Search Results for "Romantyczność"
Starożytność – literatura to źródło norm Może nieco zdezaktualizowane, ale trzeba o tym pamiętać. Według starożytnych poetyk („podręczników” pisarskich ustalających normy estetyczne) podstawowym zadaniem literatury jest wyrażanie piękna, ale także – przynoszenie sławy poecie. Służą temu technika mimesis – naśladowania natury, i zasada decorum – dostosowania stylu pisania do tematu utworu. O sprawach poważnych zatem należało pisać wzniośle, o lżejszych zaś – bardziej potocznie. W konsekwencji miarą umiejętności pisarza stała się zdolność
Sprawa narodowa Temat ojczyzny w literaturze tej epoki być może wcale nie jest najważniejszy, ale na pewno jest ważny – dzięki dwóm potęgom: Wyspiańskiemu i Żeromskiemu. Autorzy ci zajmują inne obszary literackiej mapy. Żeromski pisze prozę zrywów niepodległościowych; spod jego pióra wyjdzie jednak także dramat Róża. Wyspiański tworzy wielkie dramaty narodowe: Wesele – rzecz o współczesnym mu społeczeństwie polskim wobec sprawy wyzwolenia, Noc listopadową, Warszawiankę – o powstaniu. Często cytowanym utworem patriotycznym jest wiersz
Aniela Dulska Reprezentantka mieszczańskiej kołtunerii (Moralność pani Dulskiej). Symbol kobiety ograniczonej, fałszywej, obdarzonej specyficzną, niemoralną „moralnością” na pokaz. Niestety, typ przeciętny, reprezentatywny i uniwersalny. Myli się ten, kto sądzi, że osoba taka pojawiła się raz, sto lat temu, i akurat Zapolska zarejestrowała to niezwykłe indywiduum w swojej tragifarsie. Na jej portret składa się wiele drobnych szkiców: zachowanie wobec rodziny i sąsiadów, obraz mieszkania, niemy protest męża, Felicjana Dulskiego. To wszystko daje
Adam Asnyk Szukajcie prawdy jasnego płomienia! Szukajcie nowych, nie odkrytych dróg… Za każdym krokiem w tajniki stworzenia Coraz się dusza ludzka rozprzestrzenia, I większym staje się Bóg! Adam Asnyk, Do młodych Ten wiersz Asnyka uważany jest za programowy utwór „niepoetyckiej epoki”, za jaką uchodzi pozytywizm. Z klimatem owego czasu doskonale współgra nie tylko rozpoczynająca utwór, przytoczona apostrofa, ale również inne, utrzymane w tym samym tonie postulaty. Słowa trzeciej zwrotki: „Nieście więc wiedzy pochodnię
Adam Mickiewicz Oda do młodości Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy; Młodości! dodaj mi skrzydła! Niech nad martwym wzlecę światem W rajską dziedzinę ułudy: Kędy zapał tworzy cudy, Nowości potrząsa kwiatem I obleka w nadziei złote malowidła. Utwór ten został zbudowany na zasadzie kontrastu. Rozpada się na dwa ciągi obrazów: starego, zgnuśniałego świata, gdzie nad „wody trupie wzbił się jakiś płaz w skorupie”, oraz nowej, pełnej zapału rzeczywistości, którą stworzyć może
Przed rokiem 1818 Ostateczny rozbiór ziem Rzeczypospolitej oznacza zupełnie nową sytuację dla Polaków. Wciąż jednak żywa jest nadzieja na odzyskanie niepodległości. Czas schyłku oświecenia. Wciąż tworzą przedstawiciele klasycyzmu i sentymentalizmu, ale w środowiskach uniwersyteckich dojrzewa już nowe pokolenie, które inaczej patrzeć będzie na świat, politykę i literaturę. Historia 1795 r.: III rozbiór Polski. 1797 r.: powstanie Legionów generała Jana Henryka Dąbrowskiego. 1807 r.: utworzenie, na mocy pokoju w Tylży, Księstwa Warszawskiego. 1812 r.: kampania rosyjska
Przed rokiem 1740: późny i schyłkowy barok Nie powstają teksty, które można by przyporządkować do prądów oświeceniowych. W polityce natomiast to okres dość ponury: sejm jest sparaliżowany, a władza królewska należy do królów z dynastii saskiej, którym niezbyt zależy na rozwijaniu polskiej państwowości. Pogłębia się uzależnienie od mocarstw ościennych. Historia 1697 r.: początek panowania Augusta II Mocnego z dynastii saskiej. 1699 r.: odzyskanie Podola na mocy pokoju karłowickiego. 1700 r.: początek wojny północnej między Rosją i Szwecją, odbywającej się po
