LICEUM
To jeden z najbardziej znanych wierszy-testamentów. Występuje w nim stworzona przez Zbigniewa Herberta postać Pan Cogito – Europejczyka, inteligenta, spadkobiercy kultury antycznej i dawnych ideałów. Zbigniew Herbert Przesłanie Pana Cogito Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę Idź wyprostowany wśród tych co na kolanach wśród odwróconych plecami i obalonych w proch. Ocalałeś nie po to aby żyć masz mało czasu trzeba dać świadectwo bądź odważny gdy
Czesław Miłosz Campo di Fiori W Rzymie na Campo di Fiori Kosze oliwek i cytryn, Bruk opryskany winem I odłamkami kwiatów. Różowe owoce morza Sypią na stoły przekupnie, Naręcza ciemnych winogron Padają na puch brzoskwini. Tu na tym właśnie placu Spalono Giordana Bruna, Kat płomień stosu zażegnął W kole ciekawej gawiedzi. A ledwo płomień przygasnął Znów pełne były tawerny, Kosze oliwek i cytryn Nieśli przekupnie na głowach. Wspomniałem Campo di
Tadeusz Różewicz List do ludożerców Kochani ludożercy nie patrzcie wilkiem na człowieka który pyta o wolne miejsce w przedziale kolejowym Zrozumcie inni ludzie też mają dwie nogi i siedzenie Kochani ludożercy poczekajcie chwilę nie depczcie słabszych nie zgrzytajcie zębami zrozumcie ludzi jest dużo będzie jeszcze więcej więc posuńcie się trochę ustąpcie Kochani ludożercy nie wykupujcie wszystkich świec sznurowadeł i makaronu Nie mówcie odwróceni tyłem: ja mnie mój moje mój żołądek
Tadeusz Różewicz Lament Zwracam się do was kapłani nauczyciele sędziwi artyści szewcy lekarze referenci i do ciebie mój ojcze Wysłuchajcie mnie Nie jestem młody niech was smukłość mego ciała nie zwodzi ani tkliwa biel szyi ani puch nad słodką wargą ni śmiech cherubiński ni krok elastyczny nie jestem młody niech was moja niewinność nie wzrusza ani moja czystość ani moja słabość kruchość i prostota mam lat dwadzieścia jestem mordercą jestem
Tadeusz Różewicz Ocalony Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. To są nazwy puste i jednoznaczne człowiek i zwierzę miłość i nienawiść wróg i przyjaciel ciemność i światło. Człowieka tak się zabija jak zwierzę widziałem furgony porąbanych ludzi którzy nie zostaną zbawieni. Pojęcia są tylko wyrazami cnota i występek prawda i kłamstwo piękno i brzydota męstwo i tchórzostwo Jednakowo waży cnota i występek widziałem człowieka, który był jeden występny
Krzysztof Kamil Baczyński Pokolenie Wiatr drzewa spienia. Ziemia dojrzała. Kłosy brzuch ciężki w górę unoszą i tylko chmury – palcom czy włosom podobne – suną drapieżnie w mrok Ziemia owoców pełna po brzegi kipi sytością jak wielka misa. Tylko ze świerków na polu zwisa głowa obcięta strasząc jak krzyk. Kwiaty to krople miodu – tryskają ściśnięte ziemią, co tak nabrzmiała, pod tym jak korzeń skręcone ciała, żywcem wtłoczone pod ciemny
Julian Przyboś Z Tatr Pamięci taterniczki, która zginęła na Zamarłej Turni Słyszę: Kamienuje tę przestrzeń niewybuchły huk skał, To – wrzask wody obdzieranej siklawą z łożyska i gromobicie ciszy, Ten świat, wzburzony przestraszonym spojrzeniem, uciszę, lecz – Nie pomieszczę twojej śmierci w granitowej trumnie Tatr To zgrzyt czekana, okrzesany z echa, to tylko cały twój świat skurczony w mojej garści na obrywie głazu! to – gwałtownym uderzeniem serca powalony szczyt.
