się w spoistą całość w ramach Potopu: Powieść historyczna Czyli taka, która na tle wydarzeń historycznych (najazd Szwedów na Polskę) przedstawia fikcyjny wątek kilku postaci (romansowe dzieje Kmicica i Oleńki). Należy dodać że powieść historyczna Sienkiewicza jest syntezą typu dokumentarnego (pisanego na podstawie dokładnych badań źródeł i dokumentów) i typu walterskotowskiego (przedstawiającego żywą akcję romansu, eksponowaną i pierwszoplanową wobec historii). Sienkiewicz świetnie łączy obie metody pisarskie. Epopeja Pierwiastki epopeiczne to na przykład:
Potop powstawał „w podróży” po europejskich sanatoriach. Pisarz czytał żonie fragmenty swojej powieści, dlatego głos Marii Szetkiewiczówny także wpływał na kształt Trylogii. Podobno „uratowała” ona od śmierci Zagłobę, którego niecny Sienkiewicz zamierzał uśmiercić w pierwszym tomie. Umarła, gdy powieść nie była jeszcze ukończona (Sienkiewicz pisał ją od października 1884 do sierpnia 1886 roku). Po śmierci Marii nie przerwał pracy – pisał gorączkowo, odrywając się w ten sposób od myślenia o rzeczywistości. Drugim czynnikiem
Spotkanie Kmicica z Oleńką Billewiczówną, panną „zapisaną” mu w testamencie na żonę. Plan opiekunów przypada do gustu młodym – rozpoczyna się wątek miłosny. Awantury Kmicica i jego towarzyszy. Zemsta na szlachcie zaścianka, która nie tolerując zachowania wojaków, wybiła część kompanów Kmicica. Uczta w Kiejdanach u Radziwiłła. Mimo wielu wad Kmicic jest patriotą. Składa przysięgę wierności Radziwiłłowi, sądząc, że ten przystąpi do obrony kraju przed Szwedami. Gdy Radziwiłł publicznie oświadcza gościom, że opowiada się po stronie
Program pozytywizmu w Nad Niemnem Oprócz etosu pracy jest jeszcze kilka zagadnień, które porusza pisarka-pozytywistka. Oto wybrane przykłady: Potrzebę nauki (scjentyzm) udowadnia m.in. osoba Witolda, który jest pozytywną postacią, ma wiele planów na przyszłość – a to dzięki naukom, które pobiera i które będzie umiał spożytkować. Utylitaryzm. Ludzie muszą być użyteczni dla kraju, społeczeństwa. Wystarczy popatrzeć na los tych, którzy są „pasożytami”: Emilii, Różyca, Zygmunta, Kirły. Są bezużyteczni, niezbyt szczęśliwi, nie
W jaki sposób Eliza Orzeszkowa udowadnia wartość pracy? Odpowiedz na podstawie Nad Niemnem. Stosunek pisarki do ideału pracy jest oczywisty – wyraża ona pogląd, że praca jest najwyższą wartością wolnego człowieka, stanowi o jego godności, nadaje życiu sens i szczęście. Powieść Nad Niemnem udowadnia powyższe założenia poprzez: wypowiedzi bohaterów reprezentujących pogląd autorki, losy i charakterystykę postaci, podział społeczny – ocenę dworu i zaścianka. Kto reprezentuje pogląd aprobujący wartość pracy, postulujący użyteczność człowieka dla świata
Specyfika utworu Orzeszkowej pt. Gloria victis tkwi w kompozycji noweli. Zamysł pisarki polega na konstrukcji podwójnej treści. Plan pierwszy noweli zaprezentowany odbiorcy to rozmowa lasu z wiatrem. Czytelnik staje się świadkiem baśniowej sytuacji: oto dzięki zabiegom personifikacji i animizacji wszelkie elementy leśnej przyrody mówią, opowiadają, co widziały na leśnej polanie, a były świadkami epizodu powstańczego. Plan drugi noweli – to opowieść lasu. Co widziały drzewa? „Kawałek” powstania styczniowego. Oddział partyzancki, wodza powstańców – Traugutta i trójkę
W literaturze polskiej niewiele jest utworów, których treść dotyczy stosunków kapitalistycznych, relacji robotnik – fabrykant i sytuacji robotników. Podejmie ten temat Żeromski, a w pozytywizmie nowelą tego typu jest właśnie Powracająca fala, choć także nie ogranicza się ona do społecznego wymiaru treści, zauważamy, że fabrykantem jest Niemiec – Adler, a robotnikiem Polak – Gosławski. Wyczuwamy zatem motyw polityczny, jest to bowiem zaborczy ucisk polskiego przemysłu. Dominuje zaś wątek moralny utworu – jego symbolem jest
Jakie nietypowe cechy dostrzegasz w budowie noweli Henryka Sienkiewicza pt. Szkice węglem? Oryginalna jest postawa narratora wobec opisywanych wypadków. Sienkiewicz nie tylko przedstawia wydarzenia – przyprawia je szyderstwem i goryczą, posługuje się gorzką ironią. Widać to szczególnie w opisach Zołzikiewicza – jego biografia jest przedstawiona za pomocą heroikomicznych zabiegów – czyli stylem godnym eposu i wielkiego bohatera, zastosowanym do małego człowieczka i jego płytkich przeżyć. Kiedy wyruszył do boju (aluzja do powstania), „zatrzymał się”
Szkice węglem nie są zupełnie „wolne” od głosu narratora – owszem, Sienkiewicz ujawnia się często – ironizuje, tworzy aluzje, uwrażliwia czytelnika na podtekst utworu. Nowela opowiada właściwie zdarzenie makabryczne: chłop Rzepa zabił swoją żonę Rzepową, ucinając jej głowę siekierą za to, że zdradziła go z pisarzem gminnym Zołzikiewiczem. Zanim do tego doszło, nastąpił splot wydarzeń poprzedzających ów czyn. Po pierwsze Zołzikiewiczowi podobała się ładna Rzepowa, która odrzucała jego zaloty. Lecz Zołzikiewicz
Nowela wywodzi się od włoskiego twórcy renesansowego Boccaccia i jego Dekameronu (zbioru 100 nowel). Klasyczna nowela jest utworem krótkim, prozatorskim, o wyrazistej fabule i zredukowanym do minimum komentarzu. W noweli nie ma wątków pobocznych lub są nikłe, mała jest liczba bohaterów. Wydarzenia biegną do punktu kulminacyjnego, który przynosi rozwiązanie konfliktu, po czym następuje pointa. Sytuacja wyjściowa zostaje zwykle odwrócona w finale. Cechą noweli klasycznej jest teoria sokoła – czyli obecność głównego motywu, który przewija się przez
