To jedna z najważniejszych powieści XX wieku. Świetnie nadaje się do rozważań maturalnych – warto się przyjrzeć możliwym sformułowaniom. Jakie mogą być tematy? Koncepcja losu ludzkiego zawarta w Dżumie – w odwołaniu do utworu i być może przytoczonego fragmentu innego utworu (np. Mitu Syzyfa lub bardziej znanej Lalki). Czym jest Dżuma? Odwołując się do fragmentu powieści (wypowiedź doktora Rieux) i znajomości utworu – zinterpretuj znaczenie tytułu. W jaki sposób doktor
Ważne sceny I. Przy mogile protoplastów rodu Bohatyrowiczów – opowieść Anzelma o dziejach Jana i Cecylii Ważne dane o tym epizodzie Scena ma miejsce w końcu pierwszego tomu – Justyna na zaproszenie Jana udaje się w głąb boru, by obejrzeć grób przodków Bohatyrowiczów. Historię opowiada stryj Anzelm – brat ojca Janka, przyjaciel Andrzeja Korczyńskiego, dawny powstaniec. Historia Jana i Cecylii jest konkretnie osadzona w czasie – jest to około sto
Tego się naucz! W związku z Kordianem czeka Cię sporo nauki. Ten dramat stawia przed Tobą zadania: Na przykładzie Kordiana pokaż cechy dramatycznego. Scharakteryzuj tytułowego bohatera jako bohatera romantycznego. Wytłumacz, na czym polegała polemika Kordiana z Dziadami (mesjanizm – winkelriedyzm). Objaśnij ideę winkelriedyzmu. Scharakteryzuj obraz Polski i Polaków wyłaniający się z dramatu. Tematy, z którymi można powiązać Kordiana młodość, bunt, samotność, nieszczęśliwa miłość, bohater romantyczny, podróż, wędrówka, różne oblicza patriotyzmu, różne drogi do wolnej ojczyzny
Tego się naucz! Przede wszystkim powinieneś znać takie pojęcia jak faustyzm i bohater faustowski oraz wykorzystywać je przy interpretacji innych tekstów, innymi słowy, umieć odnaleźć cechy Fausta w innych bohaterach literackich. Pamiętaj, że Faust to bardzo ważna lektura, opowieść o naturze ludzkiej i pragnieniach człowieka o przekroczeniu granic uznawanych za nieprzekraczalne. Skojarz Podobnie jak Faust, nasi biblijni prarodzice złamali zakaz Boga i zerwali owoc z drzewa poznania dobrego i złego. Czy kierowała nimi tylko pusta ciekawość, czy był
Tego się naucz! Powinieneś umieć: pokazać powieść jako przykład utworu preromantycznego, który wywarł ogromny wpływ na twórczość romantyków czy nawet szerzej – na całą literaturę europejską wskazać cechy powieści epistolarnej (czyli powieści w listach) wytłumaczyć takie pojęcia, jak Weltschmerz, werteryzm, bohater werterowski oraz wymienić przykłady tego typu bohaterów (szukaj ich zwłaszcza w dziełach powstałych we wczesnym romantyzmie) Preromantyzm W drugiej połowie XVIII wieku w Niemczech zaistniało zjawisko zwane preromantyzmem. Młode pokolenie, które wówczas
Tego się naucz! Musisz wiedzieć co nieco o pieśni, która przez pewien czas pełniła rolę hymnu – podobnie jak powinieneś posiadać choćby podstawowe wiadomości na temat Bogurodzicy czy Mazurka Dąbrowskiego. Warto znać choćby w przybliżeniu czas i okoliczności powstania Hymnu… i choć w odróżnieniu od Bogurodzicy nie ma sensu uczyć się tego utworu na pamięć, trzeba mniej więcej wiedzieć, o co w nim chodzi. Powinieneś umieć odpowiedzieć na pytanie, jaki obraz ojczyzny wyłania się tej pieśni, jakie
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Makbeta jako dramat o władzy, skomplikowanej naturze ludzkiej, wyróżnić zawarte tam najważniejsze zagadnienia. Na przykładzie tego dramatu naucz się cech dramatu szekspirowskiego. Władza jako namiętność niszcząca człowieka Makbet, określany czasem jako krwawa tragedia, jest przede wszystkim utworem o władzy, która stanowi tak wielką pokusę, że kruszy najszlachetniejsze charaktery i wpycha człowieka w otchłań zbrodni. Akcję dramatu umiejscowił autor w czasach mrocznego średniowiecza i wiele z mitologii tej epoki przeniósł do
Tego się naucz! Ważne są następujące umiejętności: trzeba umieć odpowiedzieć na pytanie, co to takiego obrazek, wyjaśnić to pojęcie; powiązać utwór z hasłami głoszonymi przez pozytywistów (zwłaszcza z kwestią asymilacji Żydów); wymienić problemy stosunków polsko-żydowskich w czasach Marii Konopnickiej. Gatunek – werystyczny obrazek Obrazek jako gatunek doskonale nadawał się do realizacji założeń pozytywizmu, za jego pomocą z łatwością można było szerzyć hasła pozytywistyczne – pokazywać niedole ludu i naświetlać problemy, z którymi trzeba sobie radzić.
