Ortografia
Reguła gramatyczna mówi: nazwy miejscowe, zarówno te polskie, jak i obce, odmienia się tak, jak wyrazy pospolite tego samego rodzaju gramatycznego i o takim samym zakończeniu tematu. Warszawa odmienia się bowiem jak trawa, Bielsko jak zielsko, a Skarżysko jak rżysko. Proste? Tylko pozornie… Przy odmianie nazw niektórych miast pojawiają się bowiem pytania: i o rodzaj gramatyczny (trzeba wiedzieć, że Zakopane ma rodzaj nijaki, a nie np. żeński), i o twardość
1. Zastąp słowa, które sprawiają, że zdanie jest niepoprawne stylistycznie. Wypowiedź mojego poprzednika była naprawdę cool. Odlotowe argumenty naprawdę mnie przekonały. 2. Która z form wyrazu „mama” użyta jest poprawnie? A. Zapytam mamą, czy mogę pojechać na wycieczkę. B. Zapytam mamę, czy mogę pojechać na wycieczkę. C. Zapytam mamie, czy mogę pojechać na wycieczkę. 3. Uzupełnij zdania poprawnymi formami nazwiska Matejko. Widziałem album z reprodukcjami obrazów Jana …………………….………. Dowiedziałem się, kim chciał
Kiedy przeglądasz dzienniki i czasopisma, zwróć uwagę na tytuły i podtytuły artykułów, które często zawierają formy imiesłowowe. Oto kilka przykładowych tytułów i podtytułów z imiesłowami z młodzieżowych czasopism: „Śmigający Adam (Małysz)” „Twistujące pasemka (włosów)” „Dwie skandalistki: śpiewająca od lat 20 Madonna i 20-letnia Britney…” „Jak na Julię nie była pięknością przyprawiającą Romea o zawał serca!” „Pachnący konkurs! Wygraj perfumy!” „Zadbana, pachnąca, elegancka – a więc ideał!” „Terminarz dziewczyny zadbanej” „Rozśpiewana rodzinka” „Proste (włosy) wśród kręconych” „Tajemnice ukryte w literach”
Jak pisze się partykułę przeczącą „nie” z rzeczownikiem? REGUŁA 1 (najczęstsza) – pisownia łączna NIERZECZOWNIK REGUŁA 2 – pisownia rozdzielna NIE + rzeczownik, który jest wyraźnie przeciwstawiony w zdaniu innemu rzeczownikowi REGUŁA 3 – pisownia z łącznikiem NIE – rzeczowniki, które są nazwami własnymi, a więc pisane są wielką literą. Uwaga! Te rzeczowniki mimo łącznika zachowują wielką literę. Przyjrzyjmy się dokładnie tym trzem regułom. REGUŁA 1: „NIE” + RZECZOWNIK = PISOWNIA ŁĄCZNA Reguła
Nauczyciele i przyjaciele – nie mam nauczycieli ani przyjaciół Przekonaliście się już, że odmiana w języku polskim nie jest sprawą łatwą. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdyż niektóre rzeczowniki wymykają się typowym wzorom odmiany i właśnie w ich użyciu najłatwiej jest popełnić błędy. Na przykład: rzeczowniki przyjaciel czy nieprzyjaciel mają taką samą budowę i końcówkę, ale w liczbie mnogiej zmieniają temat. Dopełniacz nauczycieli, przyjaciół Celownik nauczycielom, przyjaciołom Biernik nauczycieli, przyjaciół Narzędnik nauczycielami, przyjaciółmi Miejscownik nauczycielach przyjaciołach
Liczebniki to wyrazy oznaczające ilość lub kolejność osób, zwierząt czy rzeczy, np. pierwszy maja, dwa samochody, trzeci dom, dwadzieścia złotych, pięćdziesiąt osiem tysięcy sto trzydzieści siedem sadzonek. Liczebniki Główne, np. dwa, osiem, tysiąc osiemset dwadzieścia jeden. Porządkowe, które oznaczają kolejność, np. dwudziesty ósmy, trzydziesty piąty, czwarty. Zbiorowe, które oznaczają ilość elementów w danym zbiorze; np. dwoje, troje, pięcioro. Ułamkowe, np. ćwierć, półtora, trzy czwarte. Liczebników zbiorowych używamy: w połączeniu z
Obcokrajowcy, którzy uczą się polskiego, twierdzą, że to arcytrudny język. Znalezienie właściwej formy wyrazu porównują do gry na loterii – albo trafią, albo nie. W jakiś sposób biedni cudzoziemcy muszą zapamiętać, że „ciąć” i „tnę”, „kocioł” i „kotła”, „dech” i „tchu” to dwie formy tego samego wyrazu! Czy jest w tym jakaś logika? Wiadomości, bez których ani rusz Wszystkie części mowy dzielimy na odmienne i nieodmienne. Części mowy odmienne podlegają:
