Tag "średniowiecze"
Zamki, zamczyska Rezydowali w nich rycerze i szlachetnie urodzone damy, czyli elita ówczesnego społeczeństwa, o którym wiemy, że było mocno zhierarchizowane i feudalne. Zamek był rezydencją ufortyfikowaną – nie tylko świadczył o potędze możnowładcy, ale też służył celom militarnym. Wysokie wieże, w których, według baśni, zamykano księżniczki, w rzeczywistości stanowiły ostateczne schronienie podczas oblężenia. Celem i rzemiosłem rycerstwa była przecież wojna. Ziemie należące do zamku uprawiała poddańcza ludność wiejska, rycerz w zamku bronił jej i roztaczał nad nią opiekę. Były
TABELA – ŚREDNIOWIECZE Dziedzictwo epoki Etos rycerski Greckie ethos, czyli zwyczaj – to całość zasad uznawanych przez daną grupę społeczną, ideały, normy, wartości. Na etos rycerski składały się wszystkie cechy doskonałego rycerza, tradycje rycerstwa, postawy i sposób życia. Literackim owocem kultury stał się epos rycerski – średniowieczny gatunek epicki obejmujący utwory o rycerzach i ich bohaterskich czynach. Zwany też chanson de geste (pieśń o czynach). Przykłady: Pieśń o Rolandzie (Francja),
Monarchia stanowa była kolejnym etapem ewolucji ustrojowej feudalnego państwa w średniowieczu. Zastąpiła ona monarchię patrymonialną, w której państwo było traktowane jako prywatna własność panującego. Teraz stawała się dobrem publiczno-prawnym , którym monarcha nie mógł już tak swobodnie dysponować, musząc się liczyć ze zdaniem przedstawicielstwa wykształconych w między czasie stanów społecznych. Były to wielkie grupy społeczne, do których należało się z racji urodzenia (teoretycznie przekraczanie tych barier było niemożliwe, ale życie
Geneza wojny (Francja) U genezy wojny leży problem dynastyczny, czyli spór o sukcesję po zmarłym (w 1328 roku) Karolu V, ostatnim z synów Filipa IV Pięknego. Pretensje do tronu francuskiego zgłaszali: Filip hrabia Evreux (wnuk Filipa III), król Anglii Edward III (wnuk Filipa IV), Filip Valois (Walezjusz) okrzyknięty w 1328 roku przez parów (baronów i prałatów) Francji królem. Spór terytorialny o Gujennę (Akwitanię), przyczółek brytyjsko-francuskich Plantagenetów na terenie Francji. Plantageneci, będąc królami Anglii w Gujennie, pozostawali lennikami królów
Walki dynastyczne Po bezpotomnej śmierci Henryka V (z dynastii salickiej) w 1125 roku, doszło do walk o władzę między pretendującymi do tytułu królewskiego rodami Staufów i Supplinburgów. Koronę udało się zdobyć Lotarowi III z Supplinburga, ale Staufowie nie dali za wygraną. Po śmierci Lotara (1137) odnowili starania o koronę, ale tym razem na przeszkodzie stanął im ród Welfów. Elektorowie wybrali na króla niemieckiego Konrada III Staufa. Jego następcą został Fryderyk I Barbarossa – Rudobrody, koronowany na cesarza
Na czym polegał uniwersalizm kultury średniowiecznej Europy? Zacznij: Zdefiniuj pojęcie uniwersalizmu średniowiecznego. Wskaż rolę Kościoła i łaciny w kształtowaniu uniwersalizmu. Rozwiń: Przedstaw dowody na uniwersalizm średniowiecznej kultury: literatura parenetyczna – hagiografia polska nie różni się pod względem schematów formalnych od włoskiej czy francuskiej; eposy rycerskie opisują historie różnych postaci z różnych krajów, jednak po zamianie samych nazw miejscowości mogłyby rozgrywać się wszędzie. Wszystkie wykazują wspólnotę etosu rycerskiego; historyczna idea centrum Europy – konflikt
