PRACA DOMOWA
Jego rola w literaturze polskiej Henryk Sienkiewicz jest jednym z polskich laureatów literackiej Nagrody Nobla – oprócz Władysława Reymonta, Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej. Do dnia dzisiejszego pozostał niezrównanym mistrzem scen batalistycznych – jego bardzo plastyczny opis bitwy pod Grunwaldem zawarty w Krzyżakach silnie zapada w pamięć i oddziałuje na wyobraźnię, podobnie jak obraz Jana Matejki. Jest twórcą najpopularniejszych powieści w dziejach literatury polskiej. Jego powieść dla dzieci pt. W pustyni i w puszczy, Trylogia i, oczywiście, Krzyżacy – są
Jego rola w literaturze europejskiej Bohaterowie Dostojewskiego miotają się między moralnym upadkiem a najwyższymi uczuciami, szczęściem a nędzą, wiarą a niewiarą. Ciągłe rozdarcie, popadanie ze skrajności w skrajność, poddawanie się władzy potężnych uczuć – bywa określane jako dostojewszczyzna. W swych dziełach Dostojewski realizował model powieści polifonicznej (patrz niżej). Postacie Dostojewskiego muszą z reguły zmagać się z „przeklętymi pytaniami” (z ros. „proklatyje woprosy”). Jest to zbiór niezwykle ważnych problemów moralnych i filozoficznych, wobec których bohaterowie są z reguły bezradni. Te pytania
Jego rola w literaturze polskiej Bolesław Prus w Lalce bardzo dokładnie, ze znawstwem i miłością ukazał Warszawę. Aż trudno uwierzyć, że cierpiał na agorafobię, czyli lęk przed otwartymi przestrzeniami, i na spacery nie wychodził często. Za jedną z jego najważniejszych powieści uznawana jest właśnie Lalka, nazywana powieścią o straconych złudzeniach lub powieścią o trzech pokoleniach idealistów. Lalka jest zgodnie uznawana przez krytyków za najlepszą powieść polskiego dojrzałego realizmu. Początkowo nie spotkała się ona wcale z dobrym przyjęciem –
Jej rola w literaturze polskiej Literacka Nagroda Nobla dała Szymborskiej miano pierwszej damy poezji polskiej. Akademia Szwedzka 3 października 1996 r. przyznała Wisławie Szymborskiej literacką Nagrodę Nobla. W uzasadnieniu tej decyzji napisano, że nagrodzono „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala wydobyć historyczny i biologiczny kontekst fragmentów ludzkiej rzeczywistości”. Twórczość Szymborskiej charakteryzują przewrotność, dystans do spraw, o których mowa w wierszu, ironia, zaduma i refleksja nad życiem i śmiercią. Poetka prowadzi pewnego rodzaju dialog z czytelnikiem, historią i tradycją. Sygnalizuje ważne
Cechy twórczości Zbigniew Herbert wypracował własny, łatwo rozpoznawalny język poetycki, który jest połączeniem awangardowej oszczędności słowa z wysoką problematyką moralną i filozoficzną, a także metafizyczną i egzystencjalną. Twórczość Herberta wiąże się także z konfliktami II połowy XX (np. totalitaryzmem) wieku oraz z historycznymi i cywilizacyjnymi przemianami świata. Aby przedstawić problemy współczesnego świata – np. człowieka wobec zła, zniewolenia, upokorzenia i prób odebrania mu godności. Przykładami takich utworów mogą być Do Marka Aurelego i Pan Cogito o postawie wyprostowanej –
Cechy twórczości Katastrofizm Skomplikowana metaforyka Kontekst historyczny – II woja światowa Dylematy moralne Wizjonerstwo Doskonałość języka poetyckiego Osadzenie w tradycji romantycznej Symbolizm Filozoficzna refleksja na temat życia, śmierci, miłości Nurty, pojęcia Apokalipsa spełniona Pokolenie Kolumbów Katastrofizm Możliwe tematy Katastrofizm w poezji Baczyńskiego Tradycja romantyczna w twórczości Baczyńskiego W jaki sposób Baczyński przedstawia miłość do żony? Zanalizuj środki stylistyczne w wierszu Biała magia. Tragedia pokolenia Kolumbów w oczach Baczyńskiego. Analiza i interpretacja wiersza Pokolenie. Co wtedy pisać? Katastrofizm
