GIM Lektury
Krzyżacy – lektura w epoce Pozytywizm Druga połowa XIX wieku. Żałoba po klęsce powstania styczniowego. Zabory w pełni – rusyfikacja na ziemiach zaboru rosyjskiego, germanizacja na ziemiach zaboru pruskiego. Zaborcy pragną wynarodowić Polaków, najchętniej poprzez odebranie narodowi tradycji, historii, możliwości używania języka narodowego. Ośrodkiem polskiej kultury staje się Warszawa. Górą proza – powieść, nowela i opowiadanie to główne gatunki, poezja odchodzi nieco w zapomnienie. Postulaty zamieszczają pozytywiści w artykułach –
Tytuł Wskazuje na rekwizyt, o którym wspomina się na początku i który odegrał znaczącą rolę w przemianie bohatera na końcu noweli. Katarynka jest motywem wiążącym cały utwór, wpływa na zmianę postawy głównego bohatera – pana Tomasza. Czas i miejsce akcji Czasy współczesne Prusowi – koniec XIX wieku. Wydarzenia rozgrywają się w Warszawie (Śródmieście, podane są nawet nazwy konkretnych ulic). Najważniejsze zdarzenia mają jednak miejsce w bliżej nieokreślonej kamienicy – w mieszkaniu od frontu (własność pana Tomasza), w oficynie
Mały Książę Lektura w epoce Stop! Jesteś w XX wieku! W momencie bardzo trudnym – bo Mały Książę powstał w roku 1943, a zatem w czasach II wojny światowej – 1939-1945. Tytuł Mały Książę. Pisarz tak nazwał głównego bohatera swojej książki i jego imię umieścił w tytule. Zwróć uwagę, że oba wyrazy pisze się w tym wypadku – jako nazwę własną – wielką literą. Autor Antoine de Saint-Exupéry. Trudne,
Kamizelka Lektura w epoce Stop! Jesteś w pozytywizmie! Akcja Kamizelki rozgrywa się w Warszawie – a była to prawdziwa stolica pozytywizmu. Wyobraź sobie dorożki stukające po brukowanych ulicach stolicy, damy spacerujące po Łazienkach, salony literackie i kawiarnie, cukiernie, w których głośno czytano kolejne odcinki powieści panów Sienkiewicza czy Prusa… Pierwsze sklepy przy Krakowskim Przedmieściu, cukiernie, kataryniarzy, pensje na które uczęszczały dziewczęta z dobrych domów i sporo biedoty. W tamtych czasach
Pan Tadeusz Lektura w epoce Stop! Jesteś w romantyzmie! Polska w I połowie XIX wieku. Jest krajem zagarniętym przez zaborców. Jeszcze świeże są wspomnienia o wolności, potędze Rzeczpospolitej szlacheckiej, rozbiorach, kampanii Napoleona, przy którym Polacy próbowali odzyskać niepodległość. Dla Polaków kochających ojczyznę i wolność to narodowa tragedia. Władzę sprawują teraz władcy państw zaborców – w części zagarniętej przez Rosję (do niej należy Litwa, ojczyzna Mickiewicza) – car. Polacy nie mogą
Świętoszek Autor Najwybitniejszy komediopisarz francuski, człowiek teatru, aktor. Żył w latach 1622-1673. Naprawdę nazywał się Jean Baptiste Poquelin. W młodości studiował prawo, ale nigdy nie pracował w tym zawodzie. Założył wędrowną trupę teatralną (Teatr Znakomity Ilustre Teatre). Gdy zespół zbankrutował, Molier został wtrącony do więzienia. Po wyjściu na wolność kontynuował swoje zajęcie i znowu wiódł wędrowne życie. Zmarł na scenie, grając tytułową postać w Chorym z urojenia. Najważniejsze dzieła: – Pocieszne wykwintnisie – Szkoła żon –
Opowieść wigilijna Lektura w epoce Stop! Jesteś w epoce wiktoriańskiej. W Anglii znów panuje ważna królowa, za jej czasów państwo staje się potęgą kolonialną, a moda i obyczaje królowej staną się dyktatem dla całej Europy. Anglia widać ma szczęście do silnych monarchiń – dobrze kojarzymy królową Elżbietę z czasów Szekspira (to była epoka elżbietańska). Królowa Wiktoria jest surowa – wymaga skromności, pracowitości, skromnych strojów, skromnego obycia. I taka jest EPOKA