Przy okrągłym stole Du holde Kunst, in wieviel grauen Stunden… Pieśń Szuberta A może byśmy tak, jedyna, Wpadli na dzień do Tomaszowa? Może tam jeszcze zmierzchem złotym Ta sama cisza trwa wrześniowa… W tym białym domu, w tym pokoju, Gdzie cudze meble postawiono, Musimy skończyć naszą dawną Rozmowę smutnie nie skończoną. Do dzisiaj przy okrągłym stole Siedzimy martwo, jak zaklęci! Kto odczaruje nas? Kto wyrwie Z nieubłaganej niepamięci? Jeszcze mi
Nie można za jednym zamachem, logicznie i zwięźle wyjaśnić jak zrozumieć poezję Bolesława Leśmiana. Na pewno są pewne tropy, według których należy szukać znaczeń, pewne motywy porządkujące, cechy charakterystyczne. Na pewno, by chcieć szukać, najpierw należy się poddać działaniu tej specyficznej wizji świata powołanego do życia piórem niepozornego, skromnego poety. Jego zwykłe życie niezbyt przystaje do świata, który powołał do istnienia swą poezją. Bo przecież w tym świecie – zmierzch
Impresjonizm Impresjonistyczne pejzaże pełne ciepła i pastelowych barw pojawiły się najpierw w malarstwie. Artyści opuścili swoje pracownie, by w plenerach poszukiwać nowych środków wyrazu. Rezultaty okazały się zdumiewające, przyniosła je wnikliwa obserwacja natury. Zauważono, że w zależności od kąta padania światła i jego natężenia można uzyskać zupełnie odmienne efekty kolorystyczne. Krajobraz ulega bowiem nieustannej przemianie, nie jest dany w stałym kształcie. Wszystko, co zatem może zrobić artysta, to dokonać utrwalenia
Juliusz Słowacki Hymn Smutno mi, Boże – Dla mnie na zachodzie Rozlałeś tęczę blasków promienistą, Przede mną gasisz w lazurowej wodzie Gwiazdę ognistą… Choć mi tak niebo ty złocisz i morze, Smutno mi, Boże! Jak puste kłosy z podniesioną głową Stoję rozkoszy próżen i dosytu Dla obcych ludzi mam twarz jednakową, Ciszę błękitu. Ale przed Tobą głąb serca otworzę, Smutno mi, Boże! Jako na matki odejście się żali Mała dziecina,
Do najdawniejszych zabytków języka polskiego możemy zaliczyć nie tylko całe teksty pisane w języku polskim, ale także wszystkie inne wzmianki, słowa czy zdania umieszczane w tekstach pisanych w innych językach, najczęściej po łacinie. Wszystkie teksty, o których mówimy, to rękopisy. Pierwsze słowa Bulla gnieźnieńska z 1136 roku – to jeden z najwcześniejszych i najcenniejszych zabytków języka polskiego. Jest to tak zwana bulla protekcyjna, biorąca w opiekę Stolicy Apostolskiej uposażenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Została ona sporządzona przez papieża Innocentego II
Liryka Symbolizm znalazł swój wyraz w ścisłym zespoleniu życia duchowego, psychiki podmiotu lirycznego z przyrodą. Staje się ona wyrazicielką wnętrza człowieka lub przynajmniej tłem jego przeżyć. Stąd wzrasta znaczenie metafory o charakterze animizacji lub personifikacji. Natura przedstawiana jest w duchu impresjonistycznym, tak jak na ówczesnych obrazach, gdzie dominują kolory i światło o niezbyt intensywnym natężeniu. Oprócz wrażeń wzrokowych pojawiają się doznania słuchowe, jak i związane z innymi zmysłami (synestezja). Jacek Malczewski – Błędne kolo Ekspresjonizm skłania się ku
Teatr absurdu To jeden z głównych kierunków we współczesnym dramacie, jego główne źródła oddziaływania to groteska i paradoks. Cechy teatru absurdu: Podstawą jest prawie realistycznie zarysowana akcja (np. Tango Sławomira Mrożka, Białe małżeństwo Tadeusza Różewicza), która w miarę rozwoju akcji „potwornieje”, „wynaturza się” lub po prostu zaskakuje. Działania bohaterów pozbawione są motywacji psychologicznej. Postacie określane są przez groteskowe lub makabreskowe sytuacje (np. Kartoteka Tadeusza Różewicza). Brak ciągłości i logiki akcji