Wiek XIX – wiek buntowników. Przedstaw wybranych literackich bohaterów zbuntowanych epoki. Możliwe sformułowania tematu „Aby istnieć, człowiek musi się buntować”. (Albert Camus). Rozważ tę myśl w kontekście literatury XIX w. Romantyzm – epoka buntowników. Przedstaw wybranych literackich bohaterów zbuntowanych epoki. Oceń zasadność buntu wybranych bohaterów literatury wieku XIX. . Jak zacząć? Przykład I Spójrz na zjawisko dziewiętnastowiecznego buntu w kontekście historii Europy. Przywołaj główne wydarzenia historyczne tego okresu – takie jak rewolucje
Rzeczywistość w krzywym zwierciadle. Jak twórcy różnych epok odkształcali rzeczywistość, w jakim celu i z jakim skutkiem? Podstawowym prawem artysty jest prawo do kreacji, do tworzenia świata fikcji. Autor pisze o wydarzeniach, które powstały wyłącznie w jego umyśle. Istnieją również dzieła opisujące fakty, ale są one dokumentami, choć często niepozbawionymi walorów literackich. Już w starożytności Arystoteles stworzył teorię mimesis, zgodnie z którą artyści powinni naśladować rzeczywistość, przedstawiać ją w sposób prawdopodobny. Świat przedstawiony w dziele literackim miał być taki, jak świat otaczający
Mickiewiczowskie sceny Jest kilka takich scen, które dobrze byłoby zapamiętać. Są Mickiewiczowskie, bo on je wymyślił, ale nasze – czytelników, bo wryły się w pamięć i wyobraźnię, a i późniejsi twórcy co rusz nawiązywali właśnie do tych scen. • Scena z ballady Romantyczność ,,To dzień biały, to miasteczko”, dokładnie rynek miasteczka, a na nim swoista sensacja: dziewczyna rozmawia ze swoim umarłym kochankiem. Przyczynek do dyskusji o wierze i wiedzy, a
Ojczyzna – patriotyzm Otóż wcale nie wystarczy wiedzieć i napisać: iż „Mickiewicz wielkim patriotą był”. Niemal każdy utwór poświęcony krajowi, tęsknocie za ojczyzną, za wolnością – jest inny, inaczej ujmuje to wzniosłe uczucie. Tym samym temat staje się ciekawy, daleki od monotonnego, opartego na schemacie wyliczanki, wywodu. I tak: Konrad Wallenrod – wprowadza kwestię patriotyzmu w krąg zagadnień moralnych. Bezgraniczne poświęcenie dla ojczyzny przestaje być jednoznaczne. Powstaje bowiem pytanie: czy
Czym jest rzeczywistość? Najprościej powiedzieć, że rzeczywistość to to, co nas otacza. Poznajemy ją zmysłami – wzrokiem, dotykiem, słuchem, węchem, czasem także smakiem. Rzeczywistości jesteśmy pewni – możemy jej doświadczyć, przekonać się, że jest taka, a nie inna. Przykład: Wyglądasz przez okno i widzisz bloki, podwórko, ulicę, samochody. To rzeczywistość. Czym jest wyobraźnia? Wyobraźnia to psychiczna zdolność tworzenia obrazów (tzw. wyobrażeń) ludzi, zwierząt, przedmiotów, krain, zjawisk itp., istniejących, ale nieobecnych w danej chwili,
Kto to jest marzyciel? Marzyciel to człowiek, który często ucieka od szarej rzeczywistości w świat marzeń, wyobraźni, ucieka od realiów, a pogrąża się w marzeniach, snach, wyobrażeniach… To ktoś trochę odrealniony, poszukujący ucieczki od codziennego życia, marzący o czymś lepszym. Często nieobecny tu i teraz, roztrzepany, zamyślony. Często takich marzycieli – zamyślonych ludzi przedstawiają obrazy romantycznych twórców. Ale marzyciel to nie tylko ktoś bierny, pogrążony w swoich snach, wyobrażeniach i odizolowany od rzeczywistości. To także ktoś, kto
