LEKTURY do egzaminu
Autor Stefan Żeromski (1864-1925) – pisarz, publicysta, dramaturg. Wychowany na Kielecczyźnie (Kielce były pierwowzorem Klerykowa), pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Pracował jako guwerner i korepetytor, bibliotekarz, wiele podróżował. Autor m.in. powieści (Przedwiośnie, Popioły, Ludzie bezdomni) i opowiadań (Echa leśne, Siłaczka, O żołnierzu tułaczu). Geneza U źródła powieści znalazły się osobiste przeżycia autora z czasów szkolnych, także polityka zaborców – czyli nasilenie rusyfikacji w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Gatunek Powieść – ale oparta na
Krzyżacy – lektura w epoce Pozytywizm Druga połowa XIX wieku. Żałoba po klęsce powstania styczniowego. Zabory w pełni – rusyfikacja na ziemiach zaboru rosyjskiego, germanizacja na ziemiach zaboru pruskiego. Zaborcy pragną wynarodowić Polaków, najchętniej poprzez odebranie narodowi tradycji, historii, możliwości używania języka narodowego. Ośrodkiem polskiej kultury staje się Warszawa. Górą proza – powieść, nowela i opowiadanie to główne gatunki, poezja odchodzi nieco w zapomnienie. Postulaty zamieszczają pozytywiści w artykułach –
Tytuł Wskazuje na rekwizyt, o którym wspomina się na początku i który odegrał znaczącą rolę w przemianie bohatera na końcu noweli. Katarynka jest motywem wiążącym cały utwór, wpływa na zmianę postawy głównego bohatera – pana Tomasza. Czas i miejsce akcji Czasy współczesne Prusowi – koniec XIX wieku. Wydarzenia rozgrywają się w Warszawie (Śródmieście, podane są nawet nazwy konkretnych ulic). Najważniejsze zdarzenia mają jednak miejsce w bliżej nieokreślonej kamienicy – w mieszkaniu od frontu (własność pana Tomasza), w oficynie
Wstęp Fragmenty sprawozdania dozoru kościoła Panny Marii w Krakowie z r. 1867. „Cenny klejnot starego Krakowa, chluba Polski, arcydzieło mistrza Wita Stwosza i pomnik jego chwały – wielki ołtarz w kościele Panny Marii, fundowany przez bogate mieszczaństwo krakowskie w r. 1489, chylił się ku upadkowi”. Przystąpiono do renowacji ołtarza. Za nim znaleziono ciżemkę, żółty trzewik. Bucik należał prawdopodobnie do jednego z pracujących przy budowie ołtarza, ma 400 lat… W domu
Rozdział I W podupadłym majątku wiejskim żyje trzynastoletnia dziewczynka o imieniu Anielka. Panienka ma siedmioletniego brata Józia, a jej rodzice są właścicielami dworu i okolicznych ziem. Niestety, majątek, w którym mieszkają, chyli się ku upadkowi. Zaniedbane budynki gospodarcze, pola obrócone w ugory i służba plątająca się bez celu – oto obraz dworskiego gospodarstwa. Główną winę za ten stan ponosi ojciec Anielki. Pan Jan nie należy do osób pracowitych. W domu
Mity greckie – pytania Czym są mity? Czy w mity wierzyli tylko starożytni Grecy? Mity to takie historie, w które wierzyli mieszkańcy państw starożytnych. Nie tylko Grecy, ale też Rzymianie czy Słowianie. W ich kulturach wytworzyły się różne mity. Czy wiecie po co? Po to, by wyjaśnić, w jaki sposób powstał świat, jak funkcjonuje i objaśnić wszelkie reguły nim rządzące. Mity to opowieści narracyjne o bogach, herosach, powstaniu człowieka, które wyrażają wierzenia danej społeczności, odpowiadają na
Kamizelka Bolesława Prusa Co powiesz o miejscu akcji? Miejsce akcji to Warszawa. Wiemy to, bo bohaterowie spacerowali po Łazienkach. Dlaczego narrator kupił kamizelkę? Bo wiązała się ona ze smutnymi dla niego wspomnieniami. Jak wyglądała kamizelka? Wyblakła, jej tył był przetarty. Kamizelka była poplamiona, dziurawa, nie miała guzików. Jeden ze ściągaczy dziwnie przyszyto, drugi – dziwnie pokłuto. Narrator sugeruje, że ten, kto nosił kamizelkę, musiał gwałtownie chudnąć. Co robił narrator? Narrator z okna
