GIMNAZJUM
Związek zgody, rządu i przynależności Związek zgody Występuje wówczas, gdy dwa wyrazy są ze sobą zgodne pod względem: przypadka, liczby i rodzaju. (W trakcie odmiany oba wyrazy zmieniają formy – moja mama, mojej mamy, mojej mamie).W zdaniu Tata kupił czerwony samochód. tata kupił – oba wyrazy mają liczbę pojedynczą, są rodzaju męskiego; czerwony samochód – oba wyrazy mają liczbę pojedynczą, rodzaj męski, przypadek – biernik. Związek zgody jest związkiem głównym
Związki wyrazów w zdaniu W każdym zdaniu rozwiniętym albo jego równoważniku poszczególne wyrazy wiążą się ze sobą pod względem formy gramatycznej i znaczenia tworząc tzw. zespoły składniowe. Na przykład: Mój dobry przyjaciel wrócił wczoraj ze szkolnej wycieczki do Zakopanego i do Poronina. Znajdźmy zespoły składniowe: przyjaciel (czyj?) mój, przyjaciel (jaki?) dobry, przyjaciel (co zrobił?) wrócił, wrócił (skąd?) z wycieczki, wycieczki (jakiej?) szkolnej, wycieczki (dokąd?) do Zakopanego i do Poronina
Przydawka Funkcja Przydawka jest tą częścią zdania, która określa rzeczownik. Określa właściwości i cechy osób, przedmiotów, zjawisk, których nazwami są rzeczowniki np. barwę, wielkość, kształt, kolor albo przynależność do kogoś. Kupiłem duże pomidory. (przydawka – duże określa wielkość rzeczownika – pomidorów) Mama założyła dziś czerwoną marynarkę. (przydawka – czerwoną – określa kolor rzeczownika – marynarki) Grzegorz widział ciekawy film. Odwiedził nas brat taty. Za pomocą przydawek można określać: wielkość –
Okolicznik jest częścią zdania. Należy do grupy orzeczenia, a jego zadaniem jest najczęściej określanie czasownika, np. Pojechałem wczoraj. (kiedy? wczoraj – okolicznik wczoraj wskazuje na czas wykonania czynności). Babcia Weroniki pracowała w aptece. (gdzie? – w aptece – okolicznik wskazuje na miejsce wykonywania czynności). Olka spała spokojnie. (jak? – spokojnie – okolicznik wskazuje na sposób wykonania czynności). Okolicznik może określać też przymiotnik, np. bardzo ładny kolor. Jak zapytać o okolicznik?
Dopełnienie Dopełnienie jest częścią zdania, która określa orzeczenie. Jego funkcją jest uzupełnianie (dopełnianie) treści określanych wyrazów – najczęściej czasownika, rzadziej przymiotnika lub przysłówka. Kiedy ktoś mówi: Ola i Rafał rozmawiali wczoraj – to właściwie nie wiesz, o czym rozmawiali. Potrzebne jest dopełnienie – ono uzupełni treść. Ola i Rafał rozmawiali wczoraj o wycieczce. (o kim? o czym? – o wycieczce). Przykłady: Byłam z siostrą na basenie. Odwiedziliśmy muzeum w Krakowie.
