LICEUM
Stanisław Grochowiak Święty Szymon Słupnik (fragment) Powołał go Pan Na słup. Na słupie miał dom I grób. A ludzie chłopaka na szafot przywiedli, Unieśli mu głowę w muskularnej pętli. Powołał go Pan na stryk. Wiersz wychodzi od opisu życia średniowiecznego ascety, by przerodzić się w głęboką refleksję na temat losu ludzi, którzy czują w sobie powołanie, czują, że mają do spełnienia misję, rozmaitych „bożych szaleńców” i oryginałów – w tym także poetów. Zanim jednak dojdziemy
Wypisz w punktach charakterystyczne cechy poezji Szymborskiej. Maksymalna zwięzłość, oszczędność wypowiedzi. „Wstyd uczuć” – subtelne operowanie emocjami. Przywoływanie zjawisk pozornie banalnych, jednostkowych i nieważnych jako punktu wyjścia do głębokich refleksji. Operowanie paradoksami i pozornymi paradoksami. Fascynacja ewolucją i przyrodą, skłonność do odnajdywania w człowieku cech prymitywnych, naturalnych – „małpich”. Niechęć do historii, sceptycyzm wobec ludzkich dokonań. Niechęć do dopowiedzeń, upodobanie do „niedomkniętej” kompozycji utworów. Upodobanie do filozofii antycznej – Heraklit, eleaci. Częste odwołania do
Wisława Szymborska Nad Styksem To Styks, duszyczko indywidualna, Styks, duszyczko zdumiona. Usłyszysz bas Charona w megafonach, popchnie cię ku przystani ręka niewidzialna nimfy, z ziemskiego przepłoszonej lasu (wszystkie tutaj pracują od pewnego czasu). W rzęsistych reflektorach ujrzysz każdy szczegół żelbetonowej cembrowiny brzegu i setki motorówek zamiast tamtej łódki ze zbutwiałego przed wiekami drewna. Ludzkość zwielokrotniła się i to są skutki, duszyczko moja rzewna. Z dużą dla krajobrazu szkodą budynki pospiętrzały
Tęsknota za szczęściem, życiem, wolnością Płyniemy przez wspomnienia miast: Z Białą Lokomotywą. Gdzie brzęczą pszczoły, pluszcze rzeka, gdzie słońca blask i cienie drzew; Do tej, co na mnie w życiu czeka; Do życia znowu nieś mnie, nieś: Biała Lokomotywo! (Biała Lokomotywa) Renesansowa tęsknota! Trudno uwierzyć, że taką wizję przedstawia człowiek uciekający przed życiem w śmierć. Czyż nie budzą się w Tobie jakieś niewypowiedziane pragnienia – pełnej wolności ( cywilizacja rodzi
Wisława Szymborska Rehabilitacja Korzystam z najstarszego prawa wyobraźni i po raz pierwszy w życiu przywołuję zmarłych, wypatruję ich twarzy, nasłuchuję kroków, chociaż wiem, że kto umarł, ten umarł dokładnie. Czas własną głowę w ręce brać mówiąc jej: Biedny Jorik, gdzież twoja niewiedza, gdzież twoja ślepa ufność, gdzież twoja niewinność, twoje jakośtobędzie, równowaga ducha pomiędzy nie sprawdzoną a sprawdzoną prawdą? Wierzyłam, że zdradzili, że niewarci imion, skoro chwast się natrząsa z ich nieznanych mogił i kruki
Wisława Szymborska Miniatura średniowieczna Po najzieleńszym wzgórzu, najkonniejszym orszakiem, w płaszczach najjedwabniejszych. Do zamku o siedmiu wieżach, z których każda najwyższa. Na przedzie xiążę najpochlebniej niebrzuchaty, przy xiążęciu xiężna pani cudnie młoda, młodziusieńka. […] Z tomu Wielka liczba, 1976 Wiersz rozpoczyna się niczym bajka. Oto mamy idealistyczną scenkę, jak z barwnego obrazka zdobiącego średniowieczną księgę: czyste kolory, zgrabne sylwetki, piękne twarze. W sztuce średniowiecza – wyjąwszy, oczywiście, makabryczne tańce śmierci – uwieczniano tylko
Aleksander Rymkiewicz Dekalog Człowieku prosty, oduczono ciebie litości, kiedy miotały kratery kominów dym z kości. (1) Czerwone, straszne niebo się chwiało wichurą, a chata odbiła oknami to niebo pod górą. (2) Razem się gięła i razem płonęła dziś ciemno, więc skądże obozy z tupotem drewniaków przede mną. (3) Człowieku, zamilcz, człowieku, zapomnij – już cisza. I krwawe oczy tej chaty nade mną znów wiszą. (4) Cywilizacje spalone wśród liści deszcz płucze (5) i morze strzaskany dekalog