Mit o powstaniu świata Jak to było na początku? Najpierw panował wielki chaos, z niego wyłonili się pierwsi bogowie: Uranos (Niebo) i Gaja (Ziemia). Bogowie mają dzieci, ale Uranos je zabija. Matce udaje się ocalić tylko jednego Kronosa. Ten dla odmiany będzie swoje dzieci pożerał – tym razem ocaleje Zeus, pokona ojca i z jego brzucha odratuje: Herę, Hadesa, Posejdona, Demeter. Bogowie zasiadają na Olimpie, dzielą między siebie władzę, mają dzieci i żyją szczęśliwie, aż
Czego szukamy? Zainteresowania człowiekiem, pokazywania go jako istoty godnej i dumnej. Uznania życia za wartość wspaniałą i niepowtarzalną. Zainteresowania antykiem i filozofią starożytnych. Powyższe „oznaki humanizmu” bardzo łatwo znaleźć w Europie XVI wieku. A już najłatwiej – we Włoszech. Oto rejestr dowodów: Włochy – jeszcze XIV wiek, a już Dante Alighieri pisze wielkie dzieło Boską Komedię po włosku. Jej centrum, podmiotem działań czyni siebie – człowieka. Zachwyca się antykiem, za przewodnika bierze sobie Wergiliusza. To wielki
Po męsku Chcąc przywdziać ubiór galowy, Sędzia czy Podkomorzy na białą koszulę wkładał żupan. Była to długa suknia męska z wąskimi rękawami zapinana na rząd gęsto umieszczonych haftek lub guziczków. Swoim krojem przypominała księżowską sutannę, lecz była nieco krótsza i wykonana z barwnych tkanin. Na żupan wdziewano długi, sięgający za kolano kontusz w kontrastowym kolorze. Ozdobą tej szaty były wyloty – rozcięte, swobodnie zwisające rękawy. Jedynie młodzi chłopcy mogli nosić
BAROK – szlacheckie obyczaje Szlachecki strój Szlachcic Sarmata pogardzał modą europejską. Nosił kontusz, żupan, pas, posługiwał się szablą przypasaną do boku. Buty dobierano kolorem do żupana: żółte, czerwone, niebieskie, głowy golono, zostawiając na czubku kosmyki, przez co zwano je cebulanymi. Szlachcianka – także strojem podkreślała przynależność stanową i dumę narodową. Nie nosiła spiętrzonych fryzur, tylko warkocz nazywany kosą. Na głowie czapę z lisa z imponującą kitą (lisa upolowanego we własnych lasach), żadnych peruk.
Teatr antyczny Nie ma drogi dla śmiertelnych, by uniknąć nieszczęścia losu. (Sofokles) Przedstawienia odbywały się na świeżym powietrzu, w amfiteatrze. Amfiteatry były tak usytuowane, aby nawet widz w ostatnim rzędzie słyszał wszystko, co zostało powiedziane na scenie. Treść tragedii nigdy nie była zupełnie nieznana widzom – autorzy bowiem poruszali w swych utworach tematy znane z mitologii. A mimo to przedstawienia wywoływały silne emocje, określane jako katharsis (oczyszczenie). Aktorzy występowali w maskach, ale nie zmieniali ich w trakcie
Tragedia Skojarz z Antygoną Sofoklesa Najstarszy i przez wiele lat uważany za najdoskonalszy gatunek dramatu. Stworzony w antycznej Grecji. Twórcy tragedii musieli przestrzegać wielu rygorystycznych zasad: Obowiązywała zasada trzech jedności (czasu – akcja rozgrywała się w ciągu jednego dnia, miejsca – akcja rozgrywała się w jednym miejscu, akcji – dotyczyła jednego wątku). Zasada decorum – o tematach poważnych można pisać tylko stylem podniosłym, poważnym, bohaterowie pochodzili z tzw. wysokich rodów
