LICEUM
Na podstawie poniższego fragmentu dramatu udowodnij, że Makbeta można nazwać bohaterem tragicznym. Ukaż jego tragedię w kontekście losów 2-3 innych bohaterów literackich, opanowanych żądzą władzy. MACBETH (…) Niczym król, jeśli król nie jest bezpieczny. Lęk przed Banquiem Głęboko utkwił we mnie, a królewskość Jego natury winna ów lęk budzić. Pełen odwagi jest, a przy niezłomnym Usposobieniu posiada też mądrość, (…) Prócz niego żaden z ludzi mnie nie trwoży. Mój geniusz
Na podstawie podanych fragmentów opowiadania Tadeusza Borowskiego pt. Pożegnanie z Marią, scharakteryzuj Tadka, bohatera i narratora tego dzieła. 1. Maria podniosła głowę znad książki. Smuga cienia leżała na jej czole i oczach i spływała wzdłuż policzka jak przejrzysty szal. (…) – Patrz, nie ma granicy między światłem i cieniem – szepnęła Maria. – Cień jak przypływ podpełza do nóg, otacza nas i zacieśnia świat tylko dla nas: jesteśmy ty i ja. Pochyliłem się ku jej wargom, ku
Każdy gatunek literacki ma swoją historię. Można nawet powiedzieć, że to właśnie ze zbioru historii gatunków literackich składa się cała historia literatury. Każdy gatunek podlega jakiejś ewolucji – czasem zaczyna się niepostrzeżenie, by potem zyskać rolę wiodącej formy literackiej, innym razem znowu jego początki są wspaniałe, a potem następuje stopniowa degeneracja i spadek znaczenia. Epos To gatunek, od którego zaczyna się historia literatury. W niemal każdej kulturze następnym po mitologii etapem kształtowania się
Poezja i propaganda: Analiza i interpretacja porównawcza Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego i Pieśni Legionów Polskich we Włoszech Józefa Wybickiego. Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny Święta miłości kochanej ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe. Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. Józef Wybicki
Krajobraz lat dziecinnych uobecniany plastycznie jest to krajobraz: specyficznie oswojony, w bliskiej łączności z człowiekiem i jego wyobrażeniami, otwarty na jego refleksję i związany z jego działaniem gospodarskim, regulowany naturalnym zegarem słonecznym, baśniowo uniezwyklony, nieustannie podkładany pod świat ludzki (antropomorfizm), pochwycony w świątecznej chwili (pora żniw i obfitych zbiorów). Ojczyzna w Panu Tadeuszu przestrzeń dobrze znajoma, własna, rodzinna (ważną rolę odgrywają zaimki dzierżawcze), kraina piękna, doskonała, przewyższająca inne w swych wartościach (epitety wartościujące), ziemia ukochana sercem, wytęskniona, strzeżona w duszy
O wędrówce jako metaforze ludzkiego losu i jej literackich ujęciach w wybranych utworach. Zestaw lektur • Biblia – Księga Genesis (Adam i Ewa, Kain), Księga Wyjścia (wędrówka do Ziemi Obiecanej) • Mitologia – mit o labiryncie i Tezeuszu, mit o Odyseuszu • Homer – Odyseja • Dante Alighieri – Boska komedia • Legenda o świętym Aleksym • Wolter – Kandyd • Mickiewicz – Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego • Juliusz Słowacki – Kordian • Marcel
Co jest największym zagrożeniem dla ludzkości – odpowiedz, opierając się na tekstach kultury powstałych w XX wieku. Zacznij od: siebie Zagrożenie widzę w eksperymentach w zakresie genetyki terroryzmie znieczulicy przemocy komercjalizacji współczesnego świata cytatu Trwoga jest też wzmocnionym poczuciem życia (Tomasz Mann) Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono (Wisława Szymborska) Czy zagrożenie totalitaryzmu minęło w XXI wieku? Już o XX myślano, że będzie wiekiem dojrzałości ludzkiej, humanizmu i rozwoju cywilizacji. Okazało się, że był wiekiem dwóch wojen
