Uzasadnij tezę, że literatura różnych epok uczy rozróżniać dobro od zła, piękno od brzydoty. Zestaw lektur • Biblia • średniowieczna literatura parenetyczna (epos rycerski, żywoty świętych) • William Szekspir – Makbet, Romeo i Julia • Wolter – Kandyd • Adam Mickiewicz – Dziady, cz. II • Juliusz Słowacki – Kordian, Balladyna • Zygmunt Krasiński – Nie-Boska komedia • Bolesław Prus – Lalka • Eliza Orzeszkowa – Nad Niemnem • Stefan Żeromski –
W podanych tekstach wskaż elementy archaizacji i dialektyzacji. Jakie znasz inne typy stylizacji? Stylizacja to zjawisko często występujące w stylu artystycznym. Polega ona na świadomym wprowadzeniu do utworu środków językowych charakterystycznych dla innych odmian języka. Zabieg ten ma określony cel, na przykład wprowadza w realia epoki czy środowiska, jest źródłem humoru, czasem podniosłości. Wyróżniamy różne typy stylizacji: archaizująca (archaizacja), gwarowa (dialektyzacja), środowiskowa – na przykład gwara warszawska w utworach Wiecha czy słownictwo związane z zawodem
Na podstawie konkretnych przykładów literackich przedstaw średniowieczne wzorce parenetyczne. Analiza tematu Twoje zadanie polega na omówieniu znanych Ci średniowiecznych wzorów osobowych (czyli parenetycznych). Zastanów się, na czym polegały ideały święte (Franciszek i Aleksy) i świeckie (Roland, Tristan, król Artur). Pamiętaj o tym, aby poruszyć wszystkie trzy wzory parenetyczne, jednakże większość pracy możesz poświęcić jednemu z nich. Przydatne sformułowania Średniowieczny ideał rycerskości opierał się na takich wartościach jak: honor, wierność wasalowi, odwaga i uczciwość. Dla człowieka
„Powieść to zwierciadło, w którym przeglądają się idący gościńcem” – przedstaw realizm jako dominującą tendencję w literaturze drugiej połowy XIX wieku. Naśladowanie rzeczywistości to jedno z podstawowych założeń sztuki czasu pozytywizmu. Obserwować, analizować, nie upiększać, nie fantazjować – powieść lub obraz powinny być, według realistów, wiernym, fotograficznym wręcz odbiciem świata. Warto zastanowić się nad tym, czy realizm był sztuką, czy może tylko (choć zazwyczaj dobrze uprawianym) rzemiosłem. Analiza tematu: Cytowane w temacie wypracowania słynne
Terminu nowomowa po raz pierwszy użył George Orwell w powieści Rok 1984 na określenie języka totalitarnej władzy. W Polsce jest utożsamiana z językiem PZPR-u, który posługiwał się nią w celach propagandowych i socjotechnicznych (manipulowania ludźmi). Nowomowę cechuje: dominacja oceniania nad przekazywaniem informacji, przy czym ocena każdego wyrazu jest mu przyporządkowana odgórnie i nie może się zmienić (np. „zachodni” zawsze znaczyło „zły”); dychotomiczny (dwudzielny), czarno-biały obraz świata, w którym wszystko, co znajduje
Różne sposoby kreacji obrazu śmierci bohatera literackiego i ich funkcje – analiza i interpretacja porównawcza fragmentów Pieśni o Rolandzie i Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. Pieśń o Rolandzie Roland czuje, że śmierć jest blisko. Uszami mózg mu się wylewa. Modli się do Boga za swoich parów, aby ich przyjął do nieba; następnie prosi anioła Gabriela za samego siebie. Bierze róg, iżby mu nikt nie robił wyrzutu, i drugą ręką swój miecz zwany Durendalem. Nieco dalej niż
Zaprezentuj utwory literackie, w których można odnaleźć motyw nadziei i wiary w sens pokonywania trudności. Nadzieja – wartość, bez której trudno byłoby człowiekowi żyć. Szczególnie potrzebna w okresie niełatwych doświadczeń osobistych czy historycznych. Z Biblii i mitologii Nadzieja Hioba Bogobojnego Hioba Bóg ciężko doświadczył, bo odebrał mu cały dorobek życia, pozbawił dzieci, a jego samego poraził trądem. Jednak Hiob znosił wszystko z pokorą, bo wierzył, że Bóg ma jakiś cel w tym, iż tak bardzo
