SIDEBAR
Tomasz Judym Pochodzenie społeczne Syn szewca pijaka. Życie w biedzie, przed nim trudna droga do osiągnięcia czegokolwiek. Wykształcenie Nauka i życie u despotycznej ciotki, studia medyczne okupione wieloma wyrzeczeniami, praktyki w Paryżu. Ideały Marzenie o poprawie życia najuboższych – za darmo leczy biednych, walczy o poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy robotników, chce, aby nie zanieczyszczano rzeki koło sanatorium w Cisach, z której wieśniacy piją wodę, pracuje wśród górników w Zagłębiu. Jest niepoprawnym społecznikiem, który wyrzeka się szczęścia osobistego. Cechy
Przedwiośnie jest powieścią polityczną – jest próbą ustosunkowania się pisarza do aktualnych spraw kraju, przedstawia groźbę istniejącej sytuacji, krytykuje, lecz szuka także dróg reformy. Powieść przedstawia dzieje młodego chłopaka – Cezarego Baryki. Obserwujemy jego dzieciństwo i młodość w Baku (w Rosji), gdyż tam żył i pracował jego ojciec – Polak – stary Seweryn Baryka, który wyjeżdża potem na wojnę, a Cezary pozostaje sam z matką, brak mu autorytetu moralnego. Szkołą
Wizja rewolucji zaprezentowana w Przedwiośniu przeraża i nasuwa myśl, że autor pragnął przestrzec swoich współczesnych przed grozą i apokalipsą podobnego wydarzenia. Rewolucja to wizja śmierci, głodu, nędzy i choroby, jaką roztacza autor, opisując rewolucyjne Baku. To obraz zwłok młodej arystokratki, to przesiedlenia i kradzieże. Trudno zatem powiedzieć, by Żeromski zjawisko rewolucji pochwalał. Z drugiej strony wyczuwa się w partiach powieści dotyczących rewolucji pewnego rodzaju przejęcie jej wielkością i siłą, szacunek do burzącego stare struktury zrywu ludzi. Po prostu
Zinterpretuj dowolnie wybrany opis przyrody, posługując się terminologią teoretycznoliteracką. Wybór fragmentu tekstu w zależności od upodobań – może być opis sadu, ogrodu, gaju itp. Dla przykładu weźmy opis sadu i ogrodu: Był sad. – Drzewa owocne, zasadzone w grzędy, Ocieniały szerokie pole; spodem grzędy, Tu kapusta, sędziwie schylając łysiny, Siedzi i zda się dumać o losach jarzyny; Tam, plącząc strąki w marchwi zielonym warkoczu Wysmukły bób obraca na nią tysiąc
Tego się naucz! Na początek sprawdź swoją wiedzę. Spróbuj odpowiedzieć na podstawowe pytania dotyczące opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego: Kim jest narrator opowiadań? Scharakteryzuj tę postać. Dlaczego Borowski użyczył jej własnego imienia? Scharakteryzuj grupy bohaterów opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego: Niemców i więźniów. Czy wszyscy więźniowie byli sobie równi, czy też istniała wśród nich jakaś hierarchia? Na czym polega zastosowana przez Tadeusza Borowskiego behawioralna technika narracyjna? Zastanów się, czy potrafiłbyś wypowiedzieć się
Fascynująca proza Brunona Schulza wymaga od czytelnika przede wszystkim wyobraźni, odejścia od dosłownego odczytywania sensów. Przedstawiona w nich oniryczna rzeczywistość zawiera w sobie także bogatą symbolikę. W tytułowym opowiadaniu całego cyklu pojawia się motyw sklepów cynamonowych, w których sprzedawane są egzotyczne i niezwykłe towary: (…) ognie bengalskie, szkatułki czarodziejskie, marki krajów dawno zaginionych, chińskie odbijanki, indygo, kalafonium z Malabaru, jaja owadów egzotycznych, papug, tukanów, żywe salamandry i bazyliszki (…). Jak
Tę interpretację pociąga za sobą zabieg mitologizacji, który wiejskiemu bytowaniu nadaje wymiar święty i uwznioślający. A eposy to przecież dzieła głoszące apoteozę, świadczące o potędze i świetności danej społeczności. Dzieło Reymonta napisane, co prawda, prozą, a nie wierszem, zdaje się jednak spełniać wymogi gatunku. To przede wszystkim panoramiczna wizja zbiorowości chłopskiej w pełnym jej rozwarstwieniu. Pisarz zaznacza każdy aspekt jej bytowania, zarówno ten związany ze sferą pracy, jak i odpoczynku.