Przemijanie, czas, pamięć – odwieczny temat literatury… Lektury do wykorzystania w pracy Koniugacja Haliny Poświatowskiej Krótkość żywota Daniela Naborowskiego Panny z Wilka Jarosława Iwaszkiewicza Brzezina Jarosława Iwaszkiewicza Noce i dnie Marii Dabrowskiej Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk Radość pisania Wisławy Szymborskiej Tablica z Macondo Stanisława Barańczaka O jakie lektury można było wzbogacić pracę W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta (powrót do chwil minionych jest możliwy tylko poprzez literaturę, impulsem do
To gatunek łączący dwa rodzaje literackie: epikę (powieść) i lirykę (poetycka). Powieść poetycka zwana jest również poematem epickim i jest formą przejściową pomiędzy klasyczną poezją a powieścią realistyczną. Twórcą gatunku był George Byron, a jego utwory (Giaur, Korsarz) są sztandarowymi przykładami tego gatunku. Powieść poetycką rozpoznajemy poprzez: • luźną, fragmentaryczną kompozycję • inwersję czasową • obecność bohatera bajronicznego • regularny wiersz • narratora ujawniającego swe uczucia • liryczne dygresje • scenerię egzotyczną bądź historyczną
Miejsce magiczne, cywilizacyjna dżungla, przestrzeń destrukcji. Do jakich przemyśleń na temat różnych obrazów miasta przedstawionych w literaturze skłania cię lektura wybranych tekstów. Zestaw lektur • Bolesław Prus – Lalka (Warszawa) • Władysław Reymont – Ziemia obiecana (Łódź) • Honoriusz Balzak – Komedia ludzka (Paryż) • James Joyce – Ulisses (Dublin) • Emil Zola – cykl powieściowy Trzy miasta (trylogia Paryż, Lourdes, Rzym) • Tadeusz Konwicki – Mała apokalipsa (Warszawa) • Albert
Jeśli chcesz poznać człowieka, patrz na jego czyny. Jaką prawdę o człowieku – o jego wielkości i małości – odkryłeś, analizując i oceniając działania wybranych bohaterów literackich? Zaprezentuj swoje przemyślenia. Komentarz: Sięgnij po literaturę wojenną, współczesną, gdzie w obliczu wojny, totalitaryzmu człowiek albo staje na wysokości zadania, albo nie. Możesz też porównać dwie albo zanalizować dokładnie jedną epokę literacką pod kątem interesujących Cię postaci (np. romantyzm i neoromantyzm). Strategie realizacji tematu: Możliwość I: Początek banalny, ale
Jest taki czas i są takie miejsca, w których człowiek czuje się szczęśliwy – różne oblicza szczęścia utrwalone w literaturze. Komentarz: Możesz pisać o poszukiwaniu szczęścia, o jego odnajdywaniu lub nieustannej za nim pogoni. Możesz opisywać filozoficzne „metody” mające nam w tym pomóc. Możesz zająć się wreszcie literackimi wizjami utopijnymi czy arkadyjskimi. Nie popełnij jednak błędu i nie próbuj zajmować się tym wszystkim naraz. To najlepsza recepta na osiągnięcie stanu totalnego chaosu w pracy. Strategie realizacji tematu: Możliwość
Kim jesteś człowieku? Dobrze mieć przygotowany wstęp do takiej pracy. Czy to refleksję własną, czy pytanie – tezę, którą postawimy we wstępie, czy – wreszcie wypowiedź autorytetu: pisarza, filozofa, polityka itp. Albo piękny cytat z poezji lub prozy. Nie powinien pozostać bez komentarza, chyba że uznamy go jedynie za motto pracy, a nie wstęp. Jeśli chcesz zacząć od cytatu… Oto najbardziej znane (i często powtarzane w tematach maturalnych) refleksje pisarzy: Człowiek jest