Bronisław Maj *** Kto da świadectwo tym czasom? Kto zapisze? Bo przecież nikt z nas: za długo tu żyliśmy, za głęboko wchłonęliśmy tę epokę, zbyt wierni, by móc o niej powiedzieć prawdę. W ogóle – mówić prawdę. Wierny: mówię „sprawiedliwość”, a myślę o mrocznym szczęściu zemsty, mówię „godność”, a pragnę narzucenia swojej woli, mówię „troska”, a myślę „my” i „oni”, i – „co ze mną zrobili”. Nic więcej nie mam na swoją obronę: wierność. I słabość: to, że nienawidziłem
Krótko omów kilka bajek Krasickiego. Jakie przesłanie z nich wynika? Kruk i lis Krytyka przewrotności, przebiegłości i próżności. To chyba najbardziej znana bajka wszech czasów. I najbardziej znane uosobienia wad ludzkich: lis – przebiegłość i przewrotność, kruk – próżność. U Krasickiego bajkę otwiera morał: Bywa często zwiedzionym, Kto lubi być chwalonym. Łatwowierny kruk i przebiegły, chytry lis są alegoriami. Kruk jest uosobieniem człowieka łatwowiernego, spragnionego pochlebstw, pochwał i zachwytów, lis natomiast jest uosobieniem spryciarza, wyrachowanego człowieka, który umie
Jak możesz podzielić satyry ze względu na sposób kreacji świata przedstawionego? Krótko scharakteryzuj każdy rodzaj i podaj przykłady z twórczości Ignacego Krasickiego. Satyry, których zadaniem jest piętnowanie i ośmieszanie wad ludzkich, obyczajów, charakterów, można podzielić na trzy grupy – ze względu na sposób przedstawienia treści. Pierwsza grupa to bezpośrednia wypowiedź narratora – monolog. Przykładem takiej satyry jest utwór Świat zepsuty. Sam tytuł oddaje stan, w jakim znalazła się ówczesna Rzeczpospolita – upadek obyczajów, brak
Przedstaw Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki jako pierwszą polską powieść nowożytną. Krasicki, pisząc historię Doświadczyńskiego, stworzył dzieło specyficzne zarówno pod względem fabuły, kompozycji i postaci głównego bohatera. Powieść Ignacego Krasickiego ma cechy powieści osiemnastowiecznej: pierwszoosobową, pamiętnikarską narrację – narratorem jest sam bohater utworu, dzięki czemu wydarzenia przez niego opisane zyskują wiarygodność; w tekście jest niewiele dialogów, przeważają opisy i opowiadania – w ten sposób łatwiej przedstawić np. utopijny świat Nipu; myśli bohatera są wplecione w naturalny
Jakie znasz polskie obyczajowe wiersze średniowieczne? Wstęp: Średniowieczna polska poezja świecka stała się źródłem wiedzy o klimacie epoki, jej podstawowych konfliktach i problemach. Jej rozwój przypada na wiek XV. Teraz wymienię wiersze o tematyce obyczajowej (O zachowaniu się przy stole – jego autorem jest Słota, anonimowe utwory: Satyra na leniwych chłopów, Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego, dotyczące obyczajów fragmenty Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią oraz utwory miłosne). Teraz przejdę do
Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach? Kochanowski w swojej twórczości łączył filozofię starożytnych: epikureizm i stoicyzm z chrześcijańską wiarą w Boga. Zaufaj Bogu! – Bóg był dla Kochanowskiego opiekunem człowieka, który dla niego stworzył wspaniały świat. Stwórca to Artysta i Mistrz, a stworzone przez niego dzieło jest doskonałe, dlatego człowiek powinien je pielęgnować. Szczęście daje człowiekowi spokojne życie w domu rodzinnym: „Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym, A ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem ućciwym,
