LICEUM
Jacy jesteśmy, Polacy? Opracuj wypowiedź, poszukując przykładów w literaturze dwóch, trzech wybranych epok Co jest najważniejsze? To pytanie zadaj sobie, zanim zaczniesz pisać. Masz pokazać, jaki portret Polaków przetrwał w naszej tradycji literackiej. Sam temat sugeruje, żeby odwołać się do tekstów z kilku epok, bo wizerunek ma być wielostronny. Aby sprostać temu wymaganiu, postaraj się wybrać okresy literackie i dzieła, które będą akcentowały różne strony naszej „narodowej natury”. Zaprezentuj epoki, które
Żelazny zestaw lektur Uczy i wychowuje • literatura parenetyczna średniowiecza; • M. Rej: Żywot człowieka poczciwego; • J. Kochanowski: Fraszki, Pieśni; • W. Potocki: Moralia; • I. Krasicki: Satyry, Bajki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki; • J.U. Niemcewicz: Powrót posła; • A. Mickiewicz: Pan Tadeusz, Ballady i romanse; • E. Orzeszkowa: Nad Niemnem, Marta; • H. Sienkiewicz: Szkice węglem. Daje świadectwo prawdzie Literatura czasów wojny: • G. Herling-Grudziński: Inny świat; • H. Krall: Zdążyć przed Panem
Dwa obrazy zwyciężonego przez czas Rzymu. Dokonaj analizy porównawczej wierszy Epitafium Rzymowi Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Epitafium Czesława Miłosza. Mikołaj Sęp Szarzyński Epitafium Rzymowi Ty, co Rzym wpośród Rzyma chcąc baczyć, pielgrzymie, A wżdy baczyć nie możesz w samym Rzyma Rzymie, Patrzaj na okrąg murów i w rum obrócone Teatra i kościoły, i słupy stłuczone: To są Rzym. Widzisz, jako miasta tak możnego I trup szczęścia poważność wypuszcza pierwszego. To
Cierpienia młodego Wertera to powieść w listach, inaczej zwana powieścią epistolarną (od łac. epistula – list). Forma listów do bliskiej osoby umożliwia subiektywny przekaz, stwarza atmosferę intymnego wyznania, ułatwia zwierzenie i mówienie o rzeczach bardzo osobistych. W powieści odbiorcą zwierzeń Wertera jest jego bliski przyjaciel Wilhelm. Ale znalazło się tam również kilka listów zaadresowanych do Lotty i Alberta. Oczywiście, nie należy mieć złudzeń co do autentyczności tych zwierzeń. Całość jest jedynie kreacją artystyczną, są
Termin romantyzm pochodzi od słowa „romanca” – oznaczającego podania, legendy i baśnie ludów romańskich. Tak nazywano w średniowieczu narody tubylcze zamieszkujące prowincje rzymskie, czyli w przeważającej liczbie ludy germańskie i galicyjskie. Romance, czyli opowieści o awanturniczych czynach dawnych bohaterów, były pisane prozą bądź wierszem, najczęściej w językach narodowych. Do tego właśnie dziedzictwa kulturowego nawiązali romantycy w XIX wieku – odwoływali się do ludowości, wskrzesili świat i postacie dawnych bajań. Wszystko to, co nawiązywało do poetyki awanturniczej powieści (romansu),
Przeczytaj fragment wiersza Jana Twardowskiego Sprawiedliwość. Czy odnajdziesz w nim elementy franciszkanizmu? Sprawiedliwość Gdyby wszyscy mieli po cztery jabłka gdyby wszyscy byli silni jak konie gdyby wszyscy byli jednakowo bezbronni w miłości gdyby każdy miał to samo nikt nikomu nie byłby potrzebny Dziękuję ci że sprawiedliwość Twoja jest nierównością to co mam i to czego nie mam nawet to czego nie mam komu dać zawsze jest komuś potrzebne jest noc żeby
Porównaj, jaki obraz ojca został ukazany w wierszach Tadeusza Różewicza i Zbigniewa Herberta. Zbigniew Herbert Mój Ojciec Mój ojciec bardzo lubił France’a i palił Przedni Macedoński w niebieskich chmurach aromatu smakował uśmiech w wargach wąskich i wtedy w tych odległych czasach gdy pochylony siedział z książką mówiłem: ojciec jest Sindbadem i jest mu z nami czasem gorzko przeto odjeżdżał Na dywanie na czterech wiatrach Po atlasach biegliśmy za nim zatroskani a on się gubił W końcu wracał
