EPOKI LITERACKIE

Poezja starożytnego Rzymu

Najważniejsi twórcy Wergiliusz, autor słynnej Eneidy, epopei napisanej na wzór eposów Homera, ukazującej wędrówkę Eneasza. Horacy, najsławniejszy poeta Rzymu, do twórczości którego nawiązywali późniejsi twórcy wielu krajów, w tym także Polski. Owidiusz – twórca dzieła pt. Metamorfozy, a także Sztuki kochania. Lukrecjusz – poeta – filozof, autor poematu O naturze wszechrzeczy. Katullus – autor miłosnych wierszy adresowanych do ukochanej Lesbii.   Wergiliusz Żył za czasów Oktawiana Augusta. To Eneida (chociaż jej nie dokończył)

Zasady dramatu antycznego

Gdybyś chciał zabawić się w dramaturga i stworzyć dzieło ściśle według norm obowiązujących w tragedii greckiej, obowiązuje Cię reguła trzech jedności: Całą akcję zdarzenia należy umieścić w jednym miejscu – może to być sala gimnastyczna albo szkolne schody – ale już nigdzie poza tym terenem. W dramacie antycznym to, co się działo poza tą przestrzenią, było relacjonowane – np. przez posłańca. TO JEDNOŚĆ MIEJSCA Wszystko musi rozegrać się w jak

Odyseja. Trasa Odyseusza.

Uporządkowanie przygód Odyseusza Przed zdobyciem Troi: Odkrywa Achillesa, ukrytego przez Tetydę wśród dwórek. Przewodzi poselstwu usiłującemu wymóc na Trojanach oddanie Heleny Trojańskiej (wątek wykorzystany przez Jana Kochanowskiego w Odprawie posłów greckich). Zdobywa Troję, wprowadzając do miasta posąg drewnianego konia z ukrytymi w środku żołnierzami. Po wojnie (treść Odysei) Odwiedza przylądek Libijski Lotofagów – tu mieszkańcy częstują przybyszy lotosem, czyli owocem, powodującym zapomnienie o ojczyźnie. Kilku towarzyszy Odysa kosztuje specjału, lecz wódz siłą odciąga ich

O czym jest Odyseja?

O czym jest Odyseja? Na Odyseję Homera składają się 24 księgi opowiadające o tułaczce Odyseusza spod Troi do ojczyzny – Itaki. Dziesięć lat jest na wojnie, a kolejnych dziesięć zabiera mu, obfitująca w przygody, podróż do domu. Czym jest Odyseja? Odyseja jest opowieścią o wielkiej podróży. Niesie w sobie myśl, że życie ludzkie jest wędrówką obfitującą w przygody, wybory, powodzenia i porażki. Jest pochwałą życia – najważniejszy wybór Odyseusza to odrzucenie nieśmiertelności. Jest eposem o człowieku i ludzkiej

Odyseja na maturze pisemnej

Zwróć uwagę na: Wizytę Odyseusza w krainie śmierci – to często przytaczany fragment. Ważne jest spotkanie z matką, z którą rozmawia, ale nie może jej objąć, dialog z Achillesem, który powiada, że wolałby być najlichszym z ludzi, ale żyć… Takie fragmenty i wizja pośmiertnej krainy może być zestawiona z fragmentami Piekła z Boskiej komedii Dantego. W takim przypadku nie zapomnij, że oba dzieła i obu autorów różni podstawowa sprawa –

Iliada – Homer

Autor Homer – pierwszy epik naszej kultury. Żył na przełomie IX i VIII w. p.n.e. Pochodzenie i biografia twórcy owiane są tajemnicą, pewne jest tylko imię. Najprawdopodobniej pochodził z greckiej wyspy Chios. Imię Homer oznacza ślepca, co dało podstawę do podań, że był niewidomy. Kwestionowano jego istnienie, lecz badania potwierdzają fakt, iż oba wielkie eposy, Iliada i Odyseja, są dziełem jednego człowieka. Pozostał uosobieniem wieszcza, stał się wielkim autorytetem dla współczesnych sobie i potomnych.

Skąd wziął się dramat?

