LICEUM
Cechy twórczości Kochanowskiego Sformułowania tematów: • Jan Kochanowski – człowiek i poeta – jako bohater własnej twórczości. • Fraszki i pieśni jako manifest humanizmu. • Renesansowa filozofia życia Jana a Czarnolasu. • Rola Kochanowskiego w rozwoju literatury polskiej. • Treny wyrazem kryzysu światopoglądowego poety. Treści podstawowe: Orientacja w twórczości pierwszego wieszcza, zwanego „ojcem literatury polskiej”. Fraszki: O żywocie ludzkim Na lipę Ku muzom Do gór i lasów filozoficzne refleksje: człowiek
Pareneza średniowieczna Sformułowanie tematów: • Wzorce parenetyczne literatury średniowiecznej • Wzorce osobowe średniowiecza i ich aktualność • Motyw rycerza i rycerskiej walki w wybranych tekstach z różnych epok – serio i parodystycznie Podstawowe treści: Trzy wzorce osobowe: ideał ascety (Św. Aleksy), Legenda o św. Aleksym ideał rycerza (Roland), Pieśń o Rolandzie ideał władcy (król Karol), Pieśń o Rolandzie (Bolesław Chrobry), Kronika Galla Anonima Uwaga! Dodatkowym wzorem jest postać świętego
Wiedza podstawowa Tragedia grecka Przykłady sformułowań: • Tragizm i tragedia. Objaśnij pojęcia, podaj przykłady; pochodzenie tragedii, teatr antyczny. • Antygona Sofoklesa – tragedia o ludzkich losach. • Antygona i Kreon jako bohaterowie tragiczni. • Cechy dramatu antycznego i szekspirowskiego na przykładzie poznanych utworów. • Porównaj cechy dramatu antycznego, szekspirowskiego i romantycznego. Treści podstawowe: Kategoria tragizmu jako sytuacji wyboru spośród dwu równorzędnych racji. Jakąkolwiek decyzję podejmie bohater tragiczny – przyniesie
Prace domowe Podaj trzy przykłady archetypu i omów je. Takie pytanie sprawdza Twoją znajomość mitologii, ale też to, czy znasz i rozumiesz ten termin. Rada: Rozpocznij od jednozdaniowej definicji (patrz: terminy). Następnie wybierz trzy przykłady archetypu (te które najlepiej znasz, które potrafisz wyjaśnić lub te, które są, twoim zdaniem, najważniejsze). Może to być np. Demeter – archetyp matki Prometeusz – archetyp buntownika Penelopa – archetyp wiernej żony. Opowiedz krótko losy
Tabela 1 Wartości – postawy Przegląd okresów historycznoliterackich według ich zawartości ideowej. Oto podstawowe pojęcia: człowiek, Bóg, wartości, wiedza, sztuka w układzie tabelarycznym. Ten zestaw pomoże Ci uporządkować wiedzę przed maturą. Wartości – postawy ANTYK Klasycyzm: w cenie harmonia, symetria, ład, uporządkowanie. Nie tylko w sztuce – wśród ideałów życiowych warto szukać złotego środka, jak Horacy. Inne wartości: wiedza, sprawiedliwość, wiara w przeznaczenie. Epikurejczycy głoszą: żyj w zgodzie z naturą, wśród przyjaciół, unikaj
Antyk Okres narodzin filozofii wynikającej z potrzeby zrozumienia świata (z gr. umiłowanie mądrości) Filozofowie przyrody – pierwsi, którzy poszukiwali zasady rządzącej światem. Tales z Miletu uznał wodę za pramaterię wszechświata, Anaksymenes – powietrze, Heraklit z Efezu – ogień. Ten ostatni głosił ciągłą zmienność świata (panta rei – wszystko płynie) – „nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki”. Demokryt z Abdery stworzył teorię atomistyczną – wszystko składa się z atomów, nawet dusza ludzka. Sokrates
Czas akcji: I połowa XIII w. p.n.e. Miejsce akcji: – określone w didaskaliach (komentarzach, uzupełnieniach, opisach występujących między dialogami): przed pałacem królewskim w Tebach (jedno z greckich miast-państw). Osoby dramatu: ANTYGONA, córka Edypa ISMENA, jej siostra CHÓR tebańskich starców KREON, król Teb STRAŻNIK HAIMON, syn KREONA TYREZJASZ, wróżbita POSŁANIEC EURYDYKA, żona KREONA Uwaga! W różnych przekładach Antygony możecie spotkać się z inaczej pisanymi imionami bohaterów i nazwami geograficznymi, np. Haimon = Hajmon Tyrezjasz = Terezjasz Eteokl =