Co powiesz o miejscu akcji Katarynki? Miejsce akcji to Warszawa. Kim jest główny bohater Katarynki? To pan Tomasz. Narrator nie określa dokładnie jego wieku, nie podaje na samym początku imienia ani nazwiska, ale opisuje jego wygląd. Miał rumianą twarz, siwe oczy. Dopiero po jakimś czasie dowiadujemy się, że to pan Tomasz. Jak zachowywał się bohater? Chodził pochylony, często zamyślony. Jakimi cechami charakteryzował się pan Tomasz? Miał łagodne usposobienie – nawet gdy
Rozdział pierwszy Dziewięcioletnia Mary Lennox – nieznośna, rozkapryszona dziewczynka wychowywana w Indiach – traci rodziców w wyniku epidemii cholery. Służba ucieka. Nieświadomą niczego, ukrytą w pokoju Mary znajdują żołnierze i informują o śmierci rodziców. Mary była dzieckiem niechcianym, nie pokazywano jej gościom, ukrywano przed światem, jej matka prawie się nią nie interesowała, pochłonięta zabawami, ojciec, zajęty pracą na stanowisku rządowym, także nie zajmował się dzieckiem. Dziewczynka, samolubna i despotyczna, bezkarnie łajała służbę, zwłaszcza nauczycielki, żadna z
Czas i miejsce akcji XIX w., bardzo biedna polska wieś Gatunek literacki nowela O czym jest Janko Muzykant? Nowelka opowiada historię wiejskiego chłopca, który był bardzo utalentowany, ale nie mógł się uczyć i jego uzdolnienia zmarnowały się. Uwaga! Stylizacja! Język wypowiedzi stylizowany jest na gwarę, ponieważ bohaterami są mieszkańcy wsi. Zwróć uwagę na słowa i formy, których dziś już nie używamy – będziem jedli, będziewa się weselili, krzcę zamiast chrzczę. Plan wydarzeń Janko
Autor Jan Brzechwa (1900-1966) – autor słynnych wierszy, m.in. zbiory Kaczka dziwaczka i Przygody Pchły Szachrajki oraz fantastycznych opowieści dla dzieci, a także refleksyjnych utworów dla dorosłych. Czas i miejsce akcji: Nieokreślone jak w baśniach – Akademia mieści się na ul. Czekoladowej, ale nie wiadomo, w jakim kraju w jakim mieście; w sąsiedztwie innych bajek. Czas akcji trwa pół roku, od momentu, gdy Adaś Niezgódka zaczyna pisać pamiętnik po półrocznym pobycie
Kim był Homer? Autor Iliady i Odysei, najprawdopodobniej pochodził z greckiej wyspy Chios w Azji Mniejszej (u jej wybrzeży, w części północnej, leżała Troja). Imię Homer (ślepiec) sugeruje, że był niewidomy, tego jednak nie wiemy na pewno. Homer jest postacią dość tajemniczą, niektórzy badacze twierdzą, że w ogóle nie istniał. Przypuszcza się, że był wędrownym śpiewakiem i żył w IX lub VIII w. p.n.e. Wędrował po Grecji, zatrzymywał się na dworach i agorach, gdzie recytował lub
Najważniejsze informacje Bajki jako gatunek literacki Bajka to na ogół krótki utwór wierszowany, którego bohaterami są zwierzęta, rzadziej ludzie, rośliny lub przedmioty. Bohaterowie bajek reprezentują określone typy ludzkie. Są schematyczni. Celem bajki jest pouczanie czytelnika, potępienie pewnych zachowań, a nakłonienie do innych. Dlatego mówimy o dydaktycznej funkcji bajek. Każda bajka zawiera wypowiedziany wprost lub domyślny morał, czyli pouczenie dla czytelnika. Często przybiera on formę maksymy, przysłowia. Morał może znajdować się
Autor: Mark Twain Czas akcji: koniec XIX wieku. Miejsce akcji: środkowa część USA, miasteczko St. Petersburg i jego okolice, nad wielką rzeką Missisipi. Plan wydarzeń 1. Chłopcy malują płot za Tomka. 2. Tomek i Joe bawią się w wojnę w miejskim parku. 3. Sawyer spotyka piękną nieznajomą. 4. Goście pojawiają się w szkółce niedzielnej. 5. Tomek otrzymuje nagrodę za znajomość Biblii. 6. Chłopiec nie potrafi odpowiedzieć na pytanie sędziego. 7. Czarny chrząszcz zostaje bohaterem mszy.