Do odczytania Chłopów jako powieści wprowadzającej mitologizację chłopskiego bytowania zachęca Kazimierz Wyka. Jest to interpretacja zmierzająca do odsłonięcia najbardziej uniwersalnego planu znaczeń utworu. Autor pracy wyodrębnia w strukturze powieści cztery wewnętrzne porządki: fabularny – rozpoczyna go scena opisująca padnięcie krowy Borynów, kończy scena wygnania Jagny ze wsi; prac polowych – zaczyna go opis wykopków, zamyka obraz żniw; obrzędowo-liturgiczny – otwiera go opis jarmarku na świętą Kordulę, kończy prezentacja odpustu na
Wiele elementów wskazuje na to, iż można odczytać dzieło Reymonta w wymiarze naturalistycznym: Kompozycja utworu w symboliczny sposób obrazuje rytm natury. Powieść składa się z czterech części odpowiadających kolejnym porom roku. Podział ten podkreśla bezwzględne uzależnienie człowieka od przyrody. To ona wyznacza mu zakres jego obowiązków i sferę przyjemności. Apodyktyczna i bezdusznie konserwatywna każe mu wiosną wychodzić w pole, latem pracować przy żniwach, jesienią zbierać plony, a zimą odpoczywać. Jest
Co decyduje o realizmie Chłopów? • Panoramiczny obraz społeczności wiejskiej, ukazanej w pełnym rozwarstwieniu. Czynnikiem określającym mieszkańców Lipiec jest status majątkowy. Wyróżniamy zatem wśród społeczności chłopskiej warstwę najbogatszą (Boryna), średnio zamożną (Dominikowa, Jasiek Przewrotny), małorolną (Kłębowie, Kozłowie), komorników (Jagustynka, Agata, Stachowie) i parobków (Kuba, Witek). Wielkość majątku, liczba posiadanych morgów była czymś niezwykle istotnym, wyznaczała pozycję wśród reszty mieszkańców, a nawet określone miejsce w kościele, gdzie najbliżej ołtarza stali najbogatsi
Bohater tragiczny Najbardziej znany model antycznego tragizmu znajduje się w Antygonie Sofoklesa. To konieczność wyboru spośród dwóch równorzędnych racji; konflikt między nimi nieuchronnie prowadzi do katastrofy. Antygona mogła pochować brata i zapłacić życiem za złamanie zakazu Kreona, mogła też uszanować prawo państwowe i narazić się na wyrzuty sumienia i karę bogów. Zauważ, że tragizm Edypa (Król Edyp) jest inny, nie ma swojego źródła w konflikcie tragicznym! Według Arystotelesa warunkiem tragizmu
Przebieg akcji Rzecz dzieje się na wsi, w szlacheckim dworku niedaleko od Lublina, w czasach współczesnych Fredrze – około 1815 roku, w czasie nieprzekraczającym 12 godzin. Wielu wiąże miejsce akcji z sentymentem Fredry do tych ziem, na których stacjonował ok. 1810 roku jako podporucznik wojsk napoleońskich, nie były to lata obfite w walki, lecz raczej czas wesołych, beztroskich zabaw… W domu pani Dobrójskiej prócz jej córki Anieli i siostrzenicy Klary
Pierwszy z trzech dramatów Stanisława Wyspiańskiego poświęconych powstaniu listopadowemu. Kolejne to Lelewel i Noc listopadowa. Ostateczna wersja utworu została opublikowana w 1898 r. i wtedy także wystawiona. Bohaterowie Postacie fikcyjne: Maria, Anna, Młody Oficer (narzeczony Anny) oraz Stary Wiarus. Postacie historyczne: Chłopicki (jako jedyny wymieniony w spisie osób) oraz inni uczestnicy powstania wyliczeni jedynie w didaskaliach, bo są to raczej statyści widowiska: Skrzynecki, Pac, Umiński, Wysocki, Barzykowski, Małachowski, Rybiński i