Podmiot Podmiot jest to nadrzędna część zdania, która nazywa: osoby, rzeczy, zjawiska, pojęcia, stany, cechy, czynności. Podmiot jest wykonawcą czynności. Podmiot nazywa osobę, rzecz, zwierzę czy zjawisko, czyli oznacza to, o czym w zdaniu orzekasz za pomocą orzeczenia. Wczoraj mama ugotowała pyszną zupę. Agnieszka poszła na lodowisko. Wycieczka udała się. Pies Kacpra zaginął. Burza przestraszyła moją siostrę O podmiot najczęściej pytamy: kto? co? Typowym dla podmiotu przypadkiem jest mianownik,
Orzeczenie Jest to czasownik występujący w zdaniu w formie osobowej. Orzeczenie określa czynność lub stan podmiotu. Marzena usnęła o siódmej wieczorem. – orzeczenie mówi o tym, co zrobiła Marzena – usnęła. Magda zapomniała podręcznika. – orzeczenie mówi o tym, co zrobiła Magda – zapomniała. Książka leży na biurku. – (co dzieje się z książką? Książka leży) Uwaga!!! Bez orzeczenia nie ma zdania. Jak zapytać o orzeczenie? Tak samo jak o
Życie społeczne 1. Wymień przynajmniej 4 elementy osobowości. a) ……………………………………………………………………………………………………………………….. b) ……………………………………………………………………………………………………………………….. c) ……………………………………………………………………………………………………………………….. d) ……………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Podane niżej potrzeby podziel na biologiczne, psychiczne, społeczne. a) potrzeby biologiczne – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) potrzeby psychiczne – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) potrzeby społeczne – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. przynależność do grupy, jedzenie, poczucie miłości, oddychanie, sen, uznanie społeczne, poczucie bezpieczeństwa, działanie na rzecz innych, poczucie akceptacji 3. Podaj definicje pojęć: socjalizacja, interakcja, więzi społeczne. a) socjalizacja – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Ile osób wypowiada się w poniższym tekście: Wokulski odgadł, że nie cieszy się łaskami wiernego sługi, który był przy pojedynku. – Pan baron w domu? – spytał. – Pan baron leży chory i nikogo nie przyjmuje, bo teraz jest doktór […]. Bolesław Prus Lalka a) Trzy: narrator, baron, Wokulski. b) Trzy: narrator, Wokulski, sługa. c) Dwie: sługa i Wokulski. d) Cztery: narrator, sługa, Wokulski, baron. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Tytuł utworu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Do tytułów dobierz definicje. a) Robinson Crusoe b) Wesele w Atomicach c) Zemsta d) Chłopi A. Utwór o całej klasie społecznej, na pewno opisuje cechy środowiska wsi. B. Tekst, którego istotą jest zdarzenie, intryga. C. Utwór o dziejach postaci. D. Opis obyczaju, wydarzenia jednej nocy. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Czy tytuł Potop powieści Sienkiewicza uznasz za: a) dokładnie oddający treść powieści, b) metaforycznie nazywający zdarzenia
Rodzaje komizmu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Jaki typ komizmu występuje w dowcipie: Przychodzi baba do lekarza. A lekarz – też baba. a) sytuacyjny b) słowny c) charakteru d) wszystkie trzy rodzaje komizmu Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Oto aforyzm Stanisława Jerzego Leca: Mamy wszystkiego dosyć – rzekli obywatele. Oznaka dobrobytu. Znajdziesz tu: a) komizm sytuacyjny b) na dwuznacznym rozumieniu słowa „dosyć” c) komizm charakteru d) żaden z nich Wyjaśnij, na czym
Prawda i fikcja w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Które z książek zalicza się do literatury faktu? a) Quo vadis b) Krzyżacy c) Kamienie na szaniec d) Potop Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Uporządkuj postacie: a) Historyczne: b) Fikcyjne: …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. Jacek Soplica, Napoleon, ksiądz Kordecki, Rudy, Telimena, Zagłoba, Władysław Jagiełło, Maćko z Bogdańca, Zawisza Czarny, Danusia Jurandówna. 3. Fikcja literacka jest cechą:
