JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
Kto nie zna historii o dwóch siostrach: Alinie i Balladynie? Alina była dobra i niewinna, Balladyna podstępna, żądna władzy i bardzo ambitna. Kirkor – władca pobliskiego zamku, który dzięki siłom fantastycznym zawitał do ich wiejskiej, biednej chaty – upodobał sobie obie, bo obie były piękne… Matka sióstr wymyśliła swoisty turniej – niech idą panny w las na maliny, a „która więcej malin zbierze, tę za żonę pan wybierze”. Historia miłosna przeobraża się w historię kryminalną: Alina szybciej
Kalendarium twórczości Juliusza Słowackiego I Wczesna twórczość (do roku 1829) – Arab, Jan Bielecki (powieść poetycka) – Maria Stuart (dramat) II Poezja powstańcza (1830) – Hymn (Bogarodzica) – Oda do wolności – Kulik – Lambro (powieść poetycka) III Genewa (1832-1836) – Kordian – Balladyna – Horsztyński (dramat) – Rozłączenie IV Podróż na Wschód (1836-1837) – Hymn (Smutno, mi Boże) – Grób Agamemnona – Anhelli (poemat) – Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu
Hasło winkelriedyzmu głosi Kordian na szczycie Mont Blanc. Słowacki formułuje je jako własną, specyficzną, odmienną nieco od Mickiewiczowskiej, koncepcję mesjanizmu narodowego. Myśl ta prowadzi do średniowiecznej historii Winkelrieda – rycerza szwajcarskiego, który w trakcie bitwy wbił sobie w pierś tyle wrogich włóczni, że przez wytworzoną lukę mogli przedrzeć się jego towarzysze. W ten sposób, poświęcając swoje życie, Winkelried umożliwił Szwajcarom zwycięstwo pod Sempach. Nazywając Polskę Winkelriedem, Słowacki stawia znak równości pomiędzy czynem rycerza
„Kordian” jako sąd nad powstaniem listopadowym. Juliusz Słowacki, tworząc literacką rekonstrukcję spisku z 1829 roku – Kordiana – przedstawił swoje poglądy na temat klęski powstania listopadowego. Jego ocena była polemiczna wobec zdania Adama Mickiewicza. Słowacki doceniał wielkość tego zrywu narodowego – powodowanego wielkimi i szlachetnymi ideami. Cenił młodych powstańców za to, że ojczyzna była dla nich najwyższą wartością i byli gotowi poświęcić dla niej swoje życie. Cel – uwolnienie ojczyzny spod jarzma zaborcy
Najprościej byłoby powiedzieć, że dlatego, iż dygresje zawarte w tym poemacie są dużo ważniejsze niż główna oś akcji i główni bohaterowie. Taka jest bowiem zasada konstrukcyjna gatunku zwanego poematem dygresyjnym: fabuła i losy bohaterów są jedynie pretekstem do dygresji (czyli pobocznych, nie związanych z treścią wstawek odautorskich). Dygresje dotyczą z reguły współczesności autora, są polemiką z wrogami, refleksją na tematy polityczne lub literackie. I tak jest w Beniowskim. Jest to niby barwna historia szlachcica, który wyrusza na wojnę,
Ironia jest to celowy zabieg poetycki polegający na czytelnym dla odbiorcy ukazaniu sprzeczności między dosłownym znaczeniem tekstu a jego ukrytą, prawdziwą wymową. Ironią będzie na przykład powiedzenie do rozczochranej kobiety „ależ ma pani piękną fryzurę”. Ironia romantyczna jest specyficzną odmianą ironii. Podstawy teoretyczne tej kategorii estetycznej sformułowali filozofowie niemieccy. Określała ona postawę romantycznego twórcy wobec świata i jego problemów. W utworach literackich przejawiała się w przedstawianiu procesu twórczego jako gry z czytelnikiem, podkreślaniem dominacji artysty
Już tytuł wskazuje, że mamy do czynienia z testamentem. Testament to dokument, w którym człowiek wyraża swoją wolę co do podziału majątku, który pozostanie po jego śmierci. Jaki majątek pozostawia Słowacki? Nie pieniądze i nie budynki. Jest to testament poetycki – rozdziela myśli, uczucia i swój poetycki dorobek. Komu autor pozostawia ten dorobek? Otóż utwór ma swoich adresatów, mimo że sam Słowacki nie pozostawił prawdziwego dziedzica nazwiska ni lutni. Spadkobiercy poety to garstka przyjaciół