Cechy twórczości Radość życia, witalizm Neologizmy (cykl Słopiewnie) Krytyka mieszczaństwa Satyra Nurty, pojęcia Skamander Witalizm Neologizmy Groteska Antyprogramowość Możliwe tematy Krytyka mieszczaństwa Polemika z tradycją romantyczną Rola neologizmów w twórczości Tuwima Groteska i satyra w literaturze XX-lecia międzywojennego Co wtedy pisać? Bal w Operze to groteskowa wizja Polski i Polaków żywiących się kłamstwem i ideologiczną propagandą („ideolo”), kończący się katastrofą. Tuwim drwi z mieszczańskiego stylu życia, określając go jako „ciemne konanie”. Poeta kolekcjonował słowa, były one jego niezwykłą
Bolesław Leśmian Epoka – debiut młodopolski, twórczość dojrzała w dobie dwudziestolecia międzywojennego. Miejsca – Hrubieszów Nurty – Leśmian jest poeta indywidualistą, trudno przypisać go do określonego nurtu. Poezja którą tworzy wyrasta z symbolizmu młodopolskiego , ale tworzy własną leśmianowską odmianę. Miejsce w polskiej literaturze – istotne. To miejsce poety oryginalnego, który stworzył własny świat i język poetycki. Jedna z najważniejszych postaci poetyckich międzywojnia. To trzeba wiedzieć, tego szukaj w
Cechy twórczości Leopolda Staffa Nietzscheanizm – jego echa znajdziemy w Snach o potędze; najbardziej znany wiersz z tego tomu to Kowal. Młodopolski dekadentyzm – typowy dla epoki pesymistyczny, melancholijny, żałobny nastrój – wszechogarniający splin. Najsłynniejszy wiersz utrzymany w tej tonacji to Deszcz jesienny. Splinie przeszkodził poecie w zadbaniu o piękną, staranną formę utworu – znajdziemy tam np. onomatopeje i paranomazje. Franciszkanizm – afirmacja świata i istnienia, miłość do Boga i natury. Znany utwór realizujący filozofię św. Franciszka z Asyżu
Cechy twórczości W jego twórczości pojawiają się elementy naturalistyczne i modernistyczne. Tradycyjnie twórczość Jana Kasprowicza dzielimy na kilka etapów: naturalistyczny (cykl sonetów Z chałupy, w których w sposób fotograficzno-reporterski ukazał nędzę chłopów), modernistyczny (powstaje wtedy np. cykl czterech sonetów Krzak dzikiej róży, które realizują założenia symbolizmu, ekspresjonistyczny (hymny Ginącemu światu i Salve Regina, zapowiadające nowe kierunki w sztuce XX w., ekspresjonizm i katastrofizm). Poszukiwanie odpowiedzi na podstawowe pytania metafizyczne i religijne doprowadziły poetę do franciszkanizmu. Najczęściej jednak mówi się
Jego rola w literaturze polskiej Twórczość tego artysty (z wykształcenia rzeźbiarz – wszechstronnie uzdolniony twórca: rzeźbił, malował, rysował) należy do najoryginalniejszych i najciekawszych zjawisk w literaturze polskiej. Za życia poety ukazał się tylko jeden jego zbiór – Poezje (1863). Z publikacji kolejnego zbioru, Vade-mecum, przygotowywanego przez poetę w latach 1864–1865, wydawca się wycofał. Artysta uprawiał różne gatunki literackie – pisał wiersze, poematy, dramaty, listy poetyckie i traktaty. Tworzył prozę poetycką. W swojej twórczości posługiwał
Jego rola w literaturze europejskiej To jeden z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu, jeden z trójki (obok Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego) polskich wieszczów. Z Krasińskim przez pewien czas łączyły go dość ciepłe stosunki (przyjmował nawet od niego dyskretną pomoc finansową), a z Mickiewiczem… – nigdy. Przez krótki czas działali jednak wspólnie w Kole Sprawy Bożej, z którego Słowacki wystąpił. Debiut poety nie spotkał się z większym zainteresowaniem emigracji. Sam Adam Mickiewicz wyraził mało pochlebny sąd (później powtarzany przez krytyków ku
Zawsze możesz o nim pisać: polski wieszcz romantyczny największy romantyk polski twórca rdzennie polskiej literatury obrońca mitu sarmackiego twórca szlacheckiej epopei twórca dramatu romantycznego Wieszcz, bo… Adam Mickiewicz jest jednym z trzech romantycznych wieszczów (obok Słowackiego i Krasińskiego). Któż to taki wieszcz? To poeta obdarzony szczególnym natchnieniem, umiejętnością przewidywania przyszłości. Wieszczy = przepowiada. Romantyzm uznał poetę – wieszcza za jednostkę wyjątkową, odrębną od reszty społeczeństwa. Wieszcz, obdarzony darem prorokowania, stał
