Tag "literatura współczesna"
Lektura Rozmów z katem Kazimierza Moczarskiego jest ciekawym doświadczeniem. Rzadko bowiem ma się do czynienia z dokumentem powstałym w tak specyficznych okolicznościach i z bohaterem o takiej historii. Kazimierz Moczarski, żołnierz AK, Jörgen Stroop oficer SS, likwidator warszawskiego getta i niższy rangą Niemiec Schielke spędzają kilka miesięcy we wspólnej celi więziennej, dokładnie czas od marca do listopada 1949 roku. Pomijając paradoks faktu, że ludzie ci, wrogowie, znaleźli się w jednej celi, zaistniała dzięki temu niebywała możliwość zbliżenia się
Kompozycja Początku Szczypiorskiego Jest to niewątpliwie powieść o oryginalnej, atrakcyjnej kompozycji. Szczypiorski tak konstruuje układ wydarzeń i charakteryzuje postacie, że mimo nowatorstwa utworu, czytelnik cały czas pozostaje zainteresowany i aktywny. Oryginalność tej prozy polega na specyficznym ukształtowaniu takich elementów powieściowych, jak: Czas akcji Wydaje się, że czas, w którym rozgrywa się akcja, to rok 1942. To prawda, lecz konstrukcja czasu jest tu bardziej skomplikowana. Zasięg wydarzeń obejmuje niemal osiemdziesiąt lat, jeśli weźmiemy pod uwagę
Początek to powieść bogata treściowo, podejmująca różnorodne tematy istotne w życiu człowieka. W tym tkwi jej wartość, dzięki swojej uniwersalnej i bogatej tematyce, zyskała popularność i uznanie na świecie, nie tylko w Polsce. Pogrupujmy zagadnienia problemowe powieści w następujący sposób: Początek jako powieść o losie Żydów w czasie II wojny światowej i o postawie Polaków wobec Holokaustu Nie jest to jedyna pozycja z zestawu lektur podejmująca temat martyrologii Żydów podczas II wojny światowej, znamy Medaliony, Rozmowy z katem, Zdążyć przed Panem Bogiem,
Dziś, po latach, osobowość Tadeusza Borowskiego wydaje się tragiczna – wypaczona przez wojnę i, później, przez piętno socrealizmu. Biografia pisarza i poety ma trzy oblicza. Należał do pokolenia Kolumbów (ur. w roku 1922), z młodości spędzonej w Żytomierzu na Ukrainie wyniósł pierwsze pełne cierpień doświadczenia: ojciec jego był w 1926 roku zesłany do Karelii, matka w 1930 roku nad Jenisej. Całej rodzinie udało się powrócić do Polski, lecz wkrótce wybuchła wojna. I okres twórczości Borowskiego to lata 1942-1945. Można
Inny świat jest powieścią autobiograficzną. Narrator jest tu pierwszoosobowy – sam autor, były więzień Jercewa relacjonuje panujące tam warunki. Lecz jest to powieść złożona z warstwy dokumentu i faktografii (tu mogłaby służyć za źródło historyczne) plus warstwy literackiej: fikcji, fabuły, wydarzeń. Dlatego można określić Inny świat jako zbeletryzowany pamiętnik, gdyż działania literackie, czyli właśnie kształtowanie narracji, postaci, układ fabularny, to zabiegi beletryzujące. Dodajmy, że relacja Grudzińskiego jest chłodna, obiektywna i precyzyjna – odtwarza
Właściwie dzieje wszystkich więźniów Jercewa są wstrząsające, szokują nawet mało wrażliwego człowieka. Oto Kostylew i jego proces samookaleczania. Człowiek ten, aby uniknąć pracy, codziennie wkładał rękę w ogień. Lecz nie dla samego uciekania przed wysiłkiem. „Ręka w ogniu” to bunt Kostylewa przeciw zniewoleniu, to idea: „nie będę dla nich pracował, choćby za cenę swojego cierpienia, zdrowia i życia”. Inny przykład rzeczy straszliwej to „nocne łowy” i historia Marusi… Łowy „na kobiety” i gwałty nie mieszczą
Wieża Wieża zbudowana jest z dwóch planów akcji Plan pierwszy to współczesność narratora – spędza on urlop we wsi w Piemoncie. Pragnie ciszy po misji wojskowej w Mediolanie i całej wojennej wrzawie. Mieszka w domku nauczyciela z Sycylii, który umarł pod koniec wojny. Nieopodal jest Wieża Strachu w Aoście, a z nią wiążą się stare podania: historia zagłodzonej przez męża księżniczki di Braganza i historia białej damy… Plan drugi to rekonstrukcja historii. Narrator znajduje i odczytuje pamiętnik de Maistre’a –