Nie-Boska komedia jest rekonstrukcją abstrakcyjnej rewolucji i pytaniem: czym jest zjawisko walki klas? Krasiński odpowiedź zamieszcza w dramacie. Oczywiście patrzy on na sprawę przez pryzmat swojego arystokratycznego pochodzenia. Budując obraz rewolucji, opiera się o faktyczne wzorce: przewrót Cromwella w Anglii, powstanie listopadowe w Polsce, a przede wszystkim Wielką Rewolucję Francuską we Francji. Przecież Pankracy – wódz rewolucjonistów nosi cechy Cromwella, Dantona i Robespierre’a. Z kolei Hrabia Henryk jest rzecznikiem poglądów samego Zygmunta Krasińskiego. Należy jednak przyznać, że poeta
Nie-Boska komedia jest najsłynniejszym dramatem Zygmunta Krasińskiego, ale nie jedynym. Kolejnym, napisanym nieco później, jest Irydion. Akcja dramatu rozgrywa się w okresie schyłkowym starożytnego Rzymu. Główny bohater to Grek o imieniu Irydion. Przygotowuje rewolucję, aby zemścić się na Rzymianach, którzy podbili jego ojczyznę. Jego sojusznikami w walce są grupy uciskane – rzymscy proletariusze i gladiatorzy, barbarzyńcy i chrześcijanie. Rewolucyjny zryw kończy się niepowodzeniem, gdyż chrześcijanie za radą swojego biskupa wybierają nie walkę zbrojną, ale dobrowolne
Cyprian Kamil Norwid Urodził się w 1821 r. na Mazowszu w dostatnim, choć nie bogatym szlacheckim dworze we wsi Laskowo-Głuchy. Był uzdolniony artystycznie i nie ukończywszy Gimnazjum Guberialnego w Warszawie rozpoczął naukę w prywatnej szkole malarskiej. Zadebiutował jako poeta w 1840 r. na łamach prasy warszawskiej. Bywał w stołecznych salonach arystokratycznych i literackich. W 1843 roku dobrowolnie opuścił kraj. Podróżował po Europie, zwiedzał muzea, kościoły i pracownie artystów. Studiował we Włoszech rzeźbę i rytownictwo. Po otrzymaniu od narzeczonej listu o zerwaniu zaręczyn
Większość nie doczekała się publikacji za życia autora, musiały czekać do następnego stulecia na działalność Zenona Przesmyckiego i współczesnych badaczy, by dotrzeć do powszechnego odbioru i kanonu lektur szkolnych. Najpełniej talent Norwida rozwinął ujawnił się w liryce W latach 1857-1865 powstał cykl stu wierszy zatytułowany Vademecum (po łacinie znaczy to „idź ze mną”). Najbardziej znane spośród około 250 wierszy poety to: Pióro – wiersz z 1842 r., przedstawiający własny, osobisty program twórczy autora; Moja
Aleksander Fredro to symbol polskiego komediopisarstwa i symbol Polski szlacheckiej – dziewiętnastowiecznej ojczyzny, krainy dworków, brzóz i wierzb płaczących… Zarazem jest to kolejna postać polskiego romantyzmu. Chwileczkę – powie ktoś – romantyzm i komedia? Śmiech, humor, komiczna kreacja świata i romantyzm – coś „zgrzyta” w tym zestawieniu. Romantyzm to przecież walka o wolność, spisek, nieszczęśliwa miłość i tragizm samotnego bohatera. A komedie Fredry… są po prostu inne. Hrabia Aleksander Fredro to indywidualność. Dowcipny, błyskotliwy, o ciętym języku – polemizował
Najbardziej znany, odbierany jako jeden z hymnów jest Chorał Kornela Ujejskiego – zbiorowy okrzyk cierpienia skierowany do Boga: z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej do Ciebie Panie bije ten głos… rozgoryczonego poety-Tyrteusza, który nie może tworzyć poezji „dźwięcznej, słodkiej dla ucha”, lecz musi wyrażać cierpienie narodu, podburzać do walki, wzniecać nienawiść do wroga i pamięć bohaterów. Symbole poezji aktualnej, odpowiadającej czasom to: brzęk łańcucha, zbroja, szyderstwo , nienawiść i groby. Wiersz
