Wypracowania z baroku
Cechy charakterystyczne barokowej poezji ziemiańskiej – ukaż je na przykładzie „Zbytków polskich” Wacława Potockiego. Wacław Potocki Zbytki polskie O czymże Polska myśli i we dnie, i w nocy? Żeby sześć zaprzęgano koni do karocy; Żeby srebrem pachołków od głowy do stopy, Sługi odziać koralem, burkatelą stropy; Żeby na paniej perły albo dyjamenty, A po służbach złociste świeciły się sprzęty; Żeby pyszne aksamit puszyły sobole; Żeby im grały trąby, skrzypce i wijole; Żeby po
Zaprezentuj najbardziej typowe sposoby pisania o miłości w trzech epokach: średniowieczu, renesansie i baroku. Średniowiecze Miłość dwojga ludzi to temat nieco lekceważony w średniowieczu. Z niektórych utworów można by spokojnie wysnuć wniosek, że sztuką i zasługą jest odrzucić miłość, zaś dowodem słabości charakteru i przekreśleniem szansy na zbawienie poddanie się jej mocy. Wiemy, że większość sławnych rycerzy miała damy swego serca – piękne i cnotliwe kobiety. Posiadanie takiej ukochanej było jednak tylko jednym z elementów (wcale nie najważniejszym) życia
Prześledź dzieje tematu miłości w literaturze baroku i epok wcześniejszych. Temat miłosny nie miał w Polsce bogatej tradycji. Nie rozwijał się w średniowieczu czy w renesansie na taką skalę jak w literaturze zachodnioeuropejskiej. Pierwsze zwiastuny to anonimowe żakowskie erotyki i w wierszu O zachowaniu się przy stole Słoty. Natomiast w Europie wykształcił się nurt epiki i liryki dworskiej, której bohaterami byli rycerze i ich wybranki, najczęściej darzone platonicznym uczuciem. Trubadurzy prowansalscy opiewali kobiety (często mężatki), sytuując je na piedestale, a u ich
Przeczytaj uważnie tekst znanej kolędy Pieśń o narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi…). Spróbuj ją zanalizować i wskazać jej najważniejsze cechy. Franciszek Karpiński Pieśń o narodzeniu Pańskim À Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnażony; Ogień krzepnie, blask ciemnieje, Ma granice Nieskończony. Wzgardzony – okryty chwałą, Śmiertelny – Król nad wiekami!… A Słowo Ciałem się stało I mieszkało między nami. Á Cóż, Niebo, masz nad ziemiany? Bóg porzucił szczęście twoje, Wszedł między lud
Przeprowadź analizę wiersza Jana Andrzeja Morsztyna pt. „Niestatek”. Podpowiedź Zasadą konstrukcyjną utworu jest anafora – przez 15 wersów poeta powtarza: „prędzej…”, wyszukuje najrozmaitsze „niemożliwości” tego świata, jak np. „prędzej kto wiatr w wór zamknie”. Po cóż? By w ostatnim wersie zdradzić swój koncept. Wszystko to stać się może prędzej „niźli będzie stateczna która białogłowa”. Można powiedzieć zatem, że utwór ten jest barokowym głosem w dyskusji o wyższości mężczyzn nad kobietami (lub odwrotnie). Morsztyn sięga szczytu
Realista czy pesymista? W jaki sposób Daniel Naborowski realizuje motyw vanitas z biblijnej Księgi Koheleta? Zacznijmy od przypomnienia, co to jest vanitas Motyw vanitas (marności) pochodzi z Księgi Koheleta. Kohelet odrzuca nie tylko bogactwo i rozkosz, ale i tak cenione wewnętrzne wartości, jak mądrość czy praca. Patrząc na świat, biblijny mędrzec stwierdza z zadumą: „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” („Marność nad marnościami i wszystko marność”). Jedyną stałą wartością i prawdą życia jest przemijanie. Wszystkie rzeczy mają
Wizerunek Sarmaty w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska. Wstęp I „Pamiętniki”, napisane przez Paska najprawdopodobniej pod koniec życia, stanowią znakomity dokument kultury i mentalności szlachty XVII w., w dodatku – co rzadkie w przypadku dokumentów – pełne humoru i znakomitych scenek obyczajowych. „Pamiętniki” Paska to najwybitniejszy staropolski utwór tego gatunku. Wywarł on duży wpływ na późniejszą literaturę polską – opierali się na nim np. Jędrzej Kitowicz, Henryk Sienkiewicz przy pisaniu Trylogii czy Henryk Rzewuski w pracy