Rodzaj literacki – epika. Gatunek – powieść, ale jaka? Don Kichot z La Manczy ma formę rozbudowanej, wielowątkowej powieści. Różnie można ją zakwalifikować, ma ona bowiem cechy powieści przygodowej, może też być uznana za parodię romansu rycerskiego, a niektórzy dopatrują się w niej powiastki filozoficznej. Bogactwo fabuły umożliwia różne odczytywanie dzieła. Fabuła – skupia się wokół przygód Don Kichota i jego giermka Sancho Pansy. Czas wydarzeń – początek XVII w. (od 1605 do 1615
Czas akcji: koniec XIX wieku. Wspomnienia Szymona Nogi sięgają powstania styczniowego (1863). Miejsce akcji: Kleryków, wieś Gawronki (majątek Borowiczów), wieś Owczary (szkoła elementarna). . Wydarzenia w skrócie 1. Nauka w Owczarach Rodzice odwożą Marcina do szkoły elementarnej w Owczarach. Nauczyciel Wiechowski uczy źle, a wizytacja dyrektora Jaczmiejewa udowadnia, jak żałosną osobą jest Wiechowski. 2. Egzaminy do gimnazjum w Klerykowie Marcin uczęszcza na płatne korepetycje do profesora Majewskiego. Dzięki tej formie łapówki dostaje się do szkoły.
Gatunek Balladyna jest dramatem romantycznym z elementami baśni poetyckiej. Mieszają się w nim wątki i wydarzenia fantastyczne (działania Goplany) z realistycznymi (ubogie życie wdowy), patetyczne (proces koronacji) z groteskowymi (koronacja Grabca), tragiczne (zbrodnie Balladyny) z humorystycznymi (Grabiec tłumaczący ludowi, jak przemieniono go w drzewo). Różny jest styl wypowiedzi poszczególnych postaci (np. styl matki i Aliny charakteryzuje się licznymi zdrobnieniami). Jest to baśń o władzy, pełna okrucieństwa, ale i refleksji moralnych,
Czy można dochować wierności młodzieńczym ideałom? Punkt wyjściowy – młodzieńcze plany Stanisławy Bozowskiej i Pawła Obareckiego Stanisława i Paweł poznali się na jednym z ideologicznych spotkań u swoich wspólnych znajomych. Obarecki był wówczas studentem IV roku medycyny, a Stasia miała około 17 lat. Obydwoje byli bardzo biedni, a przez to bywali głodni i niedbale ubrani. Gdy Paweł poprosił Stasię o rękę, dziewczyna odrzuciła jego oświadczyny. Dlaczego? Dokładnie nie wiadomo. Może uważała, że miłość Pawła do niej jest złudzeniem,
Kamienie na szaniec to opowieść o wielkim patriotyzmie młodych ludzi, którzy w sytuacji zagrożenia odważnie chwycili za broń. Walczyli w obronie ludzkiej godności i wolności ojczyzny. Rodzinny dom, drużyna harcerska stanowiły dla nich szkołę, która miała ich przygotować do bardziej odpowiedzialnych zadań. Lecz zaklinam – niech żywi nie tracą nadziei I przed narodem niosą oświaty kaganiec; A kiedy trzeba – na śmierć idą po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucane
Wesele w Atomicach Jaki jest czas i miejsce akcji? Czas akcji: Bliżej nieokreślony. Jakaś przeszłość, ale wiele w niej elementów z przyszłości (technika atomowa). Miejsce akcji: Wieś Atomice. Nazwę słusznie kojarzysz z atomem. To dziwna wieś, zupełnie niepodobna do tej, którą znamy z książek lub własnego doświadczenia. Nie ma tu pól, lasów. Na podwórkach są stodoły, ale tuż za nimi – pasy startowe dla odrzutowców (to właśnie element groteski – mieszanie różnych elementów, tradycyjnych z nowoczesnymi). Cały
Słoń Czas akcji: Można określić na podstawie języka bohaterów, charakterystycznego dla czasów realnego socjalizmu (lata 50. – 60. XX wieku). Miejsce akcji: Prowincjonalne, nieduże miasteczko. Sytuacja W ogrodzie zoologicznym brakowało słonia. Dyrektor ogrodu, człowiek przedsiębiorczy, postanowił zdobyć słonia w dość oryginalny sposób. Zlecił przygotowanie ogromnej gumowej powłoki w kształcie słonia. W nocy dwóch pracowników wypełniło powłokę gazem. Nowy nabytek zoo został oczywiście odpowiednio zareklamowany w mieście. Ale już następnego dnia nadmuchiwany słoń, zamiast stać
