Posts From redakcja
Uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 2.04., a zatwierdzona przez naród w referendum 25.05. 1997 r., konstytucja w sposób zasadniczy nie zmieniła uwarunkowań ustrojowych, być może tylko zakończyła pewien wstępny etap formowania się polskiej demokracji. Pod wieloma względami okoliczności towarzyszące jej powstaniu i uchwaleniu przypominały inne, wcześniejsze, sławniejsze i chyba lepsze konstytucyjne ustawy, z racji uwikłania w polityczną walkę, momentami bezpardonową. Konstytucja została poprzedzona neutralną w sumie preambułą (wstępem), budzącą w toku
Ramy ustrojowe nowej Polski wyłaniającej się na gruzach PRL, pojawiły się jeszcze w okresie agonii realnego socjalizmu. W wyniku rozmów i kompromisu „okrągłego stołu” w kwietniu 1989 r. sejm PRL dokonał nowelizacji ustawy zasadniczej reaktywując 2 izbę parlamentu – Senat jak i urząd prezydenta, wówczas w domyśle zarezerwowany dla członka PZPR. W grudniu 1989 r. tzw. parlament „kontraktowy” (wynik osiągniętego kompromisu) przeprowadził kolejną ważną nowelizację. Została wykreślona propagandowa preambuła z
Porozumienia „okrągłego stołu” (kwiecień 1989) i czerwcowe wyboru (4.06.1989) zapoczątkowały wielkie zmiany ustrojowe na drodze do niepodległości, demokracji i gospodarki rynkowej. Komitet Obywatelski „Solidarność” właściwie wygrał wszystko co mógł w częściowo wolnych wyborach (35% w Sejmie i 99% w rektywowanym Senacie), i wkrótce, wskutek opuszczenia PZPR przez jej satelitów: ZSL i SD, doszło do stworzenia nowego, koalicyjnego rządu na czele z niedawnym opozycjonistą, wówczas bliskim Kościołowi, Tadeuszem Mazowieckim (sierpień 1989).
Prace nad nową prawdziwie socjalistyczną konstytucją oficjalnie rozpoczęły się w 1951 r., gdy Sejm powołał specjalną ku temu komisję, ale faktycznie odpowiednie działania podjęła już wcześniej PZPR (1949) zgłaszając projekt, pozytywnie opiniowany przez Stalina, a potem oczywiście uchwalony przez „parlament” 22.07.1952. Propaganda informowała o rzekomej ogólnonarodowej dyskusji, w której ponoć wzięło 11 mln obywateli, ale nie należy chyba tego brać zbyt serio, ponieważ władze wyciszyły krytykę, interesując się jedynie głosami
Już na pierwszym swoim posiedzeniu, 4.02.1947, wybrany kilka tygodni wcześniej, Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o sposobie powoływania głowy państwa – prezydenta. W związku z likwidacją senatu, sytuacja wymagała nowych regulacji. Prezydent miał teraz być wybierany przez sejm, bezwzględną większością głosów, w obecności minimum 2/3 posłów. Następnego dnia został nim dotychczasowy prezydent KRN, Bolesław Bierut. Po 2 tygodniach zmajoryzowany przez komunistów i ich satelitów sejm, uchwalił „ustawę konstytucyjną” popularnie zwaną Małą
Okres między 1944 a 1947 r., do momentu wyborów i uchwalenia tzw. małej konstytucji, specjaliści określają mianem przejściowego. Charakteryzował się on współistnieniem form ustrojowych oraz instytucji rodem z II Rzeczypospolitej oraz nowych, zdradzających radzieckie inspiracje. Wynikało to z trwającej walki o władzę, koniecznością tolerowania przejściowo legalnej opozycji jak i pewnie ze świadomości nikłego poparcia komunistycznych haseł i głoszącej je partii. Władza zwąca się ludową musiała więc używać kamuflażu, mając zresztą
Ziemie polskie pod okupacją i ich ustrój Wspólna agresja Niemiec hitlerowskich oraz ZSRR doprowadziła, po klęsce kampanii wrześniowej 1939 r., do okupacji ziem II Rzeczypospolitej. Oba mocarstwa ustaliły ramowo swoje „strefy wpływów” jeszcze przed wybuchem wojny w tzw. tajnych protokołach dołączonych do radziecko-niemieckiego paktu o nieagresji w Moskwie 23.08.1939 r. (pakt Ribbentrop-Mołotow). W miesiąc później 28.09.1939 r. został zawarty między obu państwami traktat o „granicach i przyjaźni”. Różnica polegała na
