Posts From Zbyszek
Troska o losy ojczyzny To niewątpliwie pierwsza wartość literatury i myśli oświeceniowej. Nic dziwnego – historia tego stulecia także zdominowana jest przez wysiłki reformatorskie patriotów. Przecież to czasy Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. To czasy zrywu pod wodzą Kościuszki – pierwszego wielkiego buntu przeciw zaborcom. Niestety – to także kres wolności kraju. Oto niektóre wypowiedzi patriotyczne. Publicystyka: Stanisław Staszic – Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego – Przestrogi dla Polski Hugo Kołłątaj –
Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza Ta pierwsza polska komedia polityczna powstała w gorącej atmosferze Sejmu Wielkiego. Była utworem propagandowym, napisanym „w służbie” sprawom kraju. Reformatorzy wiedzieli już to, co wykorzystują do cna dzisiejsi twórcy reklam: że nie ma to, jak pokazać społeczeństwu rodzinkę, w niej miłych ludzi o właściwych poglądach i odpychających posiadaczy wrogich poglądów. Dlatego też Powrót posła nie jest literaturą najwyższego lotu, ale jasno wykłada potrzebę reform oraz to, że reformatorzy są w porządku,
Ludzie oświecenia wcale nie są pomnikowymi sylwetami. Tu się słyszy, że Trembecki swoje tłumaczenia w karty przegrał, tam się czyta, że Książę Poetów był nie lada smakoszem, wielbił egzotyczne delicyje i precjoza, a Adam Naruszewicz, choć w szacie duchownej, miał co nieco do powiedzenia o wdziękach niewieścich. Zerknijmy na konterfekty oświeconych Polaków: Ignacy Krasicki Zasługuje na pierwsze miejsce wśród oświeceniowych twórców. Był kapłanem, biskupem, poetą i pierwszym powieściopisarzem. Typowy człowiek oświecenia – głoszący ideały rozumu
Leksykalne środki stylistyczne Synonimy, czyli wyrazy lub związki, których treści znaczeniowe są bliskie, można podzielić po pierwsze – ze względu na treść i zakresy na: bliższe (spalić się, spłonąć, zgorzeć) dalsze (wypalić się, zwęglić, spopielić się), a po drugie ze względu na barwę znaczeniową wyrazu (pismo, bazgroły, hieroglify), zasięg czasowy (palić się i gorzeć) i środowiskowy (uczyć się, wkuwać). Metafora – przenośnia języka literackiego, jest nieszablonowym, świeżym i oryginalnym zgrupowaniem wyrazów, które daje im
Składnia zdania pojedynczego Zdanie pojedyncze to wypowiedzenie z jednym orzeczeniem, wyrażonym osobową formą czasownika. Andrzej je obiad. Jola jest piękną kobietą. W pierwszym zdaniu występuje orzeczenie czasownikowe (czasownik w konkretnej formie fleksyjnej), w drugim orzeczenie imienne, czyli dwuelementowe, na które składają się: łącznik i orzecznik. Łącznikiem nazywa się formę osobową jednego z czasowników: być, stać się, zostać, orzecznikiem słowo, które tworzy z nim całość logiczną i gramatyczną. Może to być rzeczownik, przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy, zaimek, liczebnik. W
Jak powstają błędy frazeologiczne? Oto najczęstsze mechanizmy powstawania błędów frazeologicznych: Naruszona została łączliwość związku frazeologicznego, jakiś człon został wymieniony, dodany lub zredukowany: Wypiłem jednym duszkiem. Poprawnie: wypiłem duszkiem, co oznacza „szybko, bez przerwy”. Utopiłby ją w przysłowiowej łyżce wody. Wystarczy: w łyżce wody, przysłowiowy to, jak nazwa wskazuje, znany z przysłowia. Jacek Soplica był w gorącej wodzie wykąpany. Poprawnie: w gorącej wodzie kąpany. Nieznajomość znaczenia związku frazeologicznego prowadzi do używania go w niewłaściwym kontekście: Różnorodność towarów