Wina i kara Sytuacja Chłopczyk trochę rozrabiał. Nie słuchał się rodziców, podjadał konfitury, zapominał o wieczornym pacierzu. Ot, zwykłe dziecinne przewinienia. Pech chciał, że jego anioł stróż nie był zwyczajny. Otóż postanowił anielskie metody zastąpić szatańskimi. I odtąd za każde, najdrobniejsze nawet przewinienie wymierzał chłopcu solidne uderzenie. Chłopczyk się zmienił. Ze strachu. A aniołowi spodobało się dręczenie podopiecznego. Rezultat tej metody wychowawczej był jednak opłakany. Chłopczyk wysadził w powietrze rodzinny dom, a sam uciekł z mocnym postanowieniem
Trzej elektrycerze Określ czas i miejsce akcji Miejsce akcji: wymyślona przez autora planeta Kryonia. Czas akcji: daleka przyszłość. Co jest tematem opowiadania? Próba zdobycia bogactw krainy Kryonii. Była to planeta utworzona z lodu – piękna i kusząca swymi bogactwami. Jednak były to bogactwa pozorne – pod wpływem ciepła lodowe klejnoty roztapiały się. O zrabowaniu klejnotów myślało wielu śmiałków. Klęska elektrycerzy to przestroga dla awanturników, którzy chcą niszczyć bogactwa, nie zdając sobie sprawy z tego, że
Czas akcji: I połowa XIII w. p.n.e. Miejsce akcji: – określone w didaskaliach (komentarzach, uzupełnieniach, opisach występujących między dialogami): przed pałacem królewskim w Tebach (jedno z greckich miast-państw). Osoby dramatu: ANTYGONA, córka Edypa ISMENA, jej siostra CHÓR tebańskich starców KREON, król Teb STRAŻNIK HAIMON, syn KREONA TYREZJASZ, wróżbita POSŁANIEC EURYDYKA, żona KREONA Uwaga! W różnych przekładach Antygony możecie spotkać się z inaczej pisanymi imionami bohaterów i nazwami geograficznymi, np. Haimon = Hajmon Tyrezjasz = Terezjasz Eteokl =
Kochankowie z Werony To para nastolatków, jaką można spotkać w każdym stuleciu i pod każdą szerokością geograficzną. Zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia. Szybko wzięli ślub. Ale nie było im dane przeżyć wspólnie życia. Ich romans skończył się równie szybko, jak się rozpoczął. W wyniku tragicznego nieporozumienia oboje popełnili samobójstwo. Julia Kapuleti miała zaledwie czternaście lat, ale rodzina już szykowała ją do zamążpójścia. Takie to były czasy. Dziewczynka nie chciała jednak mężczyzny, którego znaleźli
Antoni Czechow (1860-1904) – rosyjski prozaik i dramaturg. Lekarz, syn zbankrutowanego kupca. Nieprzyjemne doświadczenia dzieciństwa (przymusowa praca, ukrywanie się przed wierzycielami ojca) wpłynęły na jego twórczość, w której ironicznie przedstawia życie Rosjan, pokazuje bezsens i głupotę. Krótkie, humorystyczne scenki kryją w sobie wiele gorzkich prawd – na temat ludzkich pragnień i charakterów. Zły chłopiec Czas Od czerwca do sierpnia. Miejsce Ziemiańska posiadłość położona niedaleko rzeki lub jeziora, być może dom letniskowy. Bohaterowie: Iwan Iwanowicz
Jaki jest czas i miejsce akcji? Czas akcji: Nie jest określony dosłownie, ale domyślamy się, że to oczywiście współczesność (na pewno po II wojnie światowej, wiek XX) – czasy tzw. realnego socjalizmu. Miejsce akcji: Z treści propagandowego, poprawnego politycznie wierszyka (ostatnia wyliczanka) wywnioskować można, że miasto w Polsce. Potwierdza to też słownictwo – tzw. nowomowa (język propagandowy w Polsce Ludowej). Bohaterowie opowiadania Baba Bohaterka wyliczanki, którą recytują dzieci na podwórku. Na jej prośbę