Tego się naucz! Bardzo ważna jest umiejętność odczytania tytułu. Tytuł Zdążyć przed Panem Bogiem ma wyraźnie sens metaforyczny. Kojarzy się nam z wyścigiem, w którym biorą udział Bóg i człowiek. Czego dotyczy ten wyścig? Jest to wyścig o ludzkie życie, o przedłużenie go choćby na krótki czas. Dla Edelmana to, co robi jako lekarz, ściśle łączy się z tym, co przeżył w getcie. W czasie akcji likwidacyjnej (23 VII-8 IX 1942 r.) miał ważne zadanie: stał przy bramie Umschlagplatzu
Tego się naucz! Cóż to takiego dramat absurdu? Na przykładzie Tanga powinieneś umieć pokazać podstawowe cechy tego rodzaju dramatu. Powinieneś także umieć określić na czym polega tragizm Artura i ukazanej w utworze sytuacji. Interpretacja sceny finałowej to również bardzo ważne zadanie. Tematy, z którymi można powiązać Tango Sławomira Mrożka wolność, bunt, totalitaryzm, władza, tradycja, rodzina (i jej kryzys), rola inteligencji (i jej kryzys), sztuka i artysta (kryzys sztuki), aktualność wzorców romantycznych dziś,
Tego się naucz! Przypomnij sobie, czym jest parabola. Na pewno krótka definicja i właściwe zastosowanie tego terminu będą punktowane. Oprócz tego musisz przemyśleć sprawę tytułu powieści, który można rozumieć na kilka różnych sposobów. Kto wie, czy temat maturalny nie będzie dotyczył właśnie interpretacji tytułu (na podstawie przytoczonego fragmentu i znajomości dzieła). Ważne jest także, abyś umiał powiązać Dżumę z filozofią egzystencjalną. Tematy, z którymi można powiązać Dżumę Alberta Camusa wojna, różne postawy wobec zagrożenia
Tego się naucz! Powinieneś umieć: scharakteryzować postacie szatańskie i biblijne, odpowiedzieć, dlaczego Mistrza i Małgorzatę można czytać (także) jako powieść o totalitaryzmie, ukazać różne plany kompozycyjne powieści, ukazać, że w powieści mamy do czynienia z grą z konwencją, scharakteryzować jej narrację, określić czas i miejsce akcji, udowodnić, że jest to dzieło uniwersalne, ponadczasowe. Tematy, z którymi można powiązać Mistrza i Małgorzatę Michaiła Bułhakowa dobro i zło, religia, miłość, szatan, totalitaryzm, pisarz. Różne przestrzenie powieści W powieści mamy do czynienia z trzema przestrzeniami,
Tego się naucz! Zapamiętaj ważne fakty i zagadnienia: rola dzieła w rozwoju europejskiej literatury, lektura jako utwór o wędrówce – metaforze ludzkiego życia, lektura jako krytyka społeczna, kim jest bohater Boskiej Komedii? Boska komedia jako dzieło przełomu epok Boska komedia powstała w 1307 roku, a więc w epoce późnego średniowiecza. Swym charakterem, poetyką i poruszanymi tematami wykracza jednak poza swe czasy. Dlatego też o Boskiej komedii mówimy, że jest to utwór prekursorski,
Tego się naucz! Na początek sprawdź swoją wiedzę. Spróbuj odpowiedzieć na podstawowe pytania dotyczące opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego: Kim jest narrator opowiadań? Scharakteryzuj tę postać. Dlaczego Borowski użyczył jej własnego imienia? Scharakteryzuj grupy bohaterów opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego: Niemców i więźniów. Czy wszyscy więźniowie byli sobie równi, czy też istniała wśród nich jakaś hierarchia? Na czym polega zastosowana przez Tadeusza Borowskiego behawioralna technika narracyjna? Zastanów się, czy potrafiłbyś wypowiedzieć się