Porównaj lekarzy ukazanych w poniższych fragmentach Ludzi bezdomnych i Zdążyć przed Panem Bogiem. Zwróć szczególną uwagę na ich stosunek do wykonywanego zawodu i do pacjentów. Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni (fragment) O dziesiątej siadał w gabinecie i przyjmował pewną kategorię chorych (przeważnie młodych zdechlaków) aż do godziny pierwszej. Po obiedzie zajmował się bawieniem dam, uczestniczył w organizowaniu teatrów amatorskich, spacerów, przeróżnych rekordów, wyścigów pieszych itd. Zabawki tego rodzaju musiał traktować jako pracę swą obowiązkową, czy do nich
Na podstawie przytoczonego fragmentu powieści Elizy Orzeszkowej Marta scharakteryzuj trudną sytuację kobiet w XIX wieku. Odwołaj się do wiedzy na temat epoki pozytywizmu. Jedną tylko rzecz spostrzegła jasno i wyraźnie: spostrzegła, że praca nie jest wcale przedmiotem takim, po który człowiek, po który mianowicie kobieta schylić by się tylko potrzebowała, aby go posiąść. (…) – (…) Nie żyłaś dotąd śród świata rzeczywistego, miałaś swój świat marzeń panieńskich naprzód, uczuć rodzinnych
Pozytywiści wobec przeszłości i teraźniejszości – omów, w jaki sposób pisarze epoki realizowali tematykę związaną z tradycją. Komentarz Pozytywizm to epoka ciągłego rozrachunku z przeszłością romantyczną, historią powstań i rozbiorów. To także próba budowania lepszego świata – patrzenia w przyszłość, a nie nieustannego rozpamiętywania klęsk i upokorzeń, jakie przynosiły represje zaborców. Pokolenie postyczniowe (bo tak zwać możemy pozytywistów) to pokolenie zmiany, niechcące zdobywać wolności heroiczną walką. Przydatne sformułowania Charakterystyczne dla pokolenia postyczniowego było pragnienie zmiany, poszukiwania nowych ideałów
Przeczytaj uważnie przytoczone fragmenty powieści Lalka. Scharakteryzuj sposób, w jaki Bolesław Prus kreśli obraz Warszawy drugiej połowy XIX wieku. Stanął i patrzył. Dzień przedświąteczny i ładna pogoda wywabiły mnóstwo ludzi na bruk miejski. Sznur powozów i pstrokaty falujący tłum między Kopernikiem i Zygmuntem wyglądał jak stado ptaków, które właśnie w tej chwili unosiły się nad miastem dążąc ku północy.(…) Nieustanny turkot i szmer wydał się Wokulskiemu nieznośnym, a wewnętrzna pustka straszliwą. Chciał czymś się zająć i przypomniał sobie, że
Porównaj ze sobą fragmenty Pieśni o Rolandzie i opowiadania Rozdzióbią nas kruki, wrony…. Zwróć uwagę na sposób przedstawienia sceny śmierci. Pieśń o Rolandzie (fragment) Hrabia Roland leży pod sosną. Ku Hiszpanii obrócił twarz. Wiele rzeczy przychodzi mu na pamięć; tyle ziem, które zdobył dzielny rycerz, i słodka Francja, i krewniacy, i Karol Wielki, jego pan, który go wychował. Płacze i wzdycha, nie może się wstrzymać. Ale nie chce przepomnieć siebie samego;
Po lekturze Ody do młodości Mickiewicza wykaż, że utwór łączy idee dwóch różnych epok. Odwołaj się do wiedzy o ideologii oświecenia i romantyzmu. Adam Mickiewicz Oda do młodości Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy; Młodości! dodaj mi skrzydła! Niech nad martwym wzlecę światem W rajską dziedzinę ułudy; Kędy zapał tworzy cudy, Nowości potrząsa kwiatem I obleka w nadziei złote malowidła. Niechaj, kogo wiek zamroczy, Chyląc ku ziemi poradlone czoło, Takie widzi świata
Na podstawie przytoczonej sceny oraz znajomości Wesela Wyspiańskiego rozważ związki postaci Wernyhory z romantyzmem. Stanisław Wyspiański Wesele (fragmenty) GOSPODARZ Pan-Dziad z lirą – Wernyhora! Wy mnie znany – spodziewany, Wy, o którym jeszcze wczora tylko we śnie, tylko w marze: jak owi dawni mocarze, Wy na koniu, siwym koniu, poprzed dom mój, z wieścią. WERNYHORA Słowem! GOSPODARZ Wy ze Słowem – Wy ze Słowem! WERNYHORA Ja z Rozkazem. GOSPODARZ Rozkaz-Słowo! Dawno serce już gotowo tem wezwaniem piorunowem.