Cierpienie często staje się tematem literatury, tak jak często obecne jest w naszym życiu. Pisarze niczym dokumentaliści zapisują dramatyczne ludzkie doświadczenia, których choćby w minionym wieku nie brakowało. Tak jak miłość, radość, szczęście, tak i cierpienie jest jednym z wielu doznań ludzkich. Cierpimy, ponieważ mamy uczucia, nie jesteśmy obojętni. Utrata ukochanej osoby, nieszczęśliwe wydarzenie czy po prostu brak powodzenia w życiu to powód do cierpienia. Cierpienie w literaturze Losy tych postaci w naszego kręgu
Pragnienie wiecznej młodości Wieczna młodość i związana z nią nieśmiertelność – to, co dla greckich bogów było naturalne, dla wielu bohaterów stanowiło niedoścignione marzenie. Mieszkańcy Olimpu zawdzięczali ją spożywaniu nektaru i ambrozji, niedostępnych zwykłym śmiertelnikom. Człowiek towarzyszący mu nieustannie lęk przed śmiercią próbował oswoić, poszukując eliksiru młodości, substancji, która miała mu pomóc zapanować nad przemijaniem. Bogowie greccy dzięki ambrozji i nektarowi uniknęli starzenia się. Faust (w zamian za powtórną młodość sprzedał duszę) Portret Doriana
Zwróć uwagę na trzy zagadnienia związane z romantyczną kulturą, tak ważną w XIX wieku. Są to: ROMANTYCZNA WYOBRAŹNIA ROMANTYCZNY PATRIOTYZM ROMANTYCZNA MIŁOŚĆ Romantyczna wyobraźnia To romantycy wprowadzają do literatury świat fantazji. Do tej pory o duchach, zjawach, rusałkach i podobnych widmach nie pisano w poważnej literaturze. Owszem, opowiadano sobie w ludowych bajaniach, ale na przykład starsi panowie tworzący klasyczną literaturę w duchu oświecenia uważali to wszystko za zabobon, za skandal i za dziedzinę niegodną pióra. Romantycy –
Miłość silniejsza niż śmierć… Albowiem miłość mocna jest jak śmierć… Pieśń nad Pieśniami Zakochane pary W literaturze – Romeo i Julia. Ale nie tylko. W przyrzeczeniu, które składają sobie małżonkowie, pada zdanie „i nie opuszczę cię aż do śmierci”. Ale miłość jest uczuciem tak silnym, że kiedy jest prawdziwa, potrafi zwyciężać śmierć. Po raz pierwszy ten topos, czyli powtarzający się motyw – pojawił się w mitologii. Orfeusz i Eurydyka to pierwsi kochankowie, których
Interpretacja porównawcza Do młodych Adama Asnyka i Ody do młodości Adama Mickiewicza. Konteksty Walka romantyków z klasykami oraz epigonów romantyzmu z pozytywistami „Młodzi”, czyli nowatorzy, zwiastuni nowych prądów na ogół źle oceniali „starych”, czyli przedstawicieli mijającej generacji. To, co stworzyli tamci, wydawało im się nieprzystające do nowych czasów, czasem nawet bezwartościowe i przestarzałe. „Starzy” z kolei zaciekle bronili swoich pozycji i wcale nie zamierzali zejść ze sceny (literackiej i kulturowej). W sporze romantyków z klasykami to właśnie oni byli
Stosunek pisarzy romantycznych do tradycji oświeceniowej nie był, rzecz jasna, przychylny. Wymownego przykładu na to dostarcza ballada otwierająca pierwszy tom Poezji Adama Mickiewicza – Romantyczność, w której następuje odrzucenie oświeceniowego racjonalizmu. Z późniejszych natomiast utworów wspomnieć warto choćby ponure drwiny z poetów tzw. klasycyzmu warszawskiego w III części Dziadów – owo „Sławianie, my lubim sielanki…”. Spośród paraleli między ideami oświecenia a późniejszymi koncepcjami oczywista wydaje się bliskość koncepcji politycznych polskiego oświecenia i programu warszawskich pozytywistów.
Ballady i romanse Ballady jako gatunek literacki Ballady to utwory stojące na pograniczu epiki, liryki i dramatu. Z liryką łączy je to, że są pisane wierszem, rymowane, podzielone na strofy i wersy i bardzo skupione na wywoływaniu określonego nastroju, opisywaniu ludzkich uczuć. O epickości ballad świadczy to, że opisują całe historie, wydarzenia, a nie jedynie uczucia. Można spokojnie stworzyć plan ballady tak jak plan opowiadania czy powieści. Ballady mają narratora,