W listopadowych dniach 1918 r., w pierwszych chwilach wolności, zostały określone tymczasowe zasady organizacji władzy, przez funkcjonujący od dwóch tygodni rząd Jędrzeja Moraczewskiego, powołanego na ten urząd przez Józefa Piłsudskiego. Na mocy dekretu z 22.11.1918 r. władzę najwyższą do momentu zwołania Sejmu Ustawodawczego miał sprawować Tymczasowy Naczelnik Państwa, którym był Józef Piłsudski. Powoływał on rząd wraz z jego szefem (premierem) i mógł ich również odwołać. Rząd opracowywał projekty dekretów, które
Granice Niepodległa Polska od pierwszych dni swych powtórnych narodzin musiała walczyć o swoje przetrwanie i granice. Na ukształtowanie granicy polsko-niemieckiej decydujący wpływ miały mocarstwa zachodnie na konferencji pokojowej w Paryżu. Jej rezultatem był traktat wersalski regulujący większą część wspólnej granicy. Istotny wpływ posiadało też powstanie wielkopolskie (grudzień 1918-luty 1919), które potwierdziło polskość tego regionu. Na kilku spornych obszarach odbyły się na mocy postanowień wersalskich plebiscyty: na Warmii, Mazurach i Powiślu
Wydarzeniem, które w sposób decydujący przyczyniło się do odzyskania przez Polskę niepodległości, była I wojna światowa, gdy do tej pory zgodni w zasadniczych dla nas – niestety – sprawach, zaborcy stanęli naprzeciw siebie, w obydwu wrogich sobie obozach: Ententy (Rosja) i państw centralnych (Niemcy i Austro-Węgry). Nie mogąc w najśmielszych nawet marzeniach i planach przewidzieć wyniku wojny w postaci klęski wszystkich trzech zaborców, stojąc twardo na ziemskich realiach, polscy politycy
Zabór rosyjski Konstytucja Królestwa Polskiego proklamowała zasadę wolności i tolerancji wyznaniowej, choć podkreślała zarazem uprzywilejowaną pozycję Kościoła katolickiego. Formalnie zapis ten powtarzał „Statut Organiczny” Mikołaja I z 1832 r. Do czasu powstania listopadowego stosunki rządu i caratu z hierarchią kościelną układały się poprawnie, choć nie obyło się bez zgrzytów i napięć jak np. budząca zastrzeżenia biskupów działalność ministra oświaty Stanisława Potockiego, który wskutek nacisków został zwolniony w 1820 r. Stosunki
W 1772 r. pod władzą Austrii znalazła się część polskich obszarów południowo-zachodnich, zwanych od tej pory Galicją. Tylko przez kilka pierwszych lat zachowały pewną odrębność, ale już za osobistych rządów Józefa II (1780-90) doszło do unifikacji nowej prowincji z monarchią Habsburgów w ramach typowego dla absolutyzmu centralizmu. Za krótkiego panowania następcy – Leopolda II część polskich elit usiłowało wynegocjować autonomię Galicji, przedkładając nawet odpowiedni projekt cesarzowi. Gwałtowne zmiany polityczne i
Ostatnim „dzieckiem” Kongresu Wiedeńskiego w kwestii polskiej była Rzeczpospolita Krakowska która miała pozostać „miastem wolnym, niepodległym i ściśle neutralnym pod opieką 3 mocarstw”. Państewko zwano też niekiedy Wolnym Miastem Krakowem. Mocarstwa zaborcze porozumiały się co do zasad ustrojowych Rzeczypospolitej Krakowskiej, co znalazło odbicie w konstytucjach z 1815, 1818 i 1833 r. Właściwie pozostawała przez cały czas republiką i cieszyła się szeroką autonomią do 1830 r. Z powodu oficjalnej neutralności istniał
Wśród postanowień Kongresu Wiedeńskiego dotyczących spraw polskich, znalazło się i takie, które z dawnych departamentów bydgoskiego i poznańskiego oraz cząstki kaliskiego tworzyło Wielkie Księstwo Poznańskie, przyłączone do Prus. Posiadało ono w latach 1815-30 ograniczoną autonomię, co podkreślały nawet pewne odrębności ustrojowe jak urząd namiestnika, którym był książę Antoni Radziwiłł, sejm prowincjonalny czy równouprawnienie języka polskiego w sądownictwie i administracji jak i fakt piastowania przez Polaków funkcji starostów-landratów. W 1823 r.