Dramat wywodzi się ze świąt ku czci Dionizosa – boga obfitości, płodnej natury i wina. Jego początki sięgają VI w. p.n.e. Były to obrzędy religijnie, lecz obchodzono je bardzo hucznie i radośnie: w miastach urządzano wiosną Dionizje Wielkie, na wsiach – zimą – Dionizje Małe. Podczas tych świąt składano bogu podziękowanie za obfitość plonów i dary przyrody. Podczas tanecznych korowodów miały miejsce występy męskich chórów, którym przewodził Koźlarz – swoisty przewodnik

Antyk w literaturze i sztuce późniejszych okresów

Nawiązania do antyku Antyk w literaturze i sztuce późniejszych okresów Jan Kochanowski w Trenach nazywa Urszulkę „Safo słowieńską”. W ten sposób podkreśla poetycki talent córki – porównuje ją z Safoną, poetką grecką. Później nazwano „polską Safoną” poetkę wieku XX – Marię Pawlikowską-Jasnorzewską. Jan Kochanowski napisał pierwszą polską tragedię: Odprawę posłów greckich. Treść dotyczy porwania pięknej Heleny przez trojańskiego królewicza Parysa. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, największe dzieło poety, jest też ostatnim eposem w naszej literaturze. Pisany na

Komedia antyczna

W starożytnej Grecji komedia nie stanowiła pierwotnie samodzielnego gatunku dramatycznego. Po tragediach przedstawiano tzw. dramat satyrowy, będący formą zalążkową rozwijającej się później komedii. Jej powstanie wiąże się z obchodzonymi w porze jesiennej świętami winobrania, zwanymi Małymi Dionizjami. W przeciwieństwie do Wielkich Dionizji przypominały one bardziej ludyczne widowisko wypełnione śmiechem i wrzawą. Śpiewano wówczas lekkie, żartobliwe pieśni, zwane komos, i to właśnie one dały początek komedii, która była utworem proponującym humorystyczno-komiczną wizję

Cechy eposu na podstawie Iliady

W przypadku Iliady tłem fabuły jest wojna trojańska, której legendarnymi bohaterami są przede wszystkim: Achilles, Agamemnon, Parys, Helena. Iliada wywodzi się z mitu o jabłku niezgody. Inwokacja Homer zwraca się do Muzy, bogini, która podaje pieśń śpiewakom: Gniew, bogini, opiewaj Achilla, syna Peleusa, zgubę niosący i klęski nieprzeliczone Achajom, co do Hadesu tak wiele dusz bohaterów potężnych strącił, a ciała ich wydał na pastwę sępom drapieżnym Równoległość dwóch płaszczyzn Fabuła przebiega w świecie bogów

Wartości Iliady Homera

Wartości Iliady Humanizm Ukazuje zło wojny, straszne skutki gniewu, cierpienie ludzi i śmierć. Homer, owszem, chciał zapisać dzieje wojny sprzed stuleci, ale wojna ta staje się tłem rozważań moralnych, ukazania konfliktów i uczuć ludzkich. Wiele scen cierpienia i śmierci ukazuje zło wojny! Przeciwnicy wojenni nie żywią do siebie nienawiści, w końcu wyrzekają się jej, czego dowodem jest decyzja Achillesa dotycząca zwłok Hektora. Homer zatem wskazuje, że gniew i nienawiść nie są wartościami godnymi człowieka. A przecież,

Biblia jako dzieło o człowieku

Dwie koncepcje istoty ludzkiej zawarte w Biblii Księga Koheleta – źródło motywu vanitas Księga Koheleta podejmuje istotny w kulturze całej ludzkości motyw rozważań nad kondycją ludzkiego istnienia, zadaje pytanie, czym jest życie ludzkie i człowiek, zawiera odpowiedź na pytanie o szczęście człowieka, o sens jego egzystencji. Jak brzmi ta odpowiedź? Jej kwintesencją jest refren: Marność nad marnościami, wszystko marność. Wszystko marność i gonienie za wiatrem… – oto motto całej księgi.

Eposy Homera

Dlaczego to ważne dzieła? Iliada i Odyseja to pierwsze epickie utwory naszej cywilizacji – Iliada jest pierwszym znanym zapisem literackim, czyli najstarszą lekturą. Pokazują świat starożytny, poglądy ludzi tamtych czasów, ich ideały, obyczajowość. Poruszają zagadnienia uniwersalne, nieprzemijające – jak temat przyjaźni, wojny, miłości, prawości, zdrady. Kształtują typ bohatera – rycerza starożytnego. Od nich bierze początek rodzaj literacki zwany epiką. Eposy Homera dają początek gatunkom epickim – pisanym na wzór starożytnych