Przeczytaj przytoczony fragment powieści Johanna Wolfganga Goethego. Skomentuj postawę Wertera i wyrażane przez niego opinie na temat natury ludzkiej i mechanizmów rządzących światem. 12 sierpnia (…) Albert jest tak skrupulatny, że ile razy mu się zdaje, iż powiedział coś zbyt pochopnego, zbyt ogólnikowego lub niezupełnie zgodnego z prawdą, zaczyna zaraz modyfikować, uwarunkowywać, odejmować i dodawać, aż wreszcie z całego wyrażonego zapatrywania nie zostanie i śladu. Tym razem zatopił się tak w
To przypadek organizuje ludzkie losy – Czy zgadzasz się z tą tezą? Odwołując się do wybranych tekstów kultury z różnych epok, przedstaw swoje rozważania na temat roli przypadku w ludzkim życiu. Komentarz Przypadek bywa reżyserem nie tylko losów bohaterów literackich, ale i świata nauki, kultury i historii. Prawo nazwane później jego imieniem Archimedes „wymyślił” w kąpieli, Newton zaczął zastanawiać się nad zjawiskiem przyciągania ziemskiego, gdy ujrzał spadające jabłko etc. Ludzie, którym udało się osiągnąć sukces, udzielając
Bohater tragiczny to każdy z nas. Odnieś się do tej tezy. Swą wypowiedź zilustruj odpowiednimi przykładami starożytnych tekstów kultury. Propozycje wstępu Możliwość 1: Pracę możesz zacząć od zadania pytania: kim tak naprawdę jest bohater tragiczny? Spróbuj sformułować „teorię bohatera tragicznego”, w której zawrzesz wszystkie najważniejsze cechy tej postaci. Oto one: bohater tragiczny winny jest zbrodni, którą popełnił nie tyle z wyrachowania, ile na skutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności (tak zwana wina niezawiniona), w odbiorcy tragedii
Topos pielgrzyma w literaturze – od romantyzmu do współczesności. Któż to jest pielgrzym? Słowo przywołuje na myśl człowieka, który porzucił spokojne i stabilne miejsce, w którym żył, i zdając się na wszelkie trudy oraz niewygody, wyrusza w niepewną, długą wędrówkę. Po co wyrusza? Pielgrzymuje się zawsze do jakiegoś sacrum, miejsca świętego, aby otrzymać łaskę poznania, zrozumienia – istoty rzeczy; tego, co najważniejsze. Oczywiście owo „sanktuarium” może mieć nie tylko postać fizyczną; to także metafora
Istota tragizmu w dramatach Williama Szekspira. Analiza tematu Twoje zadanie polega na odpowiedzeniu na pytanie: na czym – według Szekspira – polega tragizm życia ludzkiego. Zastanów się także, co w Szekspirowskiej koncepcji tragizmu ma rodowód starożytny, a co jest jego własną innowacją? W swojej pracy możesz wykorzystać: Hamleta, Makbeta, Romea i Julię oraz Króla Leara. Propozycje wstępu 1. Zacznij od przedstawienia klasycznej koncepcji tragizmu i tragedii. Starożytni twórcy (na przykład Sofokles w Antygonie i Królu Edypie) przedstawiali
Na podstawie poniższego fragmentu, jak i znajomości utworu przedstaw Chłopów jako powieść modernistyczną. Nieprzenikniona cichość biła z pól, zamglone dale łączyły ziemię z niebem, z łąk pełzały białawe tumany i wlekły się nad zbożami kiej przędze, obtulając je niby ciepłym, wilgotnym kożuchem. Wyrosłe, zielonawe ściany żyta pochylały się nad miedzę pod ciężarem kłosów, zwisających kieby te rdzawe dzioby piskląt, pszenice szły już w słup, stały hardo, lśniąc czarniawymi piórami, zaś owsy i jęczmiona, ledwie rozkrzewione, zieleniały kiej
