Tag "pozytywizm w Polsce"
Wokulski – romantyk czy pozytywista? Spróbuj odpowiedzieć na to pytanie, wykorzystując formę rozprawki. Stanisław Wokulski, główny bohater Lalki Bolesława Prusa, to postać funkcjonująca pomiędzy romantyzmem i pozytywizmem. Światopoglądy obydwu epok przenikają się w nim, kształtując jego osobowość. Urodził się w roku 1832. Jego młodość upłynęła w okresie międzypowstaniowym, czyli w późnej fazie polskiego romantyzmu. Wiek dojrzały natomiast – przypadł na czasy pozytywizmu. Działalność konspiracyjna Wokulskiego i jego upodobanie do poezji wieszczów świadczą o związku tej postaci z żywą
Uzasadnij, że Lalka jest powieścią o klęsce dwóch ideologii. Przesłanie Lalki wyraża brak wiary zarówno w ideały romantyczne, jak i w pozytywistyczny sposób postrzegania świata. Zwątpienie w romantyzm obrazują trzy pokolenia romantycznych idealistów: Rzecki, Ochocki i Wokulski („człowiek epoki przejściowej”). Wszyscy oni ponoszą klęskę. Rzecki – to romantyk polityczny. Bezgranicznie wierzy w opatrznościową misję Francuzów, którzy „zrobią porządek na całym świecie”. Jego naiwne złudzenia w zestawieniu z rzeczywistością popychają go ku zwątpieniu i poczuciu przegranej. Rozczarowań doświadcza także Wokulski,
Bohaterowie nowel pozytywistycznych To musisz wiedzieć! Nowela to jeden z najpopularniejszych gatunków pozytywistycznych, uprawiali ją najwybitniejsi powieściopisarze epoki: Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa i najwybitniejsza pozytywistyczna poetka – Maria Konopnicka. Zadaniem noweli było najczęściej poruszyć czytelnika, apelować do jego sumienia, skłaniać do działania (czyli do pomocy najuboższym warstwom społeczeństwa) albo ostrzegać (np. Za chlebem Henryka Sienkiewicza). Nowele to specyficzne dokumenty epoki – przedstawiały drobne epizody z życia przeciętnych, nierzadko boleśnie pokrzywdzonych ludzi.
Justyna Orzelska Justyna Orzelska to jedna z głównych bohaterek Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Przedstawicielka zbiedniałej szlachty, rezydentka w domu swojego wuja. Kobieta niemal idealna – jedna z niewielu tego typu bohaterek w naszej literaturze – może poza Marynią Połaniecką, bohaterką Rodziny Połanieckich Henryka Sienkiewicza, oraz Heleną Stawską, bohaterką Lalki Bolesława Prusa. Znaczenie postaci Niebezpiecznie bliska ideału, a może nawet idealna Justyna Orzelska nie jest postacią papierową. Została skonstruowana przez autorkę tak, że wydaje się kobietą
Izabela Łęcka Izabela Łęcka to młoda arystokratka, która żyje poza czasem, a prawie całym jej światem jest jej pokój, pełen bibelotów, drobiazgów, katalogów mody. Ten pokój jest doskonałym odzwierciedleniem jej prywatnej przestrzeni. Jednak naprawdę Izabela jest córką bankruta, przekwitającą pięknością na próżno czekającą na nowych zalotników. Znaczenie postaci Istnieją dwie Izabele: ta, którą przedstawia opowiadanie narratora (próżna, płytka snobka), i ta wyidealizowana (niezwykle doskonała), postrzegana przez Wokulskiego. Izabela staje się „motorem” poczynań