-bym, -byś, -by, -byśmy, -byście piszemy łącznie z osobowymi formami czasowników, użytymi w funkcji osobowej 1. pisałbym, pisalibyśmy 2. pisałbyś, pisalibyście 3. pisałby, pisałaby, pisałoby, pisaliby, pisałyby z osobowymi formami czasowników, użytymi w w funkcji bezosobowej należałoby się zastanowić, słuchałoby się z przyjemnością, wypadałoby złożyć wizytę, poszłoby się do lasu na grzyby z partykułami aniby, bodajbyś, czyby, czyżbyś, niechby, niechajby! gdzieżby, obym, oby! niżbym ze spójnikami gdy, że, a aby,
Interpunkcja Przecinek – użyty pojedynczo oddziela części wypowiedzenia; podwójnie – wydziela wyraz lub grupę. Zasady zastosowania przecinka w zdaniu pojedynczym i złożonym W zdaniu pojedynczym stosujemy Przecinek oddziela takie same części zdania (przydawki, podmioty, okoliczniki) tworzące szereg: Polacy, Niemcy, Węgrzy i Czesi spotkali się… (podmiot szeregowy) Ona jest kobietą fantastyczną, piękną, intrygującą. (przydawki przymiotne) Wrócił do szkoły zdrowy, wypoczęty, pełen sił i ochoty do nauki.
Zasady ortografii Polski system ortograficzny kształtował się na przestrzeni kilku stuleci. Nasza pisownia oparta jest na alfabecie łacińskim, który dotarł do Polski wraz z chrześcijaństwem (966 r.). Średniowieczni pisarze mieli kłopoty z dostosowaniem alfabetu łacińskiego do języka polskiego, gdyż liczba głosek w naszej wymowie była znacznie większa od liczby liter znanej w łacinie. Nie wiadomo więc było, jak oznaczyć charakterystyczne dla polszczyzny samogłoski nosowe, spółgłoski miękkie oraz spółgłoski typu sz, ż, cz, dż, dz.
Odmiana nazwisk Wiele nazwisk będziesz przywoływać w trakcie pisania prac. Aby uniknąć błędów przypomnij sobie podstawowe zasady odmiany. Dwie główne zasady to: Nazwy własne piszemy wielką literą. Zasady dotyczące pisowni nazw pospolitych dotyczą również pisowni nazw własnych. Kolejne dwie ogólne zasady mówią: Jeśli tylko można przyporządkować nazwisko (i polskie, i obce) jakiemuś wzorcowi odmiany, należy je odmienić. O wzorcu odmiany decyduje: płeć, narodowość, zakończenie nazwiska. Warto wiedzieć, że nazwiska osób, które
Polski system ortograficzny kształtował się na przestrzeni kilku stuleci. Nasza pisownia oparta jest na alfabecie łacińskim, który dotarł do Polski wraz z chrześcijaństwem. Średniowieczni pisarze mieli kłopoty z dostosowaniem alfabetu łacińskiego do języka polskiego, gdyż liczba głosek w naszej wymowie była znacznie większa od liczby liter znanej w łacinie. Nie wiadomo więc było, jak oznaczyć charakterystyczne dla polszczyzny samogłoski nosowe, spółgłoski miękkie oraz spółgłoski typu sz, ż, cz, dż, dz. Początkowo radzono sobie w ten
Ortografia TEST 1. Który z wyrazów nie zawiera cząstki om? A. k…………….ponent B. k…………….pozytor C. k…………….pas D. k…………….pać się E. k…………….binator F. k…………….bajn 2. Jeden z podanych wyrazów: FRANCJA, FRANCUZ, FRANCUSKI powinien być pisany małą literą, ponieważ jest: A. nazwą własną B. rzeczownikiem konkretnym C. przymiotnikiem D. przysłówkiem Odp. ……………………………….. 3. Uzupełnij, wstawiając brakujące litery: a) k……….tałt; b) pł………tno; c) pró…….niak; d) wr……..bel; e) po…….ądny. 4. Podkreśl poprawnie zapisane