Średniowieczna hagiografia – literackie realizacje (na wybranym przykładzie). Zacznij: Zdefiniuj pojęcie hagiografii, określ tekst, który będziesz omawiał. Rozwiń: Na przykładzie Legendy o św. Aleksym przedstaw najważniejsze cechy tekstu hagiograficznego, a raczej jego odmiany dotyczącej świętego ascety. Model średniowiecznej pobożności – oparty na lęku przed surowym Sędzią – Bogiem, niechęci do cielesności i świata materialnego. Towarzyszy mu prawdziwa obsesja zbawienia – nadzieja na życie wieczne przysłania wszystko inne. Schemat biografii świętego ascety. To dość
Parenetyczny charakter utworów średniowiecznych. Zacznij: Oczywiście zdefiniuj pojęcie parenezy. Pokrótce przedstaw jej kulturotwórcze funkcje. Następnie podkreśl ogromną rolę tego zjawiska w literaturze średniowiecza. Średniowieczna literatura parenetyczna Rozwiń: Omów podstawowe wzorce parenetyczne, ilustrując to przykładami tekstów: Rycerz – jego życie organizuje rycerski etos (pobożność, odwaga, honor, lojalność względem seniora feudalnego). Jest silny i prawy. Ideał: Roland, Lancelot. Władca – przede wszystkim winien być sprawiedliwy. Jest autorytetem z urodzenia, Pomazańcem Bożym, ale nie zwalnia go
Średniowieczne zabytki języka polskiego Zacznij: Pierwsze nazwy polskie pojawiają się już w Dagome iudex (X w.), ważnym dokumencie państwowym, w którym Mieszko I oddaje się pod opiekę papieską. Koniecznie wymień Bullę gnieźnieńską (1136 r.), sporządzoną przez papieża Innocentego II – zawiera ona ponad 400 polskich nazw osobowych i miejscowych. Księga henrykowska (II poł. XIII w.) zawiera z kolei pierwsze zapisane polskie zdanie; jest to propozycja Czecha Boguchwała złożona żonie: daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj. Rozwiń:
Sprawdź swoją wiedzę ze średniowiecza Pamiętaj, że w niektórych punktach możesz wybrać kilka odpowiedzi. 1. Za początek średniowiecza przyjmuje się umownie datę: a) objęcia władzy przez Karola Wielkiego (768) b) koronacji cesarza Ottona I (962) c) upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego (476) d) schizmy wschodniej (1054) 2. Koniec epoki średniowiecza łączy się z następującymi wydarzeniami historycznymi: a) odkryciem Ameryki przez Kolumba (1492) b) upadkiem Bizancjum (1453) c) IV wyprawą krzyżową (1202-04)
Test ze średniowiecza rycerskiego 1. Czego szukali rycerze króla Artura? a) Zaklętego zamku b) Świętego Graala c) Włóczni św. Patryka 2. Co rozdzielało śpiących w lesie Tristana i Izoldę? a) Miecz b) Pierścień c) Skóra z dzika 3. Saga o Nibelungach to epos a) holenderski b) baskijski c) niemiecki 4. Jak miał na imię ten, który zdradził Rolanda? a) Rotgier b) Ganelon c) Galahad 5. Co podarował Tristan Izoldzie? a) Pierścień b) Cudowne lustro
Sprawdź swoja wiedzę ze średniowiecza 1. Apokryf to: a) bezpośredni zwrot do kogoś, stosowany w utworach poetyckich, b) forma dziennika, w którym na bieżąco zapisywano wydarzenia z życia publicznego lub rodzinnego, c) tekst o charakterze religijnym, prezentujący wątki biblijne, nie zaliczany do zestawu ksiąg kanonicznych. . Styl gotycki charakteryzuje się: a) grubymi murami, b) strzelistością budowli, c) półkolistymi łukami, d) dużymi, ostrołukowymi oknami. 3. Wymień przynajmniej trzy średniowieczne utwory świeckie.