Miłość w ujęciu Aleksandra Fredry (w opozycji do wizji romantyków). Wstęp I Burzliwa, często nieszczęśliwa i tragiczna, pozbawiająca zdolności trzeźwego myślenia – taka jest miłość romantyczna. Ukazywana w dziełach wielkich romantyków jest ogromną, wszechogarniającą siłą, która może być przyczyną klęski (a nawet śmierci) przeżywających ją ludzi. Napotyka liczne przeszkody, dlatego zazwyczaj nie kończy się spełnieniem – jest jednak tak wielka, że nawet śmierć jednego z kochanków nie musi oznaczać jej kresu. Jakże inna
Cechy romantyczne i pozytywistyczne w Lalce Prusa. Wstęp „Lalkę” nazywa się powieścią o trzech pokoleniach idealistów lub powieścią o straconych złudzeniach. W tym dziele Prus gorzko podsumowuje nie tylko ideały romantyzmu – w powieści widać także rozczarowanie pozytywizmem, którego Prus był zagorzałym zwolennikiem… Rozwinięcie Zacznijmy od tego, jak Prus rozprawił się z ideałami pozytywizmu: pracą organiczną, pracą u podstaw, scjentyzmem, równouprawnieniem kobiet, asymilacją Żydów… Lalka to powieść realizmu krytycznego, w której Prus dokonał pewnego rodzaju bilansu pozytywizmu. Okazało się,
W świecie lalek Bolesława Prusa, czyli topos teatru świata w Lalce Bolesława Prusa. Wstęp I „Lalkę” najczęściej odczytujemy jako powieść o Warszawie, trzech pokoleniach idealistów, straconych złudzeniach, społeczeństwie polskim po powstaniu albo jako przykład wielkiej powieści realizmu krytycznego. Rzadko patrzymy na tę powieść jako na dzieło filozoficzne dotyczące np. kondycji człowieka. Wstęp II (człowiek ukazany jako marionetka) pojawia się w powieści za sprawą tak, zdawałoby się, poważnego bohatera jak Rzecki, który… bawi
Portret szlachty w Potopie – sentyment czy krytyka? Wstęp I Na pytanie postawione w temacie można odpowiedzieć tylko w jeden sposób – oczywiście, że sentyment! Dlaczego tak ostro atakowana przez pisarzy i kulturoznawców kultura sarmacka nie została przez pisarza bezlitośnie skrytykowana? Chyba dlatego, że tak naprawdę była ona pełna uroku i niesłychanie barwna. Choć Sienkiewiczowscy bohaterowie nie byli pozbawieni wad, jak choćby w gorącej wodzie kąpany zawadiaka Kmicic czy kłamczuch, pijak i tchórz Zagłoba, to przecież
„Polsce można służyć orężem i pracą”. Porównaj romantyczny patriotyzm walki z pozytywistycznym kultem pożytecznej pracy. Rada Warto opowiedzieć się po którejś stronie lub z założeń obu epok wybrać, co dobre, a co złe, wprowadzić polemikę z typowymi poglądami. Przydatne sformułowania • Nie jest mi bliska postawa… (Konrada Wallenroda) • Polemizuję z… (romantykami) • Nie podoba mi się… (takie postawienie sprawy) • Nie rozumiem… (dramatu Gustawa) • Trudno mi zrozumieć… (postawę romantyków) Wymień patriotów
Idealiści i marzyciele wielkiej prozy realizmu – pani Bovary, Wokulski, Rzecki. Ich marzenia i rozczarowania, Twoje opinie o idealizmie. Komentarz do tematu Temat marzeń i rozczarowań, bohaterowie literaccy marzyciele, idealiści, szaleńcy powracają dość często na maturach. Jak można wzbogacić pracę? Przywołaniem postaci Emilii Korczyńskiej z Nad Niemnem, bohaterki przerysowanej, w pewnym sensie nawet będącej parodią pani Bovary. A warto było o Emilii wspomnieć, by pokazać, że również w taki sposób twórcy pozytywizmu przedstawiali rozczarowanych życiem marzycieli.