Miłość, śmierć i wojna – ważne tematy literatury baroku. Wstęp I Miłość, wojna i śmierć… Dlaczego akurat te tematy były tak ważne w barokowej poezji? Wojna – to chyba jasne, barok bowiem zwany był epoką wojen, które niemal hurtowo toczyły się w ówczesnej Europie. Śmierć łączyła się z wojną, to oczywiste – ale również z powrotem do lęku przed śmiercią, odrzuceniem przez Boga i grzechem oraz swego rodzaju powrotem do średniowiecznego hasła memento mori. Miłość –
Nawiązania do baroku w literaturze współczesnej. Wstęp I Nawiązań do baroku w polskiej poezji znajdziemy sporo. Najbardziej znanymi poetami nawiązującymi do wzorców i motywów XVII-wiecznych są Jarosław Rymkiewicz i Stanisław Grochowiak. Ale przecież nawiązania do baroku znajdziemy u poetów, u których najmniej byśmy się tego spodziewali – u Wisławy Szymborskiej czy ks. Jana Twardowskiego. Wstęp II Na ogół mówi się i pisze rozlegle o nawiązaniach do literatury antyku czy średniowiecza. Ja sama, słysząc hasło „nawiązania do baroku”, wpadłam
Sytuacja człowieka we wszechświecie na podstawie utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Wstęp I Mikołaj Sęp-Szarzyński to poeta przełomu epok renesansu i baroku. Często jednak bywa zaliczany do twórców już barokowych. Ten twórca gra konwencjami dwóch epok – średniowiecza i renesansu (którego optymizm w postrzeganiu człowieka i jego miejsca we wszechświecie neguje). Wybierał często formę sonetu, który uwzniośla przedmiot opisu. Świat Sępa to świat ruchu i niepokoju. Niewiele jest tam rzeczy, które można zobaczyć, usłyszeć, których można
Dlaczego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego nazywamy poetą barokowym? Wstęp I Życie i twórczość Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego przypadają na okres późnego renesansu, mimo to ten niezwykły twórca nazywany jest poetą barokowym. Już u Kochanowskiego w Trenach silnie zaznaczył się kryzys renesansowego optymizmu, antropocentryzmu, wiary w człowieka i jego możliwości, w Boga – opiekuna człowieka i szafarza wszelkich łask. Mikołaj Sęp-Szarzyński stosuje prawdziwie barokowe środki: niepokojące przerzutnie, antytezy, metafory, wykorzystuje popularną w baroku formę sonetu. Człowiek ukazany w jego utworach nie jest
Napisz notatkę o Transakcji wojny chocimskiej Wacława Potockiego. Utwór dotyczy wojny z Turkami w 1621 roku, ze zwycięską bitwą pod Chocimiem. W zasadzie utwór jest swobodnym przekładem dziennika prowadzonego przez Jakuba Sobieskiego, uczestnika tej wojny oczywiście, a zarazem ojca króla Jana III. Transakcja – znaczy przebieg. Na wydrukowanie czekała Transakcja wojny chocimskiej niemal 200 lat! Jest to przykład polskiego eposu heroicznego. Potocki opisuje rycerską przeszłość Polaków zwyciężających Turków. Dzieło jest
„Człowiek zawsze domaga się znaku, aby położyć kres napięciu spowodowanemu przez względność i trwogę” (Mircea Eliade). Skomentuj ten sąd na podstawie wybranych dzieł renesansu i baroku. Komentarz Temat wydaje się trudny, ale tak naprawdę nie jest, to cytat z Eliadego nadaje mu taką ponurą i naukową postać. Trzeba więc najpierw rozgryźć cytat, aby ujrzeć, że temat jest całkiem przystępny i pasujący do baroku. Co znaczy cytat? Chodzi o to, że człowiek zagubiony w niewiedzy o problemach