Kompozycja Pod względem kompozycyjnym możemy wyróżnić 14 części (wyodrębnionych graficznie). Pięć z nich ma formę rozmowy reporterki z Edelmanem. Pozostałe to mieszanina, nagłe zmiany form: opowiadanie w dialogu, dialog w opowiadaniu, w relacji odautorskiej fragmenty raportów czy wierszy… Można by rzec, że w książce Krall panuje bałagan. Wspomnienia Edelmana nakładają się na wątek związany z kliniką. Przeplatają się ludzie, czasy, zdarzenia. Obok Mordechaja Anielewicza czy Michała Klepfisza, uczestników powstania, czytelnik poznaje pacjentów doktora Edelmana z oddziału kardiologicznego. Dopiero
Tematem reportażu-wywiadu Hanny Krall jest martyrologia Żydów w okresie II wojny światowej. Przeprowadziła ona wywiad z zastępcą komendanta ŻOB-u (Żydowskiej Organizacji Bojowej) – Markiem Edelmanem – po wojnie lekarzem kardiologiem. Utwór ma dwie rzeczywistości: przeszłość, naznaczoną piętnem śmierci, a nawet samobójstwa, gdy jest ono obroną przed wrogiem i teraźniejszość – ratowanie ludzkiego życia. Obie rzeczywistości są „wyścigiem z Panem Bogiem”, oznaczonym jedynym celem: zdążyć!. Zdążyć połknąć cyjanek – zanim hitlerowcy znajdą
Ta bardzo kontrowersyjna powieść zyskała wielką popularność dzięki znakomitej adaptacji filmowej Andrzeja Wajdy. O ile jednak film należy do niewątpliwych osiągnięć polskiego kina, o tyle powieść jest obiektem trwającej do dzisiaj gorącej i zażartej dyskusji. Wydany w 1948 roku utwór tyczy się bowiem niezmiernie delikatnych spraw. Rozgrywająca się w ciągu paru dni akcja skupia się wokół fikcyjnego zamachu na komunistycznego dygnitarza – Szczukę, który przybywa do prowincjonalnej miejscowości. Zamachu tego dokonuje młody działacz poakowskiego podziemia
Medaliony Zofii Nałkowskiej określa się często mianem prozy wojennej, małych form prozatorskich itp. Jakim są gatunkiem? Są to „opowiadania” – lecz nie tylko. Opowiadania te bliskie są reportażowi, sprawozdaniom z procesu sądowego, często przybierają formę zeznania świadków. Zawierają prawdę – posiadają wymowę dokumentu, więc bliskie są literaturze faktu. Narracja – tworzą ją strzępy relacji i ułamki zdarzeń, zawsze prezentowane z punktu widzenia osób mówiących. Komentarz autorki jest ograniczony do minimum. Lecz wyczuwamy
Jak powstały Medaliony? Zofia Nałkowska napisała je na podstawie badań i obserwacji poczynionych podczas prac Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Pisarka była członkiem tej komisji i wszystko, co zawarła w swojej prozie jest faktem. Medaliony stanowią cykl opowiadań, zestawionych na zasadzie podobieństwa tematu i identycznej formy. Zauważmy, że autorka nie poddaje materiału specjalnej obróbce literackiej. Nie musi. Suchy fakt – bez komentarza i bez interpretacji wystarczy i uderza najmocniej. Dlaczego taki tytuł? Tytuł pochodzi od medalionów nagrobkowych,
Nie jest łatwo usystematyzować epokę nam najbliższą, bo trzeba dużej perspektywy czasu, by móc obiektywnie oceniać i klasyfikować. Są jednak ważne daty – one decydują o profilu literatury, warto więc przyjąć dla porządku pewien podział. Oto on: 1945-1948 Wiadomo, że 1945 to rok zakończenia wojny. Po nim nastąpiły trzy lata względnej swobody twórczej, powojennego oddechu. Oczywiście, dominował w literaturze nurt wojenny przedstawiający tragizm wojny, eksterminacje, mord, grabieże. Funkcjonował jednak też nurt rozrachunków inteligenckich–