Na mocy konstytucji nadanej (oktrojowanej) przez Aleksandra I Królestwo Polskie było połączone z Rosją unią personalną (osobą władcy) i posiadało odrębny charakter państwowy z własną administracją, terytorium i armią, choć praktycznie jego suwerenność została ograniczona. Pojawiły się, choćby formalnie, szerokie gwarancje praw obywatelskich jak wolność osobista, nietykalność osoby i własności, swoboda druku i wyznania, które w następnych latach uległy poważnemu ograniczeniu (zwłaszcza wolność druku). W stosunku do konstytucji Księstwa Warszawskiego
Na Kongresie Wiedeńskim (obradował od września 1814 do czerwca 1815) w wyniku kompromisu między mocarstwami rozbiorowymi, na miejsce zlikwidowanego Księstwa Warszawskiego z większości jego obszarów zostało utworzone Królestwo Polskie połączone unią personalną z Rosją. Prusy otrzymały dawne departamenty bydgoski i poznański i kawałki kaliskiego, zaś Kraków z okolicami stał się republiką konstytucyjną pod kontrolą Rosji, Prus i Austrii. W latach 1813-15 podczas przejściowej okupacji całego Księstwa przez Rosję, car Aleksander
Exegi monumentum” Horacego i Pieśń XXIV Jana Kochanowskiego, czyli mistrzowie pióra o poezji i poecie. Porównaj zawarte w obu utworach koncepcje artystyczne. Wskaż także, co łączy obu poetów w spojrzeniu na artystę i jego dzieło. Horacy Exegi monumentum aere perennius Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu strzelający nad ogrom królewskich piramid nie naruszą go deszcze gryzące nie zburzy oszalały Akwilon oszczędzi go nawet łańcuch lat niezliczonych i mijanie wieków Nie
Legendę o świętym Aleksym jest przykładem polskiej literatury hagiograficznej. Hagiografia w Polsce Był wiek XIII, gdy zakon żebrzący dominikanów przeniósł na grunt polski Złotą legendę Jakuba da Voragine’a, popularny w Europie zbiór żywotów świętych. Przepisywano go i dokładano biografie świętych polskich. U nas najstarsze zabytki tego rodzaju to pochodzące z początku wieku XI żywoty świętego Wojciecha. Obfitsza twórczość w tej dziedzinie przypada na XIII i XIV stulecie. W wieku XIV powstał między innymi Żywot świętej Kingi, żony
Jaką wizję śmierci przedstawia anonimowy autor średniowieczny – zinterpretuj wiersz pt. Skarga umierającego. Skarga umierającego Ach, mój smętku, ma żałości! Nie mogę się dowiedzieci, Gdzie mam pirwy nocleg mieci, Gdy dusza z ciała wyleci Byłem z młodości w rozkoszy, Nie usłałem swojej duszy, Już stękam, już mi umrzeci, Dusza nie wie, gdzie się dzieci1 Com miał jimienia2 na dworze, Com miał w skrzyni i w komorze, To mi wszystko opuścici,
Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne: Myszeida (wojna kotów z myszami: bohaterski Filuś, wielki wódz Myszogryz i Dusimyszek występują przeciw walecznym Gryzomirowi i Gryzosławowi), Monachomachia – wojna mnichów, Antymonachomachia – pozorne odwołanie Monachomachii. Monachomachia Zasada kompozycji Zderzenie komicznej treści z formą i stylem poematu heroicznego. Treść Wojna mnichów, która wybuchła między zakonami dominikanów a karmelitów, „w mieście, którego nazwiska nie powiem”. Mnisi walczą za pomocą sandałów, pasów, talerzy i
