Najważniejsze informacje
Jaka forma jest najtrudniejsza?
Większość z Was uważa, że rozprawka. Bo trzeba kombinować, wymyślać argumenty, a potem to wszystko ubrać w logiczną całość. I jeszcze wyraźnie zaakcentować swoje stanowisko. Pewnie macie rację.
Równie trudny jest reportaż, artykuł – ale jest małe prawdopodobieństwo, że te formy pojawią się na egzaminie.
Pisząc rozprawkę, pamiętaj!
- Przedstaw tyle argumentów, ile jest wymaganych w poleceniu.
Jeśli nie ma wyraźnej informacji na ten temat – podaj trzy argumenty. To taka ilość w sam raz. - Argumentów nie wystarczy wymienić, trzeba je rozwinąć. Każdy przynajmniej w kilku zdaniach. Postaraj się, aby każdemu argumentowi poświęcić podobną ilość miejsca i uwagi. Chyba że w temacie pracy wyraźnie zaznaczono, że któryś z argumentów ma być dokładniej rozwinięty niż pozostałe.
- Wstęp i zakończenie to miejsca, w których wyraźnie zaznaczasz swoje stanowisko. Zgadzasz się lub nie zgadzasz z tezą podaną w temacie.
- Rozprawka jest przeznaczona na przedstawienie swojego stanowiska w jakiejś kwestii. Nie streszczamy lektur, nie opowiadamy o wydarzeniach, nie opisujemy. Wypowiadamy się za pomocą argumentów.
Skąd wziąć argumenty potrzebne do napisania rozprawki?
Wszystko zależy od tematu. Jeśli jest w nim zawarte polecenie posłużenia się przykładami z arkusza egzaminacyjnego, to przed napisaniem rozprawki jeszcze raz uważnie czytasz teksty źródłowe i szukasz w nich przykładu, który Ci się przyda. Jeżeli przeciwnie – w poleceniu jest wyraźne zastrzeżenie, że mają to być Twoje własne przykłady, to absolutnie nie możesz pisać o przykładach wymienionych w arkuszu. Przypominasz sobie przeczytane lektury, znane Ci dzieła sztuki, obejrzane filmy i przedstawienia teatralne. I to do nich odwołujesz się w swojej rozprawce. Nie obawiaj się, jeśli nie znasz wszystkich szczegółów lektury. Nazwisko autora, imiona bohaterów, czas i miejsce akcji, główne problemy – to jest ważne. Ale pomniejsze szczegóły już nie – przecież nie streszczasz lektury, lecz wykorzystujesz zagadnienia z niej do poparcia swojej tezy.
Czy wolno stosować w pracy cytaty?
Jak najbardziej. Pod warunkiem jednak, że dobrze pamiętasz cytat, znasz jego źródło i potrafisz go użyć tak, aby poparł Twoje rozważania. Można też użyć cytatu z tekstu zamieszczonego w arkuszu. Ma to być jednak krótki celny cytat, a nie przepisywanie całego tekstu. Bo wówczas praca nie będzie samodzielna. Cytat powinien być też skomentowany. Przykład:
„Litwo! Ojczyzno moja!” – tymi słowami Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu wyraził swoją tęsknotę za ojczyzną.
Jak długie powinno być wypracowanie na egzaminie?
Tuż pod tematem wypracowania napisana jest taka informacja: Pamiętaj, że twoja praca będzie sprawdzona, jeśli będzie zgodna z tematem i zajmie co najmniej połowę wyznaczonego miejsca.
A to wyznaczone miejsce to półtorej strony wykropkowanych linijek. Napisz więc wypracowanie dłuższe niż na jedną stronę, a będzie dobrze. Pamiętaj też, aby Twoja praca miała właściwe proporcje. Te idealne to: 1/5 (wstęp) + 3/5 (rozwinięcie) + 1/5 (zakończenie).
Ekspresowe przypomnienie form egzaminacyjnych
Artykuł
To forma dziennikarska, w której starasz się przedstawić swoje stanowisko na zadany temat.
Charakterystyka
Przedstawiasz postać, podkreślając te cechy, które są istotne ze względu na temat (np. bohaterstwo, miłość, poświęcenie).
List
Jedna z przyjemniejszych form – bo jest dosyć swobodna i można przedstawić swoje uczucia.
Opis
Możesz zostać poproszony o opisanie przeżyć wewnętrznych (swoich lub innej osoby, np. bohatera tekstu zamieszczonego w arkuszu), pejzażu, przedmiotu, dzieła sztuki. Podstawą opisu jest użycie dużej liczby słów określających. Dobrze też, jeśli w opisie zawrzesz swoją własną ocenę tego, co opisujesz (chyba że wyraźnie zabrania tego temat).
Opowiadanie
Szczególnie zwróć uwagę na temat. Opowiadanie to łatwa forma, ale możesz być poproszony o wzbogacenie go elementami opisu, dialogu. Pamiętaj też o konsekwentnym stosowaniu czasu.
Pamiętnik
Wypowiadasz się zawsze w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Uważaj, aby wcielając się w postać autora pamiętnika (możesz być o to poproszony) odpowiednio przedstawiać jego uczucia i poglądy.
Recenzja
Najważniejsze w niej jest zawarcie oceny recenzowanego utworu (książki, filmu, przedstawienia teatralnego).
Reportaż
To najtrudniejsza forma dziennikarska jaka może pojawić sięna egzaminie. Przedstawiasz wydarzenia, bohaterów, problem. Wszystko to w bardzo żywej, dynamicznej formie.
Rozprawka
Tej formie poświęciliśmy w naszej rubryce najwięcej uwagi. Zgodność z tematem, celne argumenty, umiejętność wyrażania własnego zdania – to podstawa dobrze napisanej rozprawki.
Sprawozdanie
Dotąd nie pojawiło się na egzaminach. To rzeczowe i konkretne zrelacjonowanie wydarzenia z punktu widzenia uczestnika lub bezstronnego obserwatora.
Wywiad
Pamiętaj, aby Twoje pytania nie zdominowały odpowiedzi bohatera wywiadu.
Streszczenie
Forma dobrze Ci znana z lekcji polskiego.
Krótkie formy
Kartka pocztowa
Powinna zawierać elementy niezbędne dla „pocztowej formy” – datę, miejsce nadania, określenie nadawcy i adresata.
Podanie
To pismo napisane oficjalnym stylem kierowane do urzędu lub przedstawicieli władz.
Przemówienie
Kilkuzdaniowy, oficjalny zwrot do słuchaczy, np. powitalny, otwierający jakąś imprezę.
Dedykacja
Krótkie, dwu-, trzyzdaniowe ciepłe słowa do wpisania na książce ofiarowywanej komuś.
Ogłoszenie
Najważniejsze w nim jest zawarcie niezbędnej i zrozumiałej dla wszystkich treści i minimalnej liczby słów, bez zbędnych ozdobników.
Plan
Możesz zostać poproszony o napisanie planu wymyślonej przez siebie uroczystości, wycieczki lub planu wydarzeń na podstawie tekstu źródłowego zamieszczonego w arkuszu.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c313-jak-napisac-wypracowanie/piszemy-wypracowanie-egzaminacyjne-na-co-uwazac