Autor Witold Gombrowicz – jeden z najbardziej kontrowersyjnych polskich pisarzy, skandalista, burzyciel mitów narodowych, odsądzany nieraz od czci i wiary. W 1939 roku wyruszył statkiem do Argentyny – zastał go tam wybuch wojny, do kraju nie powrócił. Znane dzieło przedwojenne to Ferdydurke. Epoka Współczesność na emigracji. Gdy „Kultura” drukowała fragmenty powieści w 1951 roku i gdy dwa lata później ukazało się wydanie książkowe Trans-Atlantyku, w Polsce panował jeszcze socrealizm. Autorzy
Tego się naucz! Powinieneś umieć wytłumaczyć, na czym polega uniwersalny charakter tych komedii, dlaczego dzieła Moliera bawią nas już od kilku wieków. Poza tym musisz wiedzieć, jakie są wyznaczniki gatunkowe komedii. Autor Molier (prawdziwe nazwisko Jean Baptiste Poquelin) to jeden z największych komediopisarzy francuskich, dramaturg do dziś ceniony i wystawiany. Twórca komedii charakterów. Za jego najsłynniejsze utwory uważa się Świętoszka i Skąpca. Epoka Siedemnasty wiek, więc w Europie barok, ale
Geneza: III część Dziadów napisał Mickiewicz po upadku powstania listopadowego. Są one próba rehabilitacji poety za to, że nie wziął udziału w powstaniu. Od miejsca powstania nazywa się tę część Dziadami drezdeńskimi, w odróżnieniu od wileńsko-kowieńskich (cz. II i IV) Czas i miejsce akcji: listopad 1823, Wilno, ale też okolice Lwowa i Warszawa oraz Petersburg Najważniejsze wydarzenia: Przemiana Gustawa w Konrada Monolog Konrada (Wielka improwizacja) Widzenie księdza Piotra Bal u Senatora Bohaterowie: Gustaw-Konrad – zbuntowany, romantyczny bohater,
Wesele na maturze Geneza i tytuł dramatu Wesele po raz pierwszy zostało wystawione 16 marca 1901 roku na scenie krakowskiego Teatru Miejskiego. Łączyło się ze skandalem towarzyskim, gdyż na widowni zasiedli ci, którzy stali się pierwowzorami bohaterów dramatu. Nawet niektóre zdarzenia czy rozmowy oparte były na rzeczywistych. Tytułowe wesele odbyło się kilka miesięcy wcześniej, 20 listopada 1900 roku w podkrakowskich Bronowicach. Poeta Lucjan Rydel (w dramacie Pan Młody) ożenił się
Tego się naucz! Powinieneś wiedzieć, kto jest kim w Chłopach. Maciej Boryna – bogaty gospodarz, który twardą ręką sprawuje rządy w rodzinie i gospodarstwie. Uparty, nieustępliwy, apodyktyczny, ale oddany pracy i szczerze kochający ziemię. Antek Boryna – pierworodny syn Macieja – jak ojciec porywczy i uparty. Ale i namiętny… Hanka Borynowa – żona Antka, awansowała w hierarchii wsi przez małżeństwo z synem najbogatszego gospodarza. Pracowita, zapobiegliwa i zazdrosna. Jagna – piękna
Tego się naucz! Ile utworów wchodzi w skład Trenów? Dlaczego są one dziełem wyjątkowym na tle dotychczasowej polskiej poezji żałobnej? Komu są poświęcone? Treny to nazwa cyklu określająca po prostu gatunek, w którym napisane zostały utwory. Cykl poprzedza dedykacja: „Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, ucieszonej, niepospolitej dziecinie, która cnót wszytkich i dzielności panieńskich początki wielkie pokazawszy, nagle, nieodpowiednie, w niedoszłym wieku swoim, z wielkim a nieznośnym rodziców swych żalem zgasła, Jan Kochanowski, niefortunny ociec, swojej najmilszej dziewce z łzami