„Jest zawsze miejsce na nadzieję…” (Gustaw Herling-Grudziński). Zaprezentuj utwory literackie, w których odnalazłeś motyw nadziei i wiary w sens pokonywania trudności. Zestaw lektur • Biblia – wędrówka Izraelitów do Ziemi Obiecanej (Księga Wyjścia), Księga Hioba • Homer – Odyseja • Jan Kochanowski – Pieśni, Treny • Dante Alighieri – Boska komedia • Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod • Bolesław Prus – Lalka • Henryk Sienkiewicz – Quo vadis • Stefan
Co prawda pierwsza z nich jest dyscypliną naukową w pełnym tego słowa znaczeniu, druga zaś sztuką, ale bardzo często splatają się one ze sobą. Może czytałeś Ucztę albo Obronę Sokratesa Platona? Koniecznie wspomnij o tych utworach, gdyż są one nie tylko genialnymi dziełami filozoficznymi, ale również odznaczają się kunsztowną literacką formą. Za sprawą Platona dialog stał się sposobem prowadzenia dyskursu filozoficznego, a jego szczególną odmianę stanowił dialog sokratyczny. Pochwal się
Droga bohatera literackiego od wyboru wartości do ich urzeczywistnienia. Rozważ decyzje i losy trzech, czterech wybranych postaci z różnych epok literackich. Zestaw lektur • William Szekspir, Hamlet • Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni • Juliusz Słowacki, Kordian • Bolesław Prus, Lalka (Stanisław Wokulski) • Gustaw Herling-Grudziński, Wieża Wstęp Bohater jest motorem dzieła literackiego, od jego czynów zależy intensywność akcji, jego decyzje oceniamy, metamorfozę obserwujemy. On działa – nawet gdy nie działa. Znakomita scena
Dom rodzinny… idealizowany i ten karykaturalnie przedstawiony w wybranych przez Ciebie utworach literackich. Wyjaśnij przyczyny tak różnorodnego rozwinięcia przez twórców tego motywu. Zestaw lektur • Homer – Odyseja • Jan Kochanowski – Fraszki i Pieśni • Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego • Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz • Gabriela Zapolska – Moralność pani Dulskiej • Czesław Miłosz – Dolina Issy • Witkacy – W małym dworku • Maria Dąbrowska – Noce i dnie •
Czy zgadzasz się z twierdzeniem Alberta Camusa, że w ludzkim życiu najważniejsze są wybory? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do losów wybranych bohaterów literackich. Twierdzenie wydaje się bezdyskusyjne, ale tylko z punktu widzenia XX wieku. W dawniejszych epokach udział ludzkiej woli w podejmowaniu wyborów był podawany w wątpliwość. Znacznie większą rangę przypisywano innym czynnikom, w starożytności np. Fatum, w wiekach średnich – Bożej ingerencji. Przykłady literackie Bohaterowie, których wybory, choć zgodne z ich ówczesną kulturą, mogą dziś budzić nasze
„Żaden człowiek siły swojej nie zna, dopóki jej w potrzebie z siebie nie dobędzie” (Eliza Orzeszkowa). Twoje refleksje nad literackimi przykładami heroizmu. Plan pracy I Wstęp II Rozwinięcie Archetypy heroicznych rycerzy i postawy do nich nawiązujące. Czy jedyną konsekwencją heroizmu jest śmierć? Aktualność tematu. III Refleksje końcowe Propozycje wstępów I Nawiązanie do cytatu Zawarte w temacie słowa Elizy Orzeszkowej wskazują jednak na to, że w potrzebie każdy człowiek może zostać bohaterem i przeciwstawić się okolicznościom,
Postęp techniczny kontra tradycja. Przedstaw ten problem na przykładzie wybranych utworów literackich. Temat wyjątkowo aktualny – na co dzień przecież dostrzegamy, jak rozwój techniki zmienia świat i nas samych. W poleceniu chodzi jednak o coś więcej: o przeciwstawienie postępu techniki i tradycji (zwróć uwagę na słowo „kontra”!). Czy technika powoduje odrzucenie tradycji? Jeśli tak, to jakie są tego następstwa (negatywne i pozytywne)? A może tradycja mimo wszystko okazuje się silniejsza? Przykładów literackich do tej prezentacji warto szukać