Najważniejsze informacje: Tolerancja to umiejętność zaakceptowania odmienności Odmienność może przybierać różne formy. Inny kolor skóry, inna narodowość, przynależność do innej subkultury, inne pochodzenie społeczne, inny stan portfela, inna religia, inny stan zdrowia (ludzie niepełnosprawni). Niezależnie od tego, jak bardzo się różnimy, musimy się tolerować. Czyli rozumieć racje drugiej strony. Nie musimy się we wszystkim zgadzać, przecież każdy ma inne poglądy. Ale trzeba umieć wysłuchać i zaakceptować. Tolerować to: widzieć odrębność innych
Kto to jest marzyciel? Marzyciel to człowiek, który często ucieka od szarej rzeczywistości w świat marzeń, wyobraźni, ucieka od realiów, a pogrąża się w marzeniach, snach, wyobrażeniach… To ktoś trochę odrealniony, poszukujący ucieczki od codziennego życia, marzący o czymś lepszym. Często nieobecny tu i teraz, roztrzepany, zamyślony. Często takich marzycieli – zamyślonych ludzi przedstawiają obrazy romantycznych twórców. Ale marzyciel to nie tylko ktoś bierny, pogrążony w swoich snach, wyobrażeniach i odizolowany od rzeczywistości. To także ktoś, kto
Przyzwyczajeni jesteście do tego, że po przeczytaniu lektury piszecie recenzję książki lub charakterystykę głównego bohatera książki. Ale to nie są jedyne formy, w których można wypowiedzieć się na temat utworów literackich. Zwróć uwagę na tematy (takie mogą pojawić się na egzaminie gimnazjalnym) Czy znasz takie dzieła literackie, o których możesz powiedzieć, że bronią przed jałowością życia? Czy za pięćdziesiąt lat książki będą nadal czytane? – rozprawka. „Pismo i sztuka to jedyni świadkowie czasów”
Prawa fizyczne I zasada dynamiki Jeśli na ciało nie działa żadna siła lub działające siły równoważą się, ciało spoczywa lub porusza się ruchem jednostajnym i prostoliniowym (ze stałą prędkością). II zasada dynamiki Ciało, na które działa niezrównoważona siła, porusza się z przyspieszeniem proporcjonalnym do działającej siły i odwrotnie proporcjonalnie do masy ciała. III zasada dynamiki Jeśli ciało A działa na ciało B siłą, to ciało B działa na ciało A siłą o takiej samej wartości i kierunku,
Wyposażony przez autora we wspaniałe cechy umysłu i charakteru, nierzadko obdarzony urodą fizyczną. A wszystko po to, by przekonać czytelnika do ideologii czy filozofii, której pozostaje praktykującym wyznawcą, i dlatego jest taki… pozytywny. To ktoś, z kim odbiorca tekstu ma się solidaryzować, być może ktoś, kogo uważać ma za wzór, a nawet naśladować. Do końca wieku XVIII z tego typu wzorami osobowymi spotykamy się w dziełach dziś zaliczanych do tak zwanej literatury parenetycznej. Należą do niej utwory
Pierwszy rolnik i pierwszy zbrodniarz w dziejach ludzkości – archetyp bratobójcy. Jeden z bohaterów Księgi Rodzaju. Kwestionariusz osobowy Imię: Kain – w języku hebrajskim znaczy: nabytek. Koneksje rodzinne: pierworodny syn Adama i Ewy, starszy brat Abla oraz Seta, który, mimo że najmłodszy z braci, został ojcem ludzkości. Stan cywilny: żonaty ze swoją bliźniaczą siostrą Aklimą. Dzieci: z jego potomków najbardziej znany jest syn Henoch, którego imieniem Kain nazwał zbudowane przez siebie pierwsze miasto. Umiejętności: uprawianie ziemi,