Był poetą i publicystą, jednym z najważniejszych twórców polskiego oświecenia. Przez współczesnych mu nazywany był księciem poetów. Był autorem Hymnu do miłości ojczyzny, który przez długie lata, zwłaszcza w czasie zaborów, pełnił rolę hymnu narodowego. Był autorem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków, pierwszej polskiej nowożytnej powieści. W swoich utworach realizował postulaty epoki: kształcenie społeczeństwa, propagowanie ideału człowieka oświeconego, piętnowanie pewnych zachowań i prostowanie systemu wartości. Był twórcą gorzkim czy śmiesznym? Gorzkim i śmiesznym – z jego śmiesznych bajek wyłania
Cechy twórczości Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego w poezji polskiego baroku. Jest przedstawicielem (ale zarazem bardzo ostrym krytykiem!) kultury sarmackiej. Bardzo ostro krytykował magnaterię. Idealizował za to ziemiański wzorzec życia. Miał zacięcie publicystyczne – jego utwory zawierają mnóstwo postulatów, propozycji reform, satyrycznego spojrzenia na rzeczywistość. Był zapalonym moralistą i dydaktykiem – większość jego utworów zawiera jakiś morał… Jest autorem eposu Transakcja wojny chocimskiej…, w którym propagował rycerskie cnoty Sarmatów
Cechy twórczości Daniel Naborowski zaliczany jest do polskich poetów metafizycznych, obok np. Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Sebastiana Grabowieckiego. Jego obsesją jest czas – upływ czasu, przemijanie, motywy vanitatywne. Jego poezja jest kunsztowna, ma starannie przemyślaną kompozycję. Jednocześnie zaskakuje nas… niemal współczesny język niektórych jego wierszy, choćby Krótkości żywota. Zasłynął także jako znakomity konceptysta – przykładem utworu opartego na koncepcie może być wiersz Na oczy królewny angielskiej… Naborowski jest także autorem frywolnych,
Cechy twórczości Jego ulubioną formą był sonet. Jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela poezji dworskiej. Utwory Morsztyna często oparte są na koncepcie – wyrafinowanym, zaskakującym pomyśle. Wiersz ma wywołać u czytelnika podziw dla pomysłowości i kunsztu poety. Jan Andrzej Morsztyn uważany jest także za największego polskiego marinistę – kontynuatora dzieła włoskiego poety Giambattisty Mariniego. Stosuje wyrafinowane środki poetyckie, takie jak anafora, paralelizm. Bardzo często tematem jego wierszy jest miłość – forma
Jego rola w literaturze polskiej Kochanowski zaadaptował na potrzeby poezji polskiej wiele gatunków starożytnych, takich jak tren, poemat biblijny. Już za życia uchodził za klasyka i wielkiego twórcę. Był autorytetem nie tylko literackim, ale i moralnym. U tego wielkiego poety możemy mówić o humanizmie tragicznym – ten rodzaj humanizmu widać w Trenach, gdzie po załamaniu się światopoglądu następuje jego odbudowanie – ale jest to humanizm dojrzalszy, bardziej otwarty na cierpienie i ból. Badacze określają twórczość Kochanowskiego
Sarmatyzm – czy taki zły? Argumenty przeciwników Rozrost przywilejów doprowadził do paraliżu władzy. Z braku reform i osłabienia kraju doszło do rozbiorów. Wiara w zabobon, a nie kształcenie, to wyraz ciemnoty społeczeństwa. Wiek następny – XVIII (Krasicki, Naruszewicz, Niemcewicz) – bardzo krytycznie oceni sarmatyzm. Głoszono patriotyzm, bohaterstwo i religijność, a praktykowano pijaństwo, pychę i dewocję, nietolerancję. Argumenty sympatyków Sam ideał sarmatyzmu jest szlachetny i pozytywny. To szlachta polska w końcu
Wykaż, że Mickiewiczowska Oda do młodości jest wierszem łączącym idee dwóch różnych epok. Odwołaj się do wiedzy o ideologii oświecenia i romantyzmu. Komentarz Temat pracy nie jest bardzo trudny, ale niewątpliwie wymaga znajomości życia i twórczości Adama Mickiewicza (przede wszystkim pierwszego etapu), a także dostatecznej wiedzy o oświeceniu i romantyzmie. Są to warunki konieczne do tego, aby poprawnie dokonać interpretacji tekstu i zadowalająco odpowiedzieć na zagadnienie postawione w temacie wypracowania. . Wyjaśnienie zadania Pracę powinieneś rozpocząć