Wyrazy neutralne i nacechowane uczuciowo TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Zamień w zdaniu wyrazy nacechowane ujemnie na wyrazy neutralne: a) Moja stara skapowała, że zwiałem…………………………………………………………………………………. b) Ale urósł ci bebech! ……………………………………………………………………………………………………… c) Odbębniłeś lekcje? ……………………………………………………………………………………………………….. d) Gdzie leziesz w tych buciorach? …………………………………………………………………………………….. 2. Popraw błąd w klasyfikacji wyrazów: a) paragraf – tech. b) transformator – daw. c) preludium – żart. d) inflacja – ang. Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. Co razi w poniższym zdaniu? Literacki dorobek
Czas w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Czym różni się cytat od parafrazy? a) Niczym się nie różnią. b) Cytat musi być przywołany dokładnie, parafraza przekształca przywoływany tekst. c) Cytat naśladuje, parafraza nie musi naśladować utworu. d) Cytat musi mieć cudzysłów, parafraza musi ośmieszać. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie, Bóg długo patrzył na mnie i głaskał po głowie. Zbliż się do
Funkcje tekstu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem – Wujek Beno zaraz wam wszystko wytłumaczy. Tylko być grzeczni. Wujek Beno pozjadał wszystkie rozumy i Labirynt dla niego to pestka. – Według mnie mechanizm “rozpoznawania” mógłby być całkiem prosty. Próżnia nigdy nie jest doskonała, a zatem pod kopułkami wałęsają się charakterystyczne pary czy atomy znaczone – w śladowych ilościach, oczywiście – które w momencie ładowania towaru osiadają na skafandrze… – Yonyer urwał, badając, jakie
Test 1. Przeczytaj fragment Wesela i wskaż, a) kto posługuje się gwarą b) kto używa języka literackiego Zosia: Drużba tańczy, proszę ze mną. Kasper: Panienka obcasem wpada. Zosia: A w kółeczko… Kasper: Dookoła. Panienka se ta wesoła. Ano Kaśka będzie rada, jak przestoi. Odp. a) Zosia ……………………………………………….. b) Kasper …………………………………………….. 2. Na czym polega stylizacja w następującym tekście: Od orawskiej strony dujom zimne wiatry, Śnieżek polatuje, osedziały Tatry! Kayimiery Przerwa-Tetmajer a) na użyciu
Test 1. Oto trzy teksty. Który z nich jest prozą poetycką? A. O arystokracji myślę, że jeśli istotnie racje jej bytu stanowią historyczne zasługi przodków, to większość tych zasług jest u nas tego rodzaju, że spadkobiercy ich powinni włożyć włosiennice i posypać sobie głowy popiołem. Henryk Sienkiewicz Bez dogmatu B. Narcyz zatrzymał się nad rzeką czasu. Złowróżbna, pełna ułudy rzeka, gdzie mijają i upływają lata. Zwykłe brzegi jak prymitywna rama oprawiające wodę podobną ślepej szybie,
Bohater utworu literackiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Wskaż prawdziwe odpowiedzi. a. Postać pasywna decyduje o rozwoju akcji. b. Alina i Balladyna zostały scharakteryzowane za pomocą kontrastu. c. Postać literacka może być zarazem narratorem. d. Postać tytułowa musi być główną postacią w utworze. e. W Panu Tadeuszu mamy do czynienia z bohaterem zbiorowym. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Przeczytaj tekst Biegłem cały czas aż do głównej bramy, tam przystanąłem na chwilę, aby odsapnąć.
Konstrukcja tekstu prozatorskiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. W powieści Quo vadis wątek Winicjusza i Ligii jest: A. wątkiem pobocznym B. wątkiem podrzędnym wobec wątków głównych C wątkiem głównym D. żadna z tych możliwości Odp. ………………………………………………………………………………………………………………… 2 . Uszereguj wyrazy według znaczeń – od najbardziej ogólnego do najbardziej szczegółowego: wątek, fabuła, akcja, zdarzenie. l. …………………………………………… 2. …………………………………………… 3. …………………………………………… 4. …………………………………………… 3. Określ elementy świata przedstawionego w Krzyżakach Henryka
Rodzaje i gatunki literackie TEST 1. Do podanych rodzajów literackich dobierz po trzy gatunki literackie. liryka – …………………………………………………………………………………………………………………………….. epika – …………………………………………………………………………………………………………………………….. dramat – ………………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Które z poniższych terminów określają epikę? a) wers, b) podmiot liryczny, c) fabuła, d) wątek, e) akt, f) scena, g) rym, h) akcja, i) zdarzenie, j) didaskalia, k) narracja, l) powieść Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Wpisz nazwy gatunków, którym odpowiadają podane definicje: a) wzniosła pieśń skierowana do