Dramat antyczny

Dramat – ważny rodzaj literacki Skąd wziął się dramat? Wywodzi się ze świąt ku czci Dionizosa – boga obfitości, płodnej natury i wina. Były to obrzędy religijnie, lecz obchodzono je hucznie i radośnie: w miastach urządzano wiosną Dionizje Wielkie, na wsiach – zimą – Dionizje Małe. Składano bogu podziękowanie za obfitość plonów i dary przyrody. Podczas tanecznych korowodów miały miejsce występy męskich chórów, przewodził im Koźlarz – swoisty przewodnik wchodzący w

Biblia – MAPA MYŚLI

Biblia – mapa myśli Biblia, obok kultury antyku, jest jednym z najważniejszych źródeł naszej kultury. Na niej opiera się system wartości całego świata chrześcijańskiego. Z niej także wyrasta nasza kultura i sztuka, dla której przez wiele wieków była główną inspiracją i pozostała nią do dzisiaj. Biblia jest także księgą uniwersalną, zawierającą ponadczasowe, ponadkulturowe prawdy moralne – jak dekalog, czyli dziesięć przykazań Bożych. . Biblia – dzieło złożone Powstawała przez około

Ważne historie Starego Testamentu

Najważniejsze historie Starego Testamentu Stworzenie świata – kosmogonia biblijna W Biblii znajdują się dwa niezależne opisy stworzenia świata. Wersja I Stworzenie świata trwało sześć dni. Bóg tworzył kolejne elementy wszechświata werbalnie – za pomocą słów powoływał je do istnienia, po czym nadawał im nazwę. Uwaga: najpierw tworzył, a dopiero potem nazywał! Po nadaniu nazwy w biblijnym opisie pada zawsze formuła: „A Bóg widział, że były dobre”. Dzień pierwszy: „Na początku Bóg stworzył niebo

Średniowieczne wzorce parenetyczne

Typy bohaterów – wzorce parenetyczne Pareneza – to kształtowanie godnych do naśladowania wzorców osobowych. W średniowieczu istotne były szczególnie trzy z nich: wzorzec świętego ascety (św. Aleksy), chrześcijańskiego rycerza (Roland), doskonałego władcy (Karol Wielki, Bolesław Chrobry). Może być także swoistym przekaźnikiem etosu, formułującym zawarte w nim prawa. Dla średniowiecza pareneza to pojęcie niezwykle istotne, bo większość utworów poza stricte modlitewnymi ma właśnie taki charakter. Jednak jest to zjawisko nie tylko

O zachowaniu się przy stole

Parenetyka biesiadna Była dość rozwinięta w Europie, i trudno uwierzyć, jakich pouczeń udzielano. A to, aby nie wrzucać do wspólnej misy poobgryzanych już kości (przecież należy cisnąć takie pod stół), nie wycierać nosa w serwetę, nie dłubać palcem w nosie ani nożem w zębach. W zasadzie wszystkie porady – oprócz rzucania kości pod stół – są nadal aktualne… Pamiętaj! O zachowaniu się przy stole (znany również jako: wiersz Słoty O chlebowym stole). Wiersz jest najstarszym znanym utworem

Boska komedia Dantego – dzieło przełomu epok

Poemat Dantego To pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem – zawiera bowiem cechy obu tych epok. Temat główny dzieła – wędrówka autora po zaświatach: w części I – Piekło, II – Czyściec, III – Raj. Przewodnicy bohatera: po piekle i czyśćcu – Wergiliusz, po raju wiedzie go ukochana Beatrycze. Trzeba pamiętać, że to wiekopomne dzieło powstało we Włoszech, a tam zwiastuny renesansowej ideologii pojawiły się najwcześniej. Niemniej data powstania utworu, około 1307 r., jest jeszcze średniowieczna.

Dzieje Tristana i Izoldy

Najsłynniejszy romans średniowiecza to piękna opowieść o miłości silniejszej niż ludzkie prawa, a nawet śmierć. Wprawdzie mógłby ktoś powiedzieć, że miłość spadła na średniowiecznych kochanków przypadkowo, a nawet omyłkowo (wypili czarodziejski napój nie dla nich obojga przeznaczony), lecz użyjmy swojej wyobraźni i nie bierzmy literatury zbyt dosłownie. Przecież właściwie nie wiadomo, skąd pojawia się uczucie miłości i dlaczego porywa tę właśnie czy też te dwie osoby. Cała historia z czarodziejskim