R RENESANS Charakterystyka epoki
Ramy czasowe epoki Zaczęło się we Włoszech, gdzie renesans trwał już od połowy XIV w. Główną jego siłą napędową był humanizm. Na północy Europy można mówić o początkach renesansu dopiero od końca wieku XV. W Anglii zaś dopiero od połowy wieku XVI. Na północy u podstaw światopoglądu renesansowego tkwią, prócz „importowanego” z Włoch humanizmu, idee reformacji. Na ogół za symboliczną, „szkolną” datę „końca” średniowiecza i „początku” renesansu uznaje się moment upadku Konstantynopola w roku 1453 lub
Jesteśmy w nowej epoce! Renesans następuje po średniowieczu. Przypada na wiek XVI – a 100 lat wcześniej zaczyna się we Włoszech i powoli ogarnia całą Europę. Najważniejszą ideologią nowych czasów staje się humanizm i związany z nim antropocentryzm. Antropocentryzm to taka postawa twórców, która stawia w centrum zainteresowań człowieka (antropos) i jego sprawy. Pamiętamy, że w średniowieczu w tymże centrum był Bóg i królował teocentryzm (theós = Bóg). Kiedy w Europie północnej jeszcze wznoszono gotyckie katedry, jeszcze dominował ideał
Trwająca niewiele ponad wiek epoka bardzo silnie zmieniła obraz europejskiej kultury. Nie dość, że w rozmaitych sferach życia nastąpiły wyraźne przemiany, rozegrały się wydarzenia i rozpoczęły procesy, które pozwalają wyróżnić „nową epokę” w dziejach ludzkości, to jeszcze, gdy spojrzymy na nie wszystkie z szerszej perspektywy zauważymy tu także początki „czasów nowożytnych”, trwających do rewolucji przemysłowej przełomu wieków XVIII i XIX. Tak więc ów „przełom” między średniowieczem a renesansem to zarazem
Choć w renesansie nie powstają skomplikowane systemy filozoficzne, a ówczesne idee filozofów nie są na ogół niczym innym niż nieco dyletanckimi rozważaniami na temat filozofii antycznej – nie da się jednak zaprzeczyć ogromnej roli kulturotwórczej ówczesnych myślicieli. Mieli oni wielki wpływ na współczesnych artystów, a wraz z nimi kształtowali ówczesną świadomość powszechną. Ich idee trafiały do tysięcy młodych i zamożnych arystokratów oraz ich protegowanych, którzy starali się wcielać je w życie. Reformacja Zaczęło się w roku
I. Humanizm Hasło główne: „Homo sum et nihil homini me alienum esse puto” („Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”) Terencjusz Cechy Główną cechą humanizmu – którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „homo” (człowiek) – jest antropocentryzm, czyli skupienie zainteresowań filozoficznych na człowieku i uczynienie go wartością nadrzędną wobec wszystkich innych w świecie. A oto inne elementy renesansowego światopoglądu humanistycznego. Kult wykształcenia Edukację uważali humaniści za jedną z najważniejszych wartości. Liczyły
Cechy renesansu Co jest ważne? Nastrój epoki – wielka odnowa duchowa, wskrzeszenie ideałów antyku, spojrzenie na człowieka. Inaczej mówiąc – humanizm. Od tej pory, nawet w epokach pokory i odwrócenia od spraw doczesnych, sprawy ludzkie i doczesne życie nie przestaną być tematem literatury. Postaw humanizmu szukać będziemy i w tekstach z tej epoki, i we współczesnych. Fakt, że reformacja i rozwój państw przyczynił się do wzrostu poczucia tożsamości narodowej i patriotyzmu. Temat postaw obywatelskich, reform odtąd będzie ważny.
Twórcy renesansu Erazm z Rotterdamu O NIM: Bardzo wykształcony, rodem z Holandii, zakonnik augustianów, nieślubny syn pewnej doktorówny i księdza! Znany i popularny już w swoich czasach. Uważany za największego humanistę nie-Włocha, zwany księciem humanistów. Propagował kulturę antyku. Obywatel świata: podróżował po Europie, mieszkał w Anglii, we Francji, Włoszech. Dzieło życia: Pochwała głupoty. Dzisiejsze systemy edukacji opierają się jeszcze na jego poglądach. ON: Podstawą wychowania człowieka jest edukacja humanistyczna. Wojny są złem – także te
Dworzanin Jaki miał być szesnastowieczny dworzanin? Mówi nam o tym w dziele swego życia – pisanym przez niemal dziesięć lat traktacie Il Cortegiano (Dworzanin) – Baltazar Castiglione, który był dworzaninem u Sforzów w Mediolanie, Gonzagów w Mantui, książąt Montefeltro i della Rovere w Urbino. Właśnie na słynącym z wysokiej kultury humanistycznej dworze w Urbino dwadzieścia pięć osób rozmawia czy też – jak to określa sam autor – prowadzi „grę rozmowną” na różne tematy, rozważając cechy kultury dworskiej. Głos zabierają
Twórcy epoki renesansu Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante, Boccaccio, Petrarka, Machiavelli, Lodowico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu z rozkazu Katarzyny Medycejskiej.