Julian Tuwim Scherzo (1) Śpiewała wesoło – i nagle w śmiech, (2) Sam śpiew ją rozśmieszył: że śpiewa. I śmiech zaczął sypać ze śpiewem jak śnieg, I śmieje się, śmieje, zaśmiewa. Bo jak się tu nie śmiać? Wydłuża się głos (3) I dźwięki, i dzwonki nawija Na nuty, na nitki, na strunki jak
Na podstawie Trenów Jana Kochanowskiego sporządź pisemny portret Urszulki. Powszechnie twierdzi się, że Urszulka jest główną bohaterką Trenów. Ale czy na pewno? Niektórzy badacze twierdzą, że głównym bohaterem jest jednak zrozpaczony ojciec. Zauważ, że nie da się opisać Urszulki, nie nawiązując do jej ojca. Dziewczynka jest główną bohaterką cyklu. Według niepocieszonego ojca przejawiała one niezwykłe, jak na ten wiek, talenty literackie. W Trenie XII porównuje ją do najsłynniejszej starożytnej poetki greckiej
Według jakich kryteriów możemy podzielić fraszki Kochanowskiego? Podaj przykłady różnego typu fraszek i przykłady konkretnych utworów. Ze względu na temat, jaki podejmują fraszki, możemy je podzielić na: autobiograficzne, np. Do gór i lasów, Na dom w Czarnolesie autotematyczne (czyli wiersze o pisaniu wierszy), np. Ku Muzom, Do fraszek, O fraszkach filozoficzno-refleksyjne, np. O żywocie ludzkim, Do snu biesiadne, np. O doktorze Hiszpanie, Za pijanicami miłosne, np. O miłości, Do Hanny, Do Magdaleny religijne, np. Modlitwa o deszcz, Do Pana, Na
O fraszkach Jana Kochanowskiego można powiedzieć, że mają renesansowy charakter. Co to według Ciebie znaczy? Podaj konkretne przykłady fraszek, które realizują założenia epoki. Początek: Fraszki, które napisał Jan Kochanowski, to poetycki zapis ówczesnej epoki, jej humanistycznych ideałów, jej obyczajów i typowej dla renesansu uczuciowości. Wyłania się z nich obraz człowieka renesansu, który afirmuje życie, bawi się, ale i rozmyśla nad życiem i światem. We fraszkach możemy znaleźć nawet refleksje egzystencjalne. W rozwinięciu podaj konkrety. Fraszki
Przedstaw Pieśni Jana Kochanowskiego jako wyraz filozofii życia poety. Na początek – o poecie Jan Kochanowski, poeta doctus, przez sobie współczesnych nazywany „kochaniem wieku”, powszechnie uznany za najwybitniejszego poetę nie tylko Polski, ale i Słowiańszczyzny. Przejdź do konkretów Zbiór Pieśni Jana Kochanowskiego ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni, ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o sobótce. Można pozwolić sobie
Jakie wizje rzeczywistości konfrontuje Norwid w wierszu W Weronie? Na początku można scharakteryzować sytuację liryczną wiersza.Nadawca wypowiedzi być może stoi właśnie nad grobem szekspirowskich kochanków. Znajduje się on w Weronie. Przedstawia swoje przemyślenia na temat ich losów oraz relacji między światem natury a światem ludzkim. Kolejne ważne elementy odpowiedzi to: Motyw przewodni wiersza – to gwiazda spadająca z nieba. Wokół niej właśnie toczy się dyskurs, polemika, która pokazuje dwa sposoby widzenia świata.Zwróć uwagę,
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Bóg z Sonetów nie jest tak bliski człowiekowi jak dobry, opiekuńczy ojciec i dawca radości świata z twórczości Kochanowskiego. Wydaje się raczej odległym ideałem, kimś, do kogo człowiek może się jedynie modlić i za kim tęsknić. Zbawienie jest zaledwie szansą, a nie pewnością wynikającą ze sprawiedliwego życia. Zacznijmy od sonetu O wojnie naszej… Osoba mówiąca w wierszu nazywa Boga „możnym Panem”, „Królem powszechnym” i „prawdziwym pokojem”. Podkreśla swój