O autorce Frances Eliza Burnett, z domu Hodgson, urodziła się w Anglii w 1849 r., ale po śmierci ojca i upadku jego firmy wyjechała wraz z matką do Ameryki. Początkowo pisała drobne opowiadania do popularnych magazynów. Pierwszą książkę wydała, kiedy miała 28 lat. Frances była bardzo pracowitą pisarką. Jedna książka pojawiała się za drugą. Pochłaniająca ją coraz bardziej praca literacka spowodowała jednak konflikty domowe. Autorka Tajemniczego ogrodu rozstała się z
1. Najważniejsze informacje Czas akcji: Wszystko rozpoczyna się w roku 1399 (śmierć królowej Jadwigi), a kończy w roku 1410 (bitwa pod Grunwaldem). Krótki epilog wydłuża ten okres do 1466 roku (pokój w Toruniu, odzyskanie Pomorza, Malborka i Elbląga). Miejsce akcji: najważniejsze miejscowości to Bogdaniec (pogranicze Wielkopolski i Śląska), Zgorzelice (nieopodal), Spychów (pogranicze Mazowsza i Prus) oraz Płock, Ciechanów (dwory książęce), Kraków (siedziba króla), Tyniec, Sieradz, Żmudź i Litwa, ale też Malbork, Szczytno i w końcu Grunwald. Gatunek literacki: powieść
Plan wydarzeń 1. Żeglarskie marzenia Robinsona. 2. Spotkanie z Williamem i ucieczka z domu. 3. Pierwsza morska wyprawa. 4. Sztorm i zatonięcie okrętu. 5. Wyprawa do Londynu. 6. Spotkanie z kapitanem początkiem awanturniczego życia Robinsona. 7. Morska wyprawa do Gwinei, nauka żeglowania, pierwszy własny zarobek. 8. Śmierć kapitana. 9. Atak piratów na statek Robisona. 10. Robinson w niewoli u Maurów, praca w ogrodzie. 11. Ucieczka, spotkanie z dzikimi zwierzętami. 12. Brazylia, zakup gruntu, Robinson plantatorem trzciny cukrowej. 13. Nowa
Czas akcji Druga połowa XIX wieku, akcja obejmuje pięć lat życia Ani (od 11 do 16 lat). Miejsce akcji Avonlea – miejscowość leżąca w Kanadzie – na Wyspie Księcia Edwarda (wschodnie wybrzeże Kanady). Gatunek literacki Ania z Zielonego Wzgórza to powieść. Akcja trwa długo (6 lat), występuje wielu bohaterów, narrator jest wszechwiedzący, a przede wszystkim – jest wiele wątków (np. wątek przyjaźni Ani z Dianą, znajomości z Gilbertem, nauki Ani w szkole, domowego życia Ani z Marylą
Czas akcji: wigilijny wieczór i bożonarodzeniowy poranek, XIX wiek. Choć duchy pojawiały się przez trzy kolejne noce, tak naprawdę cała akcja rozegrała się podczas jednej nocy. Miejsce akcji: Londyn Bohaterowie: Ebenezer Scrooge Właściciel domu handlowego. Skąpy, bezduszny i samolubny człowiek, dla którego największą wartość stanowiły pieniądze. Nie miał żadnych przyjaciół, a jego jedyną rodziną był siostrzeniec Alfred, z którym Scrooge nie utrzymywał jednak dobrych stosunków. Nie potrafił korzystać ze swojego ogromnego majątku i żył
Czas i miejsce akcji Czas akcji XIX wiek (około 1872 – 1873 roku), po klęsce powstania styczniowego. Miejsce akcji Wieś, Królestwo Polskie (zabór rosyjski): – dwór szlachecki, – ubogi folwark, – dom bogatej baronowej. Skąd wziął się konflikt między panem Janem (dworem) a chłopami? Po powstaniu styczniowym chłopi otrzymali na własność ziemię. Ziemię, która wcześniej należała do dworu, a na której pracowali i płacili za nią podatek (jakby dzierżawili). Mogli – jak