Omów problematykę średniowiecznej literatury o charakterze świeckim. Zacznij od legendy o Tristanie i Izoldzie, która jest przykładem średniowiecznego utworu o tematyce miłosnej. Tristan, osierocony przez rodziców, przebywał na dworze swego wuja – króla Marka. Otrzymał od niego misję przywiezienia mu żony – irlandzkiej królewny Izoldy Złotowłosej. Gdy Tristan i Izolda wsiadali na statek, matka królewny powierzyła służącej (Brangien) flakon z napojem miłosnym. Tajemniczy eliksir przeznaczony był dla narzeczonych – Marka i Izoldy. Jednak na skutek pomyłki
Scharakteryzuj postać Karola Wielkiego jako wzór doskonałego władcy. Karol Wielki to potężny władca i prawdziwy patriota, ma na swoim koncie mnóstwo sukcesów militarnych i wciąż gotowy jest do podejmowania kolejnych wypraw mogących przysporzyć jemu i „słodkiej Francji” sławy i bogactw. Po drugie to pobożny król chrześcijański, pogromca pogan. Jako obrońca krzyża i zapamiętały krzewiciel wiary – Karol Wielki mógł w trudnych momentach liczyć na wsparcie Stwórcy. Na przykład na prośbę Karola ścigającego pogan, którzy rozgromili oddział
Był sobie święty Franciszek. Chodził po świecie, głosił naukę, której istotą była miłość. Chyba spodobało się to ludzkości, skoro o świętym Franciszku uczymy się, poznając: literaturę, sztukę, religię, historię, poezję. I filozofia także uwzględnia jego poglądy – nazywa się je franciszkanizmem. A to oznacza że: świat jest piękny, dobry, cudowny, ukochany przez Boga; istoty stworzone przez Boga są braćmi – obowiązuje poczucie braterstwa wobec zwierząt, słońca, księżyca, wszelkiego stworzenia; nie
Odwołując się do zwrotu „polegać jak na Zawiszy”, zastanów się, na czym polegał etos rycerski? Temat dość łatwy, ale wymagający sporej wiedzy i umiejętności jej uporządkowania, a także poparcia przykładami literackimi. Możesz nawiązać do postaci rycerzy znanych ci z literatury (niekoniecznie średniowiecznej). Możesz także (np. w końcowej partii swojej pracy zastanowić się, czym jest etos rycerza dzisiaj, czy istnieje i jak funkcjonuje pojęcie rycerskości. Uwaga! Możesz także przywołać postacie rycerzy „mniej idealnych”, łamiących etos rycerski
Dlaczego średniowiecze możemy nazwać epoką krzyża i miecza? Masz pewną tezę i musisz ją udowodnić, dobierając uzasadnione argumenty. We wstępie dobrze byłoby wyjaśnić, co rozumiesz przez symbole krzyża i miecza, do jakich wartości się one odwołują. Zauważ, że w tym temacie możesz wykorzystać nie tylko literaturę (hagiografia, epos rycerski, romans rycerski). Dobre wrażenie wywoła znajomość (choć w niewielkim stopniu) zagadnień historycznych i kulturowych, dotyczących tej epoki. Przykładowe wstępy: Krzyż i miecz możemy uznać za symbole średniowiecza.
TEST Seniorzy i wasale 1. Połącz pojęcie z definicją: 1. senior – …………………………….. 2. wasal – ……………………………… 3. lenno – ………………………………. 4. hołd lenny – ………………………… 5. inwestytura – ………………………. a) ziemia warunkowo nadana przez seniora wasalowi w zamian za służbę seniorowi zachowującemu własność zwierzchnią nad lennem, b) feudał, który na mocy hołdu lennego obejmował zwierzchnictwo nad wasalem i nadawał mu lenno, c) lennik, wolny człowiek, który zobowiązywał się służyć seniorowi, w zamian za
Średniowiecze TEST Spór cesarstwa z papiestwem o inwestyturę. Wyprawy krzyżowe. Świat średniowiecznego rycerstwa. Imperium mongolskie. Gospodarka i społeczeństwo w średniowiecznej Europie. Kościół i kultura w średniowiecznej Europ Spór cesarstwa z papiestwem o inwestyturę 1. Uporządkuj punkty i podpunkty. A. Powstanie w X w. opactwa benedyktyńskiego w Cluny. – …………………………………………………………………………………………….. – …………………………………………………………………………………………….. B. Ukształtowanie się ruchu kluniackiego. – …………………………………………………………………………………………….. – …………………………………………………………………………………………….. C. Podjęcie przez papieży idei reform w poł. XI w.
TEST Polska w okresie rozbicia dzielnicowego 1. Połącz datę z wydarzeniem. 1109 r. ……………………………….., 1122 r. ……………………………….., 1138 r. ……………………………….., a) zbrojna interwencja Henryka V w obronie Zbigniewa. b) rozbicie dzielnicowe. c) testament Bolesława Krzywoustego. d) przyłączenie do Polski Pomorza. 2. Wyjaśnij, na czym polegała zasada senioratu wprowadzona przez Bolesława Krzywoustego. zasada senioratu – …………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Na podstawie własnych wiadomości uzupełnij tabelę: Imię syna Bolesława Krzywoustego Pryzdomek Ziemie