Zdaniem złożonym nazywamy takie zdanie, które składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych, np.: Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu, wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi. Zdania wchodzące w skład zdania złożonego, podobnie jak części zdania pojedynczego, mogą pozostawać względem siebie w stosunku współrzędnym lub podrzędnym. W tym pierwszym wypadku mamy do czynienia ze zdaniem współrzędnie złożonym. Definiujemy je następująco: Zdaniem złożonym współrzędnie nazywa się zdanie składające się ze zdań pozostających względem siebie
Wyjaśnij pojęcie i znaczenie teorii Czystej Formy Jak zacząć? Teoria Czystej Formy odsyła nas do pomysłów estetycznych Stanisława Ignacego Witkiewicza. Czysta Forma, w ujęciu Witkacego, to działanie elementów formy, takich jak np. barwy, dźwięki, słowa, gra aktorów, a nie fabuła czy jakiekolwiek podobieństwo do rzeczywistości. Nie treść – a Czysta Forma. Rozwinięcie tematu Odbiorca kontaktujący się z dziełem ma doznać „uczucia metafizycznego”, tzn. doświadczyć wstrząsu, olśnienia, pierwotnego zadziwienia. Zdaniem Witkacego właśnie dźwięk, barwa czy
Związki frazeologiczne możemy dzielić nie tylko ze względu na stopień ich łączliwości (podział na związki stałe, luźne i łączliwe), ale i ze względu na ich budowę gramatyczną. W oparciu o to kryterium wyróżniamy trzy grupy związków frazeologicznych: Wyrażenia. Są to związki, których członem podstawowym (nadrzędnym) jest najczęściej rzeczownik, a członem podrzędnym jego określenie przymiotnikowe lub rzeczownikowe. Przykłady: Biały mróz, wilczy głód, prawo pięści również związki przymiotnika z przysłówkiem i przysłówka z
Czym jest styl? Słownik języka polskiego pod redakcja Szymczaka podaje, że styl to: „sposób formułowania wypowiedzi w mowie lub na piśmie; stała tendencja w wyborze środków ekspresji językowej charakterystyczna dla danego autora, kierunku, gatunku literackiego, dzieła, epoki”. Mówiona i pisana odmiana języka znacznie różnią się od siebie, w obrębie każdej z nich mieszczą się rozmaite style. W odmianie pisanej: styl urzędowy, naukowy, publicystyczno-dziennikarski i artystyczny. W odmianie mówionej – styl potoczny, oficjalny (przemówienia!), a wtórnie – wszystkie z odmiany pisanej
Kompozycja tekstu Kompozycja to układ treści, uporządkowanie jej. Co wynika z wybranej przez autora kolejności obrazów, przykładów? Na jakie części można podzielić tekst? Takie pytania powinny towarzyszyć uważnej lekturze tekstu. Zwróć uwagę na pewne szczególne miejsca: Tytuł – właśnie w nim często pojawia się problem, jaki rozważany będzie w tekście. Tytuł jest niekiedy metaforą, bywa zaskakujący, kontrowersyjny – ma przecież być wizytówką, zachęcać do przeczytania. Początek – czasem tekst rozpoczyna się jakąś ogólną
Mowa niezależna jest to dosłowne przytoczenie wypowiedzi czyjejś lub własnej, np.: Maria pytała natarczywie: „Czy chcesz, żebyśmy poszli wieczorem do kina?” Odpowiedziałem z niechęcią: „Jeśli tak bardzo chcesz…” Mowa niezależna wymaga użycia dwóch niepowiązanych ze sobą składniowo wypowiedzeń: zdania wprowadzającego i zdania wprowadzanego. Zdanie wprowadzające, którego orzeczeniem jest najczęściej czasownik oznaczający mówienie (np. powiedzieć, odpowiedzieć, rzec, stwierdzić, zapytać), wyjaśnia, kto wypowiada przytoczone słowa. W podanych przykładach zdaniami wprowadzającymi są: Maria pytała natarczywie oraz
Jednym z elementów autocharakterystyki jest sposób mówienia. Dlatego bohaterowie, choć czasem należą do jednego środowiska i żyją w podobnych warunkach, mówią właściwym sobie, wyróżniającym ich, językiem. Każdy używa takich zwrotów i wyrazów, które świadczą o jego nawykach językowych, poziomie umysłowym, przyzwyczajeniach, usposobieniu i temperamencie. W Panu Tadeuszu Mickiewicz, dążąc do naturalności wypowiedzi i łamiąc pseudoklasyczne schematy językowe, okazał się znawcą psychiki i wnikliwym obserwatorem ludzi. Jego bezpośrednią charakterystykę postaci potwierdza analiza językowa