Jak można dzielić wyrazy? Przede wszystkim na sylaby. I już pojawia się najważniejsza zasada: możesz przenosić części wyrazów do następnej linijki zgodnie z ich podziałem na sylaby. Pamiętaj! Sylaba (inaczej zgłoska) to część wyrazu, która składa się: z samogłoski (w każdej sylabie musi się znaleźć): i–gła, o–biekt, e–cho, e–fekt, e–ko–lo–gia lub samogłoski i jednej lub kilku spółgłosek: pan–na, my–śla–łem, ma–te–ma–ty–ka. Skojarz przykłady! ma–ma, książ–ka, pia–ni–no, kom–pu–ter, za–baw–ka, łóż–ko, od–dy–cha–nie, mu–zy–ka, sto–łek, gi–ta–ra,
Znaki interpunkcyjne Polski system interpunkcyjny zawiera 10 znaków interpunkcyjnych: kropka, którą stawiamy po wypowiedzeniach, tj. po zdaniu lub równoważniku zdania; przecinek oddziela mniejsze całości w obrębie wypowiedzenia; średnik, który jest znakiem średniej mocy, stawiamy tam, gdzie kropka byłaby znakiem za silnym, przecinek zaś za słabym; dwukropek zapowiada wyliczanie, wprowadza zespół wyrazów lub sygnalizuje przytoczenie czyjejś mowy, pełni też funkcję prozodyczną; pytajnik zaznaczający pytanie; wykrzyknik używany po okrzykach, zawołaniach oraz życzeniach
Małą literą piszemy Wszelkie rzeczowniki pospolite: kot, człowiek, kanapa, obraz, biurko Nazwy dni tygodnia, nazwy miesięcy i okresów kalendarzowych: poniedziałek, sobota, czwartek, lipiec, miesiąc, kwartał, półrocze, rok, wiek, post, adwent. Wyjątek: Wielki Piątek, Wielka Sobota, Wielki Tydzień Nazwy obrzędów, zwyczajów i nazwy tańców: andrzejki, mikołajki, dyngus, zaręczyny, oczepiny, walentynki, polka, kujawiak, oberek. Nazwy epok literackich, prądów kulturalnych, gatunków literackich i muzycznych: antyk, romantyzm, futuryzm, modernizm, epos, ballada, preludium, sonata, bolero Nazwy mieszkańców
Kiedy razem, a kiedy osobno? Pisownia partykuły: -że, -li Partykuły -że, -li pisz zawsze razem – Idźże w końcu do domu. – Zróbże sobie chwilę przerwy. Pisownia partykuł: no, czy, niechaj, niech, oby Partykuły no, czy, niechaj, niech, oby piszemy oddzielnie: – Podejdź no tutaj! – Niech nikt się nie skarży! Pisownia partykuły -by Partykułę -by piszemy zawsze łącznie z: osobowymi formami czasowników – zrobiłbym, poszłoby, malowałaby; ze spójnikami gdy,
Zasady -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście piszemy łącznie z osobowymi formami czasowników, użytymi w funkcji osobowej pisałbym, pisalibyśmy pisałbyś, pisalibyście pisałby, pisałaby, pisałoby, pisaliby, pisałyby z osobowymi formami czasowników, użytymi w w funkcji bezosobowej należałoby się zastanowić, słuchałoby się z przyjemnością, wypadałoby złożyć wizytę, poszłoby się do lasu na grzyby z partykułami bodajbyś, czyżbyś, gdzieżby, obym, niżbym ze spójnikami gdy, że, a itp. gdyby, żeby, aby, alboby chociażbyś
Kiedy napisać „i”a kiedy „j”? Pisz i na początku wyrazów przed spółgłoską igła, impreza, indyk, ikona, internat, interes, Irena Pisz j (przed samogłoską) na początku wyrazów w połączeniach: ja, je, jo, jó, ju, ję, ją ja, je, jo – jazda, jarzębina, jezioro, jemioła, jeżyna, jodła, jogurt jó, ju – Józef, jutro, jutrzenka, Justyna ję, ją – język, Jędrzej, jądro, jąkała Pisz j po samogłoskach w tych samych połączeniach co wyżej nadzieja, bajeczka, zając,
Kiedy napisać ą, ę? Napisz ą lub ę w wyrazach rodzimych i zapożyczonych, które zostały całkowicie spolszczone ą – pączek, wąwóz, wąż, kąt, wąsy, pstrąg, pląsy, pieniądze, ląd, ę – kolęda, wędrować, potężny, węch, klęska, jarzębina, pędzel. Piszesz (zgodnie z wymową) przed spółgłoskami szczelinowymi (wymawianymi łagodnie, bez „wybuchu”) f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch. wąwóz, wąsy, brązowy, stęchły, węższy, więzień, gęsty, gęś, grzęźnie, węższy, węże, węch Piszesz (niezgodnie z wymową)