Dawno temu, dokładnie nie wiadomo kiedy, żył w ziemi Us człowiek imieniem Hiob. Był to mąż sprawiedliwy, prawy, bogobojny, unikający zła. Wiódł szczęśliwe i dostatnie życie. Miał liczne stada, piękny dom, siedmiu synów i trzy córki. Nikt się temu nie dziwił, bo Hiob postępował szlachetnie i uczciwie, zgodnie z Bożymi nakazami, a ludzie żywią nieuzasadnione niczym przekonanie, że szczęście jest nagrodą za prawość. Cieszyło Boga, że Hiob żyje w bojaźni Bożej
Jeden z najbardziej znanych bohaterów mitologii greckiej. Dobroczyńca ludzkości, w imię jej dobra gotowy do najwyższych poświęceń. Wzór bohaterskiego buntu przeciwko systemowi wartości tolerującemu istnienie zła. Kwestionariusz osobowy Imię: Prometeusz – po grecku znaczy: przezorny, przewidujący. Koneksje rodzinne: syn tytana Japeta i okeanidy Klimene, zaliczany do boskiej generacji tytanów; brat Atlasa, Epimeteusza i Menojtiosa; krewny Zeusa. Stan cywilny: żonaty. Dzieci: spośród jego synów najbardziej znany jest Deukalion, który, za radą ojca, dzięki zbudowanej
Lalka Bolesława Prusa jest powieścią panoramiczną, skutkiem czego występuje w niej cała armia postaci – liczni przedstawiciele wszystkich warstw społecznych obojga płci, różnego zawodu i wyznania. Sceną wydarzeń jest Warszawa – w większości fabuły, bo epizody rozgrywają się też w Zasławiu i w Paryżu. Wątki łączy osoba Stanisława Wokulskiego, którego dzieje są osnową powieści. Inne osoby: Izabela Łęcka – główna bohaterka powieści. Kobieta piękna (klasyczny typ błękitnookiej blondynki), arystokratka o zimnym sercu i wysokim mniemaniu o sobie i swojej rodzinie.
Nad Niemnem spełnia wymogi tzw. powieści dobrze skomponowanej – jak określali ją współcześni krytycy. To znaczy przemyślanej, o zwartej strukturze, w której wszystkie elementy są logicznie powiązane i uzasadnione. Przy czym Nad Niemnem spełnia wiele założeń realizmu, choć nie da się ukryć, że jest nieco tendencyjna – preferuje bowiem ideał pracy i program pozytywistów. Nad Niemnem jako powieść realistyczna na plan pierwszy wysuwa świat przedstawiony i prawdę o nim. Orzeszkowa jest narratorem wszechwiedzącym, nie ujawnia bezpośrednio
Realizm – to pojęcie ogólne. Funkcjonuje jako nazwa prądu literackiego. Stosuje się także ten termin do określenia metody twórczej w malarstwie, literaturze, słowem w sztuce europejskiej. Tendencja ta zapanowała między romantyzmem a naturalizmem końca wieku. Mianem realizmu określamy ogół dążeń w literaturze i sztuce, który realnie, wiernie odzwierciedla życie codzienne człowieka w jego środowisku. Realizm jest metodą „fotograficzną” – niczego nie odkształca i nie pomija szczegółów. Narodziny realizmu łączą się nierozerwalnie z literaturą francuską i pierwszą połową XIX wieku.
Granice czasowe epoki Z datami granicznymi epok literackich jest ten kłopot, że trudno podać konkretną datę i być pewnym, że skończył się na przykład romantyzm, a nastał pozytywizm. Jeśli chodzi o pozytywizm – w Polsce łatwiej ustalić te daty. W Europie – najwygodniej będzie przyjąć, że z realizmem mamy do czynienia od połowy XIX wieku (1850 rok) do lat 80. (kiedy to prozę zdominował nurt zwany naturalizmem). Przyczyny: nasilenie się w połowie wieku nowych tendencji filozoficznych, ogłoszenie
Idee najlepiej leżą na manekinach (Ewa Lipska) Czy literatura zaangażowana może być dobrą literaturą? Nie ulega wątpliwości, że literatura ma olbrzymią siłę oddziaływania. Ustosunkowując się w określony sposób do rzeczywistości, wpływa ona na nasze poglądy, wyobraźnię, wizję świata, często jest motorem ludzkich działań, a więc, pośrednio rzeczywistość tworzy. To wielka jej moc kreacyjna jest wykorzystywana w największym stopniu w przypadku tzw. Literatury zaangażowanej, która najogólniej rzecz biorąc, stara się zmienić, udoskonalić ludzki świat pod
