ŻiT Orzeszkowa
Stanisław Wokulski „Stopiło się w nim dwóch ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego”. Te często cytowane słowa Szumana o Stanisławie Wokulskim pokazują głównego bohatera Lalki jako człowieka „zawieszonego” między dwiema epokami. Pewnie dlatego jest on pełen sprzeczności: jednocześnie marzyciel i realista, werteryczny kochanek i naukowiec, idealista i trzeźwy kapitalista, dorobkiewicz. Z romantyzmem łączy go także biografia (powstanie, Syberia), uczuciowość, nadwrażliwość, skłonność do depresji, indywidualizm. Pozytywistycznymi cechami są jeszcze kult pracy, realizowanie haseł pracy u podstaw i pracy organicznej,
Przestrzeń Dwory nad piękną rzeką Niemnem. Akcja rozgrywa się pewnego lata w latach 80. XIX w. Świat, który przedstawia Orzeszkowa, jest piękny, został skonstruowany według swoistego ładu. Siedziby tutejszych mieszkańców to: Korczyn – dwór Benedykta Korczyńskiego, Bohatyrowicze – zaścianek, Olszynka – dwór Kirłów, Osowce – siedziba Andrzejowej Korczyńskiej, Wołowszczyzna – majątek Różyca. Teren przecina Niemen i otaczają gęste lasy. Bór skrywa dwa miejsca święte odgrywające kluczową rolę w powieści: mogiłę protoplastów rodu – Jana
Czy znajdujesz w Nad Niemnem wątek, który wydaje się nie do końca zgodny z powszechną postawą pozytywistów? Odpowiedź na to pytanie to jeszcze jeden dowód na to, że Nad Niemnem nie można jednoznacznie nazwać powieścią tendencyjną. Powstanie styczniowe zostało tu potraktowane w sposób niezwykły dla światopoglądu pozytywistycznego. Takie ujęcie tego wątku było oryginalne, ryzykowne – i nijak nie mieściło się w kręgu społeczno-historycznych tez pozytywistów. Wagę tego zrywu niepodległościowego w utworze podkreślała sama Orzeszkowa,
Jakie dostrzegasz w Glorii victis Orzeszkowej? Zacznij Mimo, że nowela to utwór typowy dla pozytywizmu, została ona napisana jeszcze później, bo w Młodej Polsce. Przejdźmy do sedna sprawy: Widać w niej wyraźne nawiązania do romantyzmu, takie jak: Etos walki powstańczej, otwartej walki z wrogiem na polu bitwy, walki do ostatniej kropli krwi. Bohaterowie – Jagmin i Marian Tarłowski – to ludzie młodzi, przepojeni ideałami zmiany świata na lepsze, swoje młode życie składają w ofierze ojczyźnie.
Dlaczego Orzeszkowa w Glorii victis uczyniła narratorem przyrodę? Zacznij np. tak: Nowela Orzeszkowej powstała już w epoce Młodej Polski, w odpowiedzi na wydarzenia lat 1905-1907. Pisarka jednak celowo powraca do romantycznego etosu walki bohaterów powstania styczniowego z 1863 r. Byli to jedyni bohaterowie, których znała i rozumiała. Bolało ją, że społeczeństwo polskie tak szybko zapomniało o przelanej krwi powstańców. Tym bardziej że byli to często młodzi chłopcy, idealiści, tak jak bohaterowie jej noweli, Marian i Jagmin. Samotna leśna
Autor Eliza Orzeszkowa (1841-1910), pisarka, publicystka, działaczka społeczna, przedstawicielka polskiego pozytywizmu, urodziła się w bogatej rodzinie ziemiańskiej, uczyła na pensji w Warszawie u sióstr sakramentek, gdzie zaprzyjaźniła się z Marią Konopnicką. Orzeszkowa była emancypantką, nie bała się decydować samodzielnie o swym losie. Epoka Pozytywizm. Odnajdziemy w utworze cechy realizmu, z elementami realizmu tendencyjnego. Od obiegowej ideologii epoki powieść odchodzi w zakresie oceny powstania styczniowego. Geneza powieści Pomysł jej napisania zrodził się w trakcie pobytu Orzeszkowej w nadniemeńskim majątku