Rodzice i dzieci w literaturze realizmu. Zaprezentuj problem na wybranych przykładach. Proponowany wstęp I Początkowo temat ten wydał mi się nieciekawy. Rodzice i dzieci? Czy może być coś bardziej nudnego? Kiedy jednak zacząłem przyglądać się bliżej konkretnym dziełom pisarzy realizmu, wyłuskiwać z nich portrety matek i ojców, synów i córek, ze zdumieniem stwierdziłem, że to temat fascynujący! Zdumiała mnie obecność w tych książkach wielu jakże współczesnych problemów (np. nadopiekuńczej miłości rodziców,
Jak ukazana została kwestia żydowska w dziełach polskich pozytywistów? Przywołaj wybrane utwory. Ten temat wcale nie należy do łatwych, ale za to można go spokojnie zaliczyć do grupy pewniaków. Wymaga umiejętności uważnego czytania (także między wierszami), samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków. Ważne dzieła Lalka Bolesława Prusa, Meir Ezofowicz i O Żydach i kwestii żydowskiej Elizy Orzeszkowej, Mendel Gdański Marii Konopnickiej Jak zacząć? Zacznij od podkreślenia, jak ważnym problemem w ówczesnym społeczeństwie była
Pan Wołodyjowski W ostatnim tomie Trylogii Sienkiewicz przybliża postać Michała Wołodyjowskiego – mistrza szabli polskiej, osobę, która występuje we wszystkich trzech tomach. Mały Rycerz nie jest już młodzieńcem, i choć ojczyźnie wiernie służył, los nie odpłacił mu szczęściem do niewiast. Kiedy już miał się żenić z Anusią Borzobohatą-Krasieńską, panna mu zmarła i zbolały pan Michał zdecydował się porzucić rzemiosło wojenne i pójść do klasztoru. I w tym miejscu rozpoczyna się ostatni tom Trylogii, nieco odmienny od
Treści związane z lekturą, potrzebne do egzaminu Którędy do Obrzydłówka? Droga Pawła Wspólne studia w Warszawie Wielkie ideały na początku pobytu w miasteczku. Po ukończeniu studiów medycznych Obarecki przyjeżdża do niewielkiego miasteczka, aby realizować swoje marzenia – walczyć o poprawę warunków życia ubogich mieszkańców okolicznych wsi. Okazuje się jednak, że Obrzydłówek jest wyraźnie podzielony na bogatych i biednych. Tym, którzy mają pieniądze, nie podobają się plany Pawła. Wojna z aptekarzem.
Kamizelka Prusa Treści związane z lekturą, potrzebne do egzaminu Motywy Kamizelki Prusa 1. Rodzina, miłość małżeńska Taki motyw, ważny od wieków w ludzkiej kulturze mógłby być tematem wiodącym egzaminu. Rodzina jest ważną wartością w życiu człowieka – dlatego też wiele utworów literackich podejmuje ten temat. Co warto pamiętać: Mitologiczną opiekunką rodziny i domu rodzinnego jest Westa (Hestia). Rodzina już w Biblii ukazana est jako wielka wartość – u zarania dziejów
Praca Obraz Aleksander Gierymski, Piaskarze To temat numer jeden w pozytywizmie. Bolesław Prus deklarował w imieniu pokolenia: „ani żyć nie można z uśmiechem, ani ginąć z honorem, tylko – pracować, pracować i pracować”. Pozytywiści wymienili walkę – główny postulat romantyków – na pracę. Widać to w literaturze. W Nad Niemnem to Bohatyrowiczowie są górą – ich przodkowie Jan i Cecylia zaszczepili w nich siłę do pracy, dzięki której żyją w szacunku i do ziemi, i do siebie nawzajem. Spośród postaci pojawiających się
A kiedyż my doczekamy Takiej wiosny, tego lata, Że pod strzechą, pod zmurszałą, Wybieleje nasza chata? A kiedyż my doczekamy Tego ranka, tego dzionka, Że przez szybkę, przez okienko Zajrzy w izbę więcej słonka. Maria Konopnicka, A kiedyż my doczekamy Wiersz należy do, licznie reprezentowanego przez utwory Konopnickiej, nurtu liryki stylizowanej na ludową. Pomysł sięgnięcia do tej tradycji nie był wynalazkiem poetki, pojawił się już w twórczości Kochanowskiego; przypomnijmy tu
O mój Aniele, ty rękę Daj! Przez łzy i mękę, Przez cały kraj, Do jasnych źródeł ty mnie doprowadź; Racz się zlitować! Serce me zwiędło jak marny Liść; Wśród nocy czarnej Nie wiem, gdzie iść, I po przepaściach muszę nocować, Więc ty mnie prowadź. Adam Asnyk, Prośba To już nie liryka miłosna, choć zawarta w pierwszych wersach apostrofy prośba o podanie ręki może sugerować, że aniołem nazywa się tu piękną kobietę. Adresatem monologu
Między nami nic nie było! Żadnych zwierzeń, wyznań żadnych, Nic nas z sobą nie łączyło prócz wiosennych marzeń zdradnych […] Adam Asnyk, Między nami nic nie było Sytuacja liryczna zbudowana została wokół kontrastu obcości (wielokrotnie powtarzane zapewnienie: „między nami nic nie było”) i wspólnoty, która rodzi się z pozornie banalnych doświadczeń: podziwiania razem krajobrazu, przeżywania piękna przyrody. Wprawdzie trudno odgadnąć, jaką właściwie porę roku opisuje poeta, bo kwitną i pierwiosnki (wiosna), i powoje (lato) –