Hiob naszych czasów. Problematyka cierpienia w polskiej literaturze powojennej. Sytuacja II wojny światowej w szczególnie dramatyczny sposób postawiła hiobowe pytanie: dlaczego tylu niewinnych ludzi tak okrutnie cierpiało, dlaczego tyle osób poniosło śmierć? Ci wszyscy, którzy dotknięci zostali niezasłużoną niczym męką i śmiercią, są Hiobami naszych czasów. O nich wiele mówi literatura powojenna. Literatura ta na ogół nie stawia wprost pytania o przyczyny zła, ale wstrząsającymi opisami domaga się odpowiedzi i pośrednio stawia pytanie o powody ludzkiego
Figury stylistyczne należą do bardzo ważnych środków językowych. Ich rola w utworach literackich to: wzmocnienie ekspresji (siły wyrazu) i zabarwienia emocjonalnego; kształtowanie piękna i oryginalności wypowiedzi. Do tropów poetyckich zaliczamy: epitet, czyli określenie rzeczownika uwydatniające charakterystyczne cechy przedmiotu. Epitetem może być: przymiotnik złote serce, imiesłów: rozbrajający uśmiech, rzeczownik: księga myśli. Epitety mają charakter potoczny lub przenośny. Skłonność do używania epitetów może być charakterystyczną cechą stylu jakiegoś pisarza lub epoki; porównanie, czyli
Jakie znasz sposoby wzbogacania słownictwa? Omów na przykładach. Rzeczywistość nieustannie się zmienia, a zadaniem języka jest reagować na te zmiany, by ludzie mogli się porozumieć na każdy możliwy temat. Postęp w nauce, technice, zmiany w realiach życia prowadzą do pojawiania się nowych elementów językowych. Zależy nam też na tym, by wyrazić swoje myśli w sposób najbardziej adekwatny. Dlatego język jest stale wzbogacany na różne sposoby, na przykład poprzez: Tworzenie nowych wyrazów. Działania słowotwórcze są
Język polski rozwija się już od ponad tysiąca lat. W jego dziejach możemy wyróżnić trzy okresy: staropolski, średniopolski, nowopolski. Okres staropolski zamyka się w granicach od czasu powstawania polskiej państwowości (966 r.) do przełomu wieku XV i XVI. Koniec tego okresu wyznacza wiek renesansu, w którym nastąpił dynamiczny rozwój naszego języka. Okres średniopolski obejmuje „złoty wiek kultury polskiej”, czyli wiek XVII i XVIII (do lat 70. tego stulecia). Znowu granicę końcową
Nie ma chyba epoki, która w mniejszym lub większym stopniu nie podejmowałaby problemów związanych z polityką, odpowiadając na to pytanie możesz więc swobodnie poruszać się niemal po całej literaturze. Zacznij od renesansu – Odprawa posłów greckich Kochanowskiego pod płaszczykiem wydarzeń ze starożytnej Troi piętnuje przecież niedowład ówczesnego państwa! Na ten sam temat wypowiada się – już jawnie Andrzej Frycz-Modrzewski (publicystyczne dzieło O naprawie Rzeczpospolitej). Jeśli chcesz skupić się na publicystyce –
Początek Andrzeja Szczypiorskiego jako powieść o Polsce, życiu i Bogu. Zacznij od podkreślenia bogactwa problemów opisywanych w powieści (ludzkie życie uwikłane w zawiłości historii, miłość, przemijanie, dobro i zło). Teraz przejdź do refleksji o Polsce i Polakach. Oceny są różne – począwszy od dumy i godności (sędzia Romnicki) poprzez zwątpienie (refleksje krawca Kujawskiego, dlaczego właśnie nasz kraj wystawiony został na tak dramatyczną próbę), aż po opisy wstydliwych kart historii Polski
Obrazy arkadyjskie w twórczości polskiego renesansu Sławiona przez renesansowych poetów pełnia życia obok pochwały światowych uciech i rozkoszy przyniosła też apoteozę sielskiego bytowania na wsi. Idealizowanie spokoju i wewnętrznej harmonii zsynchronizowanej z następstwem pór roku miało korzenie w antyku. Mówiąc o arkadyjskich obrazach w poezji polskiego renesansu wspomnij o źródłosłowie pojęcia arkadii i o antycznych twórcach gatunku (grecki poeta Teokryt i rzymski – Wergiliusz). Teraz przejdź do omówienia Żywotu człowieka