Cechą charakterystyczną komedii jest zjawisko komizmu. Polega ono na przedstawieniu pewnych zjawisk w taki sposób, by wywołały śmiech u odbiorcy. W Zemście wyróżniamy trzy rodzaje komizmu: Komizm sytuacyjny Zabawne przedstawienie sytuacji i wydarzeń, w których uczestniczą bohaterowie. Oto niektóre z nich: zamiar poślubienia Klary przez niemłodego już Cześnika, Papkin w roli posła do Rejenta (boi się stanąć oko w oko z Rejentem, a tłumaczy, iż mógłby wywołać wojnę zamiast
Ramy czasowe 1818 – „teoretyczny” początek. Kazimierz Brodziński wydał bowiem rozprawę O klasyczności i romantyczności, tudzież o duchu poezji polskiej, w której stwierdził fakt istnienia w kulturze europejskiej dwu nurtów artystycznych, klasyczności i romantyczności, i postulował stworzenie oryginalnej polskiej formuły, najlepiej sielskości. 1822 – „praktyczny” początek romantyzmu. Adam Mickiewicz wydał Ballady i romanse – zbiór 14 ballad, który praktycznie, literacko realizował założenia romantyzmu. Trzy fazy polskiego romantyzmu 1822-1830 wstępna faza romantyzmu. Młodzi twórcy krystalizują swój program, piszą młodzieńcze
Idee romantyzmu dotarły do Polski z opóźnieniem, jego umowny początek to 1822 rok – wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza – ale w niedługim czasie zdominowały literaturę polską, a wybitne osiągnięcia polskich twórców wzbogaciły dorobek romantyzmu europejskiego. Romantyzm polski przypadł na szczególny okres w historii narodu. W Polsce kryzys wartości oświeceniowych zbiegł się z utratą niepodległości. Klęska Napoleona, którego uznawano za ostatnią szansę odzyskania wolności, pogrzebała nadzieje Polaków na niepodległość. Dawni żołnierze Kościuszki i Napoleona, uznając swoją bezradność,
O co spierali się klasycy z romantykami? Przedmiotem sporu była koncepcja polskiej kultury, a w szczególności literatury. Była to polemika między zwolennikami klasycyzmu – do tej grupy należało starsze pokolenie uczonych i literatów: Jan Śniadecki, Kajetan Koźmian, Ludwik Osiński, Franciszek Dmochowski, a przedstawicielami młodego pokolenia: Kazimierz Brodziński, Maurycy Mochnacki, Adam Mickiewicz. Współczesny psycholog nazwałby pewnie całą sprawę awanturą zastępczą. Za zaciekłą dysputą na temat kategorii estetycznych krył się polityczny spór pokoleń o stosunek do
Miłość Miłość to wielki romantyczny temat, i to ogólnoeuropejski – nie tylko polski. Wszystko zaczęło się od Cierpień młodego Wertera Goethego. Jego bohater: wrażliwy, nieszczęśliwie zakochany, wreszcie samobójca – stał się wzorem dla większości poetów i kochanków. Byronowski Giaur także traci swoją ukochaną – niewolnicę Leilę – i będzie się mścił. Wcześniej obmyślał porwanie. Zemsta czy wspólna ucieczka to romantyczne komponenty ukształtowania miłości, która, choć zawsze romantyczna, wcale nie jest jednakowa. Który z powyższych
Miłość romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu lekturach romantycznych oglądamy ją wciąż taką samą: zakochany, młody, wrażliwy romantyk wyznaje swój afekt wybrance. Ona nie jest mu nieprzychylna. Poza uczuciem łączą ich podobne poglądy i zainteresowania, podobne spojrzenie na świat i poezję. Wszystko zatem byłoby dobrze, gdyby nie nieubłagana ręka opatrzności. Najczęściej konwenanse świata, wola rodziców, nikły stan majątkowy romantyka stają na przeszkodzie szczęściu. Rozstanie jest tragiczne w skutkach – obłęd i cierpienie odrzuconego kochanka prowadzi
Temat poezji i poety istnieje w literaturze od starożytności, wspomnijmy choćby Horacego i motyw exegi monumentum, nadzieję nieśmiertelności, jaką daje poezja. Liczni twórcy pragnęli ją zdefiniować i określić jej cele: Czy poezja jest darem Boga, czy pięknem, czy też powinna być po prostu użyteczna? Czy poeta podobny jest do ptaka-samotnika, czy jest zwykłym rzemieślnikiem poezji? Każda epoka ma własne wypowiedzi w tej kwestii, lecz nigdy chyba temat ten nie stał się tak ważny jak w epoce