Literackie pary kochanków. Omów na wybranych przykładach. Strategie wstępu: Wariant 1 Na przestrzeni wieków mieliśmy do czynienia z rozmaitymi koncepcjami miłości. Nie ma jednego sposobu jej przeżywania. Zmieniały się też formy mówienia i pisania o niej. Inny „wzór” pary kochanków panował w wiekach średnich, inny w romantyzmie, modernizmie, a jeszcze inny dziś. Zmieniają się epoki i konwencje. Czy istnieje jednak jakaś ogólna, uniwersalna i ponadczasowa definicja miłości? Czy miłość jest
Halina Poświatowska *** Kiedy Izolda umierała, Tristan pochylał się nad szpitalnym łóżkiem, ręką miękką i chłodną dotykał rozpalonego czoła. Podawał oddech z własnych ust i piła Izolda życie z oddechu kochanka. Podtrzymywał jej osuwającą się głowę, wąskie szczupłe plecy. Obojczyki wychudłe podnosiły się spiesznie, aby nadążyć za oddechem. Serce biło prędko, nierówno. Izolda zaciskała palce wokół ręki Tristana. Przemów do mnie – prosiła – chcę słyszeć twój głos, jeszcze mogę słyszeć – mówiła. Milczał
Julian Tuwim Hymn librecisty Zawód mój: librecista. Ja pod melodie istnienia Podkładam bezsporne teksty: anagramy twojego imienia, Nieustający szopenie Nieprzerwanie śród zdarzeń i rzeczy słyszany, Syriusza z elektronem wiążący, Hiperelefanta z amebą, Niezapominajkę i niebo, Proch mój przyszły – z ogniem na kobyłę skaczącym. O, Który upodabniasz byle Wołomin Stuwrotnym Tebom! O, Który łączysz promieniem Punkt A z punktem Z, Między zerem a jednością Bystrzący nieskończonością, O, Który jesteś wrzask i szept, O, Srebrnołuki i Ukrzyżowany, Struno i ręko grająca
Wstęp do analizy wiersza Sytuacja, gdy nazwisko autora i data powstania utworu są nam znane (w tym przypadku każdy z nas wie, kim był i jak umarł Krzysztof Kamil Baczyński), może ułatwić wstępną analizę tekstu. Wiemy, z jakiej pozycji wiersz był pisany. Jednak nie powinniśmy się takimi zewnętrznymi danymi zbytnio sugerować. Prawdziwa analiza i interpretacja utworu może i powinna opierać się całkowicie na słowie pisanym. Nigdy nie zabieraj się do interpretacji utworu lirycznego, nie dokonawszy uprzednio rzetelnej
Scharakteryzuj powieść jako gatunek literacki. Jak rozwijała się na przestrzeni epok i jakie znasz rodzaje powieści? Sam termin: powieść ustalono w latach 40-tych XIX w., a jest to najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą, jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś, gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać
Źródła kultury polskiej – co miało wpływ na jej ukształtowanie? Rozważ, wykorzystując wiedzę kulturową i literacką, czy jesteśmy wschodem czy zachodem Europy, a może jeszcze czymś innym? Struktura pracy, zasugerowana przez samo ujęcie tematu, wyglądać może mniej więcej tak: wstęp – próba definicji źródeł polskiej kultury, przegląd historyczny lub tematyczny (mogą być oba) potrzebnych nam argumentów, definicja polskości lub współczesnej kultury polskiej, czyli fakty >> analiza>> synteza Komentarz Temat podejmuje bardzo złożoną