Sarmatyzm w utworach Jana Chryzostoma Paska i Wacława Potockiego – która twórczość wydaje Ci się bliższa współczesnemu czytelnikowi? Sarmatyzm to temat bardzo popularny. Nie ma pierwszej klasy licealnej, która nie zetknęłaby się z pisaniem o tym zjawisku. W temacie, który proponujemy, jest pewna nowość – porównanie ujęcia dwóch czołowych pisarzy baroku w kontekście odbioru współczesnego czytelnika. Zawsze wyrażaj własną opinię – ale najpierw ją przemyśl… Układ pracy: Wstęp – czym był sarmatyzm? Kim byli
Barok i renesans – dwie epoki, dwie wizje świata. Komentarz Temat porównawczy, który jak wszystkie tego typu polecenia zakłada, że dokonasz pewnych uproszczeń. Można się domyślać, że w tym konkretnym przypadku chodzi o pokazanie tych dwóch epok jako skontrastowanych ze sobą, propagujących odmienne wartości i postawy. Trzeba oczywiście wykazać się ogólną wiedzą na temat obu epok, ale niezaprzeczalną zaletą tego tematu jest fakt, że nie trzeba prezentować szczegółowych wiadomości (jak w wypadku poprzednich tematów),
Sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego jako wyraz niepokojów i rozdarcia wewnętrznego człowieka baroku. Jak zacząć? Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie – ten cytat z sonetu Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego zaczął żyć własnym życiem. Pełni rolę swego rodzaju definicji, najkrótszej charakterystyki kondycji człowieka baroku. Warto wyjść właśnie od tego fragmentu. Przykład Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie – słaby, chwiejny, o dwoistej naturze i słabej woli. Taki właśnie był człowiek widziany oczyma Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego. Ten cytat to swego rodzaju wizytówka całej
Wojna i kształtowanie ideału rycerza-Sarmaty – ważne tematy literatury barokowej. Komentarz Barok to epoka licznych wojen, ciągnących się długo i przynoszących olbrzymie straty. Nic dziwnego, że stała się bardzo popularnym tematem ówczesnej literatury, skoro konsekwencjami ówczesnego życia politycznego było… czekanie na wojnę, uczestnictwo w niej lub odbudowywanie sił po wojnie właśnie zakończonej i szykowanie się do nowej. Zwróć uwagę na ideał rycerza – Sarmaty. Zastanów się, na ile przypomina on rycerza średniowiecznego, a na
Refleksja obywatelska i patriotyczna w poezji barokowej. Pogarszająca się sytuacja zewnętrzna i wewnętrzna kraju, zwiększająca się dominacja magnaterii i osłabienie władzy królewskiej niejako zmuszały barokowych twórców do zdecydowanego stanowiska, czyli zwrócenia uwagi na największe wady ustroju i egoistyczną postawę Sarmatów. Forma pracy Bardzo ważne jest, jak zamierzasz uporządkować swoją pracę – według sposobów wpływania na odbiorcę, „ciężaru gatunkowego” utworów (np. od najostrzejszej do najłagodniejszej krytyki), według piętnowanych wad? A może wybierzesz najłatwiejszy podział –
Różne sposoby pisania o miłości w utworach poetów barokowych. Komentarz O miłości, podobnie jak o wojnie, w interesującej nas epoce powstało bardzo wiele utworów. Staraj się ukazać różne oblicza miłości: miłość dworską, miłość opartą na pożądaniu czy na porozumieniu dusz. Weź pod uwagę także „miłość na wesoło” – zabawne i odważne, pieprzne utwory Daniela Naborowskiego czy Jana Andrzeja Morsztyna. Forma pracy Bardzo ważne jest, jak zamierzasz uporządkować swoją pracę – według sposobów wpływania na
Motywy przemijania, marności świata i śmierci w literaturze polskiego baroku. Jak zacząć? Najbezpieczniej będzie zacząć od początku, czyli od Księgi Koheleta. Inny sposób to nakreślenie sytuacji, w której zmuszony jest żyć człowiek baroku. Przykład I „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” – marność nad marnościami i wszystko marność. Te słowa na zasadzie refrenu powtarzają się w biblijnej „Księdze Koheleta”. Marne jest życie ludzkie i wszystkie doczesne wartości. W chwili śmierci i tak wszystko, co udało nam się