Kartoteka – dramat bez akcji Na środku sceny, w łóżku leży Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Trudno powiedzieć, gdzie to łóżko stoi – wygląda to na pokój przechodni, kawiarnię, a czasem nawet na ulicę. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w Cyklistówce, Pan z Przedziałkiem… Obok Chór Starców mówi swoje „komentarze”. Postacie podejmują
Kartoteka przekreśla koncepcję teatru tradycyjnego. Gdyby szukać w literaturze polskiej rodowodu dramatu awangardowego, to należałoby bez wątpienia wskazać na twórczość Leona Chwistka i Teatr Czystej Formy Witkacego. Również nie bez znaczenia byłyby tutaj doświadczenia teatru romantycznego, wszak Kartoteka zbudowana z luźnych scen nawiązuje w pewnym stopniu do struktury polskiego dramatu romantycznego, z tą różnicą, że wielkie sceny historyczne, w których Konrad, Kordian czy Irydion wygłaszali wzniosłe monologi, tutaj zostały zastąpione
Akcja Operetki Na początku utworu, obok dobrze znanego z innych dramatów spisu postaci, znajdujemy również podany dosyć dokładnie przebieg akcji. Jeżeli po lekturze kilku pierwszych stronic będzie wiadomo, co się ma zdarzyć, po co w ogóle brać się do czytania? Jednakże jest to też swego rodzaju tajemnica, która zachęca. Nie będzie pełnej napięcia akcji dramatycznej, nie będzie perypetii, punktu kulminacyjnego i rozwiązania. Więc co będzie? Wyłożenie kart w postaci streszczenia
Sam Różewicz, pisząc o nim w didaskaliach, bierze słowo bohater w cudzysłów – jakby zastanawiał się, czy to odpowiednie określenie: „Bohaterem” sztuki jest człowiek bez określonego wieku, zajęcia i wyglądu. „Bohater” nasz często przestaje być bohaterem opowiadania i zastępują go inni ludzie, którzy są również „bohaterami”. Dramat Różewicza opowiada o kimś, kto nie ma nawet imienia, jest nazywany Henrykiem, Dzidkiem, Władziem, Kaziem, Piotrusiem, Zbychem… On sam nie wie, jak się
Czas powstania Powieść ukończona w 1895, wydana w 1897. Czas akcji XI w. p.n.e.; ostatnie lata panowania władców XX dynastii Ramzesa XII i Ramzesa XIII, wstąpienie na tron założyciela dynastii XXI Sem-amen–Herhora. Akcja trwa trzy lata bez miesiąca. Narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący, należący do kręgu kulturowego czytelnika (np. egipskie sykomory przypominają mu „nasze lipy”, czasem podkreśla też dystans wieków). Miejsce akcji Egipt. Narrator podkreśla jednak wielokrotnie, że coś jest poza nim
Jedno z najbardziej poruszających opowiadań Stefana Żeromskiego, przemawia zarówno dramatyczną akcją, jak i siłą nakreślonych w utworze makabrycznych obrazów. Oddziałuje narracją opartą na kontraście szyderstwa i patosu, liryzmu i naturalizmu. Fabuła opowiadania osadzona jest w czasach powstania styczniowego. O związku tematyki utworu z tradycją walki narodowowyzwoleńczej świadczy sam tytuł zaczerpnięty ze starej pieśni żołnierskiej oraz podtytuł Obrazki z ziemi mogił i krzyżów. Opowiadanie przywołuje obraz powstania w ostatniej, dogasającej fazie.
Doktor Piotr – utwór o trudnych decyzjach W pewnej mierze Doktor Piotr stanowi replikę Zmierzchu, wprowadza bowiem czytelnika w krąg problemów społecznych, takich jak: zubożenie polskiego ziemiaństwa, nędza i poniżenie biedoty wiejskiej, wyzysk kapitalistyczny, zbijanie wielkich fortun przez ludzi nowych czasów. Autor poszerza jednak zakres tematyczny utworu o problematykę moralną mającą swe źródło w specyfice przemian społeczno-ekonomicznych w drugiej połowie XIX wieku. Każda z przywołanych w opowiadaniu postaci wskazuje na