Poezja Ostatnie lata upłynęły raczej pod znakiem poezji niż prozy. Świadczy o tym chociażby fakt, że na przestrzeni dwudziestu lat mieliśmy w dziedzinie poezji dwoje noblistów. Czesław Miłosz dostał Nobla w 1980 roku, Wisława Szymborska w roku 1996, kiedy to raczej nikt się nie spodziewał, że drugi poeta z tego samego kraju może otrzymać tak prestiżową nagrodę. Prócz nich za wybitnych twórców uważa się: Zbigniewa Herberta, Adama Zagajewskiego, Tadeusza Różewicza. Nadal aktywni są Ernest Bryll
Tą nazwą określana jest właściwie cała epoka w dziejach kultury mająca swe początki w latach 60. XX wieku, trwająca w najlepsze do dziś. Tak naprawdę jej cechy nie zostały do dzisiejszego dnia zdefiniowane w sposób całkowicie ustalony – trudno bowiem wyrokować o czymś, co dzieje się bezpośrednio na naszych oczach. Sama nawet nazwa postmodernizm ma charakter roboczy – znaczy bowiem mniej więcej tyle co „ponowoczesność” albo „powspółczesność”, co samo w sobie jest dosyć dziwne. W każdym razie
Ten kolumbijski noblista jest jednym z najważniejszych przedstawicieli nurtu w prozie zwanego realizmem magicznym. Co to takiego? Otóż – bardzo ciekawa technika pisarska, w której rzeczywistość jest opisywana przez pryzmat praw rządzących magią. Po drugie zaś, w samym świecie przedstawionym mają miejsce zjawiska magiczne i mityczne. Pojęcie mitu jest niezmiernie ważne dla rozumienia tego nurtu – mityczna świadomość unosi się nad utworem, a działania jego bohaterów bardzo często są bądź to urzeczywistnieniem, bądź
Treść Folwarku zwierzęcego nie jest skomplikowana, jest dynamiczna, a niektórzy czytelnicy uważają, że zabawna. Jeśli tak – to tylko pozornie. Opowieść o tym, co wydarzyło się w folwarku pana Jonesa, zwanym folwarkiem dworskim, powinna bowiem być poważną nauczką dla wielu społeczeństw. Oto w tym właśnie folwarku gnębione i wyzyskiwane zwierzęta wznieciły powstanie przeciw człowiekowi. Najpierw sędziwy i najmądrzejszy ze wszystkich knur Major, czując nadchodzącą śmierć, zebrał zwierzęta, przemówił do całej folwarcznej rzeszy, ukazując im, jak nędznie
Dżuma jest powieścią-parabolą Oznacza to, że wydarzenia i świat w niej przedstawione są pretekstem do głębszych przemyśleń, do przekazania uniwersalnych prawd o ludzkiej egzystencji. Brak konkretyzacji czasowej sprawia, że powieść nabiera uniwersalnego wymiaru. Narracja w Dżumie jest wymienna – to znaczy, że wydarzenia są przedstawiane przez kilka głosów. Dzięki temu zabiegowi Camus osiąga pewien obiektywizm, ogląd spraw z różnych punktów widzenia. Głównym narratorem jest doktor Rieux, lecz prócz niego mówią też dialogi, które przytacza, a także
Dżuma dotknęła Oran, odizolowała mieszkańców miasta od innych ludzi i sprawdziła ich człowieczeństwo – była bowiem wielkim eksperymentem. Jak rozumieć tytuł Dżuma? Wyjaśnień jest kilka: „Dżuma” jako choroba, która zaatakowała Oran. Jest to znaczenie realistyczne i organizuje całość wydarzeń w powieści. Lecz jako choroba dżuma oznacza także zarazę, żywioł, który w każdej chwili i nie wiadomo skąd może spaść na społeczność ludzką. To symbol zagrożenia człowieka wobec sił, na które nie ma wpływu. „Dżuma” jako
Akcja powieści Camusa toczy się w Oranie w 194… r. Jest to wymowna data, wskazuje na lata czterdzieste, lecz nie ukonkretnia czasu do końca, nadaje powieści wydźwięk uniwersalny. Na miasto spada zaraza – pierwszym symbolem zagrożenia są wypełzające, chore, zdychające szczury. Choroba rozwija się i pochłania coraz więcej ofiar. Miasto zostaje zamknięte, ludzie nie mogą opuścić ogniska zarazy. Pisarz śledzi postawy i czyny tych, którzy zostali. Jest to skrupulatna analiza, która ma rozwikłać problem człowieka