Nad Niemnem to jedna z najbardziej znanych – i najdłuższych! – powieści Elizy Orzeszkowej. Z korespondencji autorki dowiadujemy się, że pracę nad nią rozpoczęła w roku 1886. Powieść drukowana była w odcinkach w Tygodniku Ilustrowanym od stycznia do grudnia następnego roku. Tytuł utworu może wydawać się nam banalny. Jak jednak zatytułować powieść rzekę, która przedstawia tak wiele istotnych spraw: problem powstania styczniowego i stosunku do niego, konflikt dwór – wieś,
Nad Niemnem spełnia wymogi tzw. powieści dobrze skomponowanej – jak określali ją współcześni krytycy. To znaczy przemyślanej, o zwartej strukturze, w której wszystkie elementy są logicznie powiązane i uzasadnione. Przy czym Nad Niemnem spełnia wiele założeń realizmu, choć nie da się ukryć, że jest nieco tendencyjna – preferuje bowiem ideał pracy i program pozytywistów. Nad Niemnem jako powieść realistyczna na plan pierwszy wysuwa świat przedstawiony i prawdę o nim. Orzeszkowa jest narratorem wszechwiedzącym, nie ujawnia bezpośrednio
Konflikt wartości i ideałów między matką a synem w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. W Nad Niemnem ścierają się dwie krańcowo różne postawy: patriotyczna, reprezentowana przez Andrzejową Korczyńską, kosmopolityczna, wyznawana przez jej syna Zygmunta, młodego artystę. Aby zrozumieć istotę konfliktu, musisz wiedzieć, że powieść Nad Niemnem napisana była i dotyczyła czasów, gdy Polska była pod zaborami. Dlatego też problem wierności ojczyźnie jest tu niezwykle ważny. Każda ze stron prezentuje odmienne ideały. Dla matki
Ważne sceny Przy mogile protoplastów rodu Bohatyrowiczów – opowieść Anzelma o dziejach Jana i Cecylii. Ważne dane o tym epizodzie Scena ma miejsce w końcu pierwszego tomu – Justyna na zaproszenie Jana udaje się w głąb boru, by obejrzeć grób przodków Bohatyrowiczów. Historię opowiada stryj Anzelm – brat ojca Janka, przyjaciel Andrzeja Korczyńskiego, dawny powstaniec. Historia Jana i Cecylii jest konkretnie osadzona w czasie – jest to około sto lat
Tego się naucz! Powinieneś umieć: wskazać elementy powieści tendencyjnej w tym dziele, pokazać Nad Niemnem jako powieść realistyczną, przedstawić i skomentować obecność pamięci o powstaniu styczniowym, ukazać rolę tradycji polskiej w powieści, streścić i skomentować obie sceny (do czego są potrzebne, dlaczego są tak ważne). Tematy, z którymi można powiązać Nad Niemnem • powstanie styczniowe, • patriotyzm, • praca u podstaw, • etos pracy, • miłość, • rodzina, • konflikt dzieci
Nad Niemnem – powieść realistyczna czy tendencyjna? Zacznij od wprowadzenia Zaznacz różnicę znaczeniową między terminami powieść realistyczna i powieść tendencyjna. Podkreśl, że powieść tendencyjna była formą charakterystyczną dla pierwszej fazy pozytywizmu polskiego, w miarę rozwoju prądu zaś znacznie popularniejsze stały się utwory typowo realistyczne. Nad Niemnem to powieść Elizy Orzeszkowej powstała w okresie pozytywizmu, czyli w czasie, kiedy przed literaturą stawiano konkretne zadania. Pisać dla samego pisania po prostu nie wypadało. Cała literatura realizowała
Ważne sceny I. Przy mogile protoplastów rodu Bohatyrowiczów – opowieść Anzelma o dziejach Jana i Cecylii Ważne dane o tym epizodzie Scena ma miejsce w końcu pierwszego tomu – Justyna na zaproszenie Jana udaje się w głąb boru, by obejrzeć grób przodków Bohatyrowiczów. Historię opowiada stryj Anzelm – brat ojca Janka, przyjaciel Andrzeja Korczyńskiego, dawny powstaniec. Historia Jana i Cecylii jest konkretnie osadzona w czasie – jest to około sto