To ludzie wyprawili się na nieznane morza, w poszukiwaniu przygód, przypraw korzennych, zdobyczy. Odnaleźli nowe lądy. To człowiek wynalazł druk. To człowiek wzniecił pożar reformacji i zaprojektował Kaplicę Sykstyńską. Średniowiecze było anonimowe. Renesans jest epoką znakomitości. Geniuszy jest tu tak wielu, że trzeba wybierać, by powiedzieć choć dwa słowa o tym, który pisał nowatorskie dzieło, rzeźbił lub malował albo przemierzał oceany. Renesansowy umysł lub „człowiek renesansowy” to termin, który nie tylko do dziś
Renesansowa mapa Europy Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante Alighieri, Giovanni Boccaccio, Francesco Petrarka, Niccolò Machiavelli, Lodovico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. . Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
François Rabelais Był lekarzem, a dzieło jego życia to powieść pt. Gargantua i Pantagruel. Dzieło niezwykłe – obraz szesnastowiecznej Francji, ukazany jednak w niepowtarzalnej poetyce śmiechu, rubasznego, dosadnego humoru. Tytułowe postacie to olbrzymy – ich przygody stanowią punkt wyjścia do przeglądu wszelkich sfer życia i społeczeństwa, nie unikając zresztą dziedzin dość intymnych czy też prozaicznych. Powieść jest wielką satyrą – dlatego też została potępiona przez tych, których wyśmiewa. Ale ostrze krytyki czy parodii dotyka
Humanizm Erazma z Rotterdamu Niewątpliwie najważniejszym nurtem filozofii renesansowej jest humanizm. Najwybitniejszym jego przedstawicielem był Erazm z Rotterdamu. Urodził się w roku 1467, zmarł w 1536. Młodość spędził w zgromadzeniach zakonnych z kręgu tzw. nowej pobożności, intelektualnego nurtu odnowy katolicyzmu. Później opuścił klasztor i wyruszył do Rzymu, gdzie szybko zyskał sławę. Pod koniec życia stał się wzorem i wyrocznią europejskich humanistów. Jego najsłynniejsze dzieła to rozbudowywany przez całe życie zbiór wybranych przysłów pt. Adagia, ostra satyra Pochwała głupoty
Kiedy mówi się o sztuce renesansowej, podkreśla się doniosłość dwóch czynników kształtujących jej oblicze. Pierwszy to zainteresowanie naturą i badanie jej tajemnic; drugi to kult sztuki antycznej, która stała się źródłem natchnienia artystów. Renesans ma dokładną metrykę: Florencja, około 1420 roku. Wówczas Filippo Brunelleschi, na zlecenie rady miasta, rozpoczął budowę olbrzymiej kopuły na katedrze florenckiej, dając tym samym początek triumfalnemu rozkwitowi sztuki renesansowej. Nie oznaczało to jednak artystycznej rewolucji. Filippo
Padłem, głowę ukrywszy rękami obiema: „Nie ma nieba ni ziemi, otchłani ni piekła, jest tylko Beatrycze. I właśnie jej nie ma”. Kobieta – była obiektem uwielbienia i uznania mężczyzn. Chociaż czasy skazywały ją na rolę żony i matki, ewentualnie zakonnicy – to wcale nie były zdominowane przez płeć męską. Opiewane w poezji, wyrosły do roli muz artystów jak Beatrycze lub Laura. Malowano je – dowód najdoskonalszy to Cecylia Gallerani pokazana przez Leonarda
Antropocentryzm (anthropos – człowiek, centrum – środek) – człowiek w centrum wszechświata, w centrum zainteresowania filozofów i artystów. Tendencja filozoficzna charakterystyczna dla kultury, sztuki i światopoglądu renesansu, umieszczająca w centrum zainteresowania człowieka z wszelkimi jego potrzebami i możliwościami rozwoju. Antropocentryzm był jednym z podstawowych założeń renesansowego humanizmu. Arianie – bracia polscy – trzeci, bardzo radykalny nurt reformacji, wyłonił się z odłamu kalwińskiego. Arianie bardzo krytykowali Kościół katolicki i niesprawiedliwość społeczną,
Dante Alighieri – zmienił literaturę Był prekursorem renesansu i to we Włoszech, gdzie i tak myśl odrodzenia zakwitła najwcześniej. Stąd kłopot z Dantem – czy jeszcze jest średniowieczny, czy już renesansowy? Żył na przełomie XIII i XIV wieku (1265-1321), urodził się we Florencji i mieszkał w niej, dopóki nie wygnały go stamtąd polityczne wichury. Dotąd pisano po łacinie. Dante pierwszy sięgnął po swój język narodowy i napisał po włosku wielkie renesansowe
Renesans rodzi się we Włoszech. Gdy wiek XV dla Europy to złote średniowiecze, we Włoszech stulecie to przynależy do geniuszy takich jak Leonardo da Vinci, Botticelli, Michał Anioł i Rafael. To „wielka czwórka”, a oprócz nich tworzyło wówczas jeszcze kilku niezgorszych mistrzów. Tworzyli w nowym duchu, wracając przy tym do antycznych wzorców piękna. Po nich sztuka nigdy nie będzie taka jak kiedyś, a renesans europejski będzie się uczył od włoskich mistrzów. Rafael Santi, Madonna
Strój w renesansie nie tylko cieszył oczy, ale też wiele mówił o pozycji społecznej właściciela, będąc przy okazji lokatą kapitału. Świadczą o tym majątkowe spisy inwentarzowe, w których znaczącą pozycję zajmują rozmaite części garderoby i luksusowe dodatki. Na dworach nadążanie za modą było czymś więcej aniżeli zwykłą rozrywką. Strój odzwierciedlał bowiem pozycję w dworskiej hierarchii. Triumf kobiecości Odrodzenie przyniosło radykalną zmianę roli kobiety w społeczeństwie, a nawet w polityce. Joanna d’Arc, Katarzyna Medycejska, Elżbieta I – to silne osobowości kształtujące historię swoich