Tematy wokół człowieka Zestaw zagadnień do przemyślenia: Poświęcenie człowieka dla innych ludzi, wzniosłych idei. Przykłady walki ze złem – zwycięstw i porażek. Autorytety – ludzie, którzy czynią dobro, czynnie przeciwdziałają złu. Sprawcy zła. Zbrodniarze historii i współczesności. Obrazy wielkich tragedii – dzieła ludzi. Ich konsekwencje. Kim właściwe jest człowiek: zbrodniarzem czy bohaterem? Czy można zdefiniować naturę ludzką? Uniwersalne wartości etyczne, które powinna pielęgnować ludzkość. Terror, przemoc – przykłady w literaturze i kulturze. Człowiek •
„Każdy ma swoją jedyną melodię istnienia” (Maria Janion). Poszukiwania sensu życia wpisane w świat wybranych bohaterów literackich a Twoje refleksja o istocie egzystencji. Zestaw lektur: W. Szekspir: Hamlet; S. Żeromski: Ludzie bezdomni; J. Słowacki: Kordian; B. Prus: Lalka (Stanisław Wokulski); G. Herling-Grudziński: Wieża Pomysł na pracę Wstęp Bohater jest motorem dzieła literackiego, od jego czynów zależy intensywność akcji, jego decyzje oceniamy, metamorfozę obserwujemy. On działa – nawet gdy nie działa. Znakomita scena z „Kartoteki” Różewicza,
„Świat to jest to, co można opisać, i ten opis może mieć pewną wartość” – twierdził Krzysztof Kieślowski. Rozważania w odniesieniu do współczesnych tekstów kultury. Odnosimy się do cytatu Musimy jakoś podejść do cytatu Kieślowskiego. Zastanówmy się, co można z tym zrobić, do czego słowa słynnego reżysera nas prowokują. „Świat to jest to, co można opisać” – czy rzeczywiście? Niektóre epoki i nurty preferujące bądź mimesis (naśladowanie natury), bądź światopogląd racjonalistyczno-naukowy zgodziłyby się z tą
Zakochana dziewczyna… Porównaj, jak przeżywają miłość bohaterki dwóch powieści: Przedwiośnia Stefana Żeromskiego i Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Stefan Żeromski, Przedwiośnie (fragment) Aczkolwiek panna Wandzia nie posiadała jeszcze na swą niepodzielną własność tabliczki mnożenia, zwłaszcza na wyrywki – to jednak zaznała już skutków uderzenia strzał Kupidyna. Skoro tylko ujrzała Cezarego Barykę, została uderzona wyż wzmiankowaną strzałą. Niemy a wstrząsający dreszcz dał jej znać – ten! Gdy zaś Cezary usiadł przy niej i grał na
Zanalizuj i zinterpretuj zamieszczony poniżej fragment Ferdydurke Witolda Gombrowicza. (…) Przeszedłem niedawno Rubikon nieuniknionego trzydziestaka, minąłem kamień milowy, z metryki, z pozorów wyglądałem na człowieka dojrzałego, a jednak nie byłem nim – bo czymże byłem? Trzydziestoletnim graczem w brydża? Pracownikiem przypadkowym i przygodnym, który załatwiał drobne czynności życiowe i miewał terminy? Jakaż była moja sytuacja? Chodziłem po kawiarniach i po barach, spotykałem się z ludźmi zamieniając słowa, czasem nawet myśli, ale sytuacja
Na podstawie przytoczonego fragmentu i znajomości całej lektury scharakteryzuj emocje i postawę Stanisława Wokulskiego jako zakochanego mężczyzny. Odwołując się do całej powieści, określ, czy można go nazwać typowym przedstawicielem epoki. Wokulski przypatrywał się jej cały czas. Zrobiła na nim szczególne wrażenie. Zdawało mu się, że już kiedyś ją widział i że ją dobrze zna. Wpatrywał się lepiej w jej rozmarzone oczy i nie wiadomo skąd przypomniał sobie nieznany spokój syberyjskich pustyń, gdzie bywa niekiedy tak cicho,
Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził. (…) Spróbuj prześledzić wątek stosunków między rodzicami i dziećmi, przywołując znane Ci przykłady z ksiąg biblijnych. Propozycje wstępu Zacznij od trafnego przywołania: Jedno z przykazań dekalogu brzmi: „Czcij ojca swego i matkę swoją”. Pozornie więc wszystko powinno wyglądać bardzo prosto – Biblia winna być pełna budujących przykładów posłuszeństwa dzieci rodzicom i miłości rodziców do dzieci. Tak w istocie jest,