Gloria victis Tytuł noweli Łacińskie słowa w tytule utworu znaczą: chwała zwyciężonym, i stanowią zaprzeczenie rzymskiego „vae victis”, czyli: biada zwyciężonym. Chwała zwyciężonym, bo ich bohaterska śmierć stanie się źródłem nowej siły. Tak naprawdę jednak pochwałę bohaterstwa powstańców wygłasza w utworze tylko wiatr. Pamiątką ówczesnych wydarzeń jest mogiła, której nikt już nie odwiedza. Nawet Anielka, siostra Mariana, nie dba o grób powstańców. Bohaterowie Romuald Traugutt, postać historyczna, dyktator powstania styczniowego,
Justyna Orzelska – pozytywistka czy romantyczka? Zgromadź argumenty za i przeciw. Na pozór jest typową pozytywistką. Uparta, zdecydowana, wytrwale dąży do celu. Aktywna i energiczna, nie traci długich godzin na rozmyślania o konsekwencjach swoich czynów. Uczucie do Jana nie wytrąca jej z równowagi, tylko dodaje sił. Wierzy, że praca odgrywa ważną rolę w życiu. Po ślubie z Jankiem pragnie zająć się pracą u podstaw – nauczaniem wiejskich dzieci. Jej decyzja
Omów najważniejsze konflikty i spory pomiędzy bohaterami w Nad Niemnem. 1. Konflikt między Benedyktem Korczyńskim a jego synem Witoldem Najbardziej wyeksponowany w powieści. Kończy się pojednaniem i wybuchem miłości, lecz nie można bagatelizować jego znaczenia, choćby ze względu na to, że przewija się on przez cały utwór. Zarazem może sprawiać wrażenie konfliktu pozornego, jeśli weźmie się pod uwagę, że Witold i Benedykt byli w gruncie rzeczy bardzo do siebie podobni,
Nad Niemnem to kolejny w literaturze polskiej gatunkowy przykład epopei szlacheckiej. Jakie cechy powieści o tym świadczą? Bohater zbiorowy Choć, oczywiście, każdego z głównych bohaterów i traktować można bardzo indywidualnie, to jednak – podobnie jak w wypadku Pana Tadeusza – wszyscy razem tworzą pewną całość noszącą cechy bohatera zbiorowego. Tym bohaterem zbiorowym Nad Niemnem jest właśnie polska szlachta – w całej swej społecznej rozciągłości – od arystokraty Różyca aż po
Bohaterowie Nad Niemnem We dworze w Korczynie zamieszkuje rodzina Korczyńskich: senior rodu – Benedykt, jego żona Emilia, dwoje dzieci – dwudziestoletni Witold i kilkunastolatka Leonia – które uczą się w szkołach w mieście i właśnie przyjechały na wakacje, a także zajmująca się całym domem krewna Benedykta, Marta, inni zubożali krewni – Justyna i Ignacy Orzelscy oraz panna Teresa, dama do towarzystwa Emilii. Benedykt Korczyński, dobry gospodarz, ciężko pracuje, aby zapewnić
Mini-CV 6 VI 1841 – urodziła się w majątku Milkowszczyzna na Grodzieńszczyźnie. 1852 – 1857 – pobierała nauki na pensji sakramentek w Warszawie. 21 I 1858 – wzięła ślub z Piotrem Orzeszką. 1863 – 1864 – aktywne uczestniczyła w powstaniu styczniowym. 1865 – 1869 – te lata spędziła samotnie w Milkowszczyźnie. 1866 – Orzeszkowa debiutowała opowiadaniem Obrazek z lat głodowych. 1869 – uzyskała unieważnienie małżeństwa, Pan Graba – pierwsza dobrze przyjęta powieść tendencyjna. 1873 – Marta –
Zakochana dziewczyna… Porównaj, jak przeżywają miłość bohaterki dwóch powieści: Przedwiośnia Stefana Żeromskiego i Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Stefan Żeromski, Przedwiośnie (fragment) Aczkolwiek panna Wandzia nie posiadała jeszcze na swą niepodzielną własność tabliczki mnożenia, zwłaszcza na wyrywki – to jednak zaznała już skutków uderzenia strzał Kupidyna. Skoro tylko ujrzała Cezarego Barykę, została uderzona wyż wzmiankowaną strzałą. Niemy a wstrząsający dreszcz dał jej znać – ten! Gdy zaś Cezary usiadł przy niej i grał na
