Tag "oświecenie w Polsce"
Jaką rolę spełniał teatr oświeceniowy? Teatr oświeceniowy miał ogromne znaczenie w dziedzinie upowszechniania postępowych treści społecznych i politycznych. Teatr czasów stanisławowskich przeżywał w swojej historii różne okresy. W początkach istnienia scena narodowa służyła polityce królewskiej i stanowiła jakoby narzędzie jej propagandy. Szczególną rolę odgrywały tu komedie Franciszka Bohomolca. Z czasem na scenie zaczęto pokazywać sztuki o treści rozrywkowej i sentymentalnej. W ostatnich latach Rzeczypospolitej teatr stał się trybuną polityczną. Przełomową rolę odegrał wówczas Wojciech Bogusławski, który przeciwstawił się przede
Jaką postawę wobec wiary i religii zajął Franciszek Karpiński w „Pieśni porannej” i „Pieśni wieczornej”? Oświecenie bardzo często uchodzi za epokę laicką i antyreligijną. Sporo w tym stereotypie jest prawdy, ale jeszcze więcej uproszczenia. W oświeceniu przeważał deizm, który uznawał istnienie Boga, lecz odrzucał objawienie i kultowe formy wyznaniowe. Powszechnie krytykowano Kościół, ale to nie zlikwidowało religijności ani Kościoła. Wpłynęło to wręcz na odnowienie skostniałych struktur Kościoła. W Polsce w ogóle oświeceniowy ruch umysłowy został zainicjowany przez stan
Dokonaj analizy i interpretacji bajki Ignacego Krasickiego pt. Dewotka. Dewotce służebnica w czymsiś przewiniła Właśnie natenczas, kiedy pacierze kończyła. Obróciwszy się przeto z gniewem do dziewczyny, Mówiąc właśnie te słowa: „…i odpuść nam winy, Jako my odpuszczamy”, biła bez litości. Uchowaj, Panie Boże, takiej pobożności! Zwróć uwagę! W bajce tej autor rezygnuje z maski zwierzęcej. Dlaczego? Bo dewocja to czysto ludzka cecha. Bohaterką bajki jest postać, która reprezentuje, zgodnie z wymogami gatunku, określony typ, a nie charakter.
Wymień tematy polskiego sentymentalizmu Tematy literatury sentymentalizmu: Przeciwstawienie skażonego cywilizacją miasta naturalnej wsi, ukazywanej sielankowo lub realistycznie. Miłość jako nieszczęście dla kochającej się, lecz niemogącej się połączyć pary. Przeciwstawienie wieku młodzieńczego (naturalnego) dojrzałości, w której następuje klęska ideałów. Przeciwstawienie dawnych wyidealizowanych czasów zepsutej teraźniejszości. Krytyka ustroju społecznego opartego na nierówności i niesprawiedliwości. Przeciwstawienie całemu groźnemu światu wrażliwej jednostki ludzkiej. Wymień najważniejsze dzieła sentymentalizmu. • Jan Jakub Rousseau, Nowa Heloiza • Lawrence Sterne,
Cechy twórczości Franciszka Karpińskiego jako głównego twórcy sentymentalnego w Polsce. Wstęp I Franciszek Karpiński to jeden z głównych przedstawicieli sentymentalizmu w Polsce. Na ogół na jego przykładzie rozpatrujemy cechy tego nurtu w literaturze oświecenia. Był teoretykiem tego prądu, a swoje poglądy zawarł w pracy O wymowie w prozie albo wierszu. Co zawdzięczamy czołowemu naszemu sentymentaliście (oprócz nudnego dzieła teoretycznoliterackiego)? Wprowadził do poezji naturalny, niemal potoczny język, niewyszukane, ale oryginalne środki poetyckie. Swoim wierszom nieraz nadawał pieśniowy
Komedia polityczna i jej rola w oświeceniu na przykładzie Powrotu posła Juliana Ursyna Niemcewicza. Wstęp I Rola tej komedii Niemcewicza jest łatwa do rozszyfrowania. Zresztą… i sam autor nie ukrywał swojego celu, którym było propagowanie reform Sejmu Czteroletniego. Oprócz tego zapewne szło o propagowanie wzorca Sarmaty oświeconego – takiego, który ceni tradycję, jest patriotą, ale przy tym ma świadomość, że kraj potrzebuje reform. W sztuce pojawia się także krytyka ciemnoty i braku zmysłu politycznego
Portret szlachty i polskich obyczajów zawarty w satyrach Ignacego Krasickiego. Wstęp I „Satyra prawdę mówi, względów się wyrzeka” – czytamy w satyrze Do króla Ignacego Krasickiego. Rzeczywiście, jego satyry są błyskotliwą, ironiczną krytyką wad szlacheckich, takich jak pijaństwo, bezkrytyczne hołdowanie francuskiej modzie, ożenki dla pieniędzy, ciemnota, zacofanie, upadek dobrych obyczajów. Wstęp II Choć satyry Ignacego Krasickiego (poza może Światem zepsutym) są wesołe, mogą rozbawić nawet współczesnego czytelnika, to zgodnie z oświeceniowymi założeniami
Refleksja o naturze człowieka w bajkach Ignacego Krasickiego. Wstęp I Ludzie są pełni wad i przywar. Ignacy Krasicki wychodził z założenia, że wystarczy im to uświadomić i dobitnie pokazać, aby mogli je w sobie zauważać i wystrzegać się ich. Zgodnie z oświeceniową zasadą „bawiąc, uczyć” powstały właśnie bajki. Jaki wyłania się z nich obraz człowieka? Wstęp II Chyba nikt nie lubi, aby go pouczać – no, chyba że moralizowanie zostanie świetnie zakamuflowane. Krasicki poprzez swoje bajki mógł
Jaki obraz świata wyłania się z bajek Ignacego Krasickiego? Odpowiedź na zawarte w nim pytanie jest tylko jedna: smutny i ponury. Aby uzasadnić tę tezę, musisz przywołać wybrane bajki. Ten temat dość wnikliwie sprawdza więc Twoją znajomość twórczości Ignacego Krasickiego. Forma pracy Jeśli we wstępie przyjmiesz założenie, że z wesołych bajek wyłania się gorzki obraz świata, przekonasz się, że doskonale do realizacji tego zagadnienia nadaje się forma rozprawki. Swoje założenie popierasz argumentami (pamiętaj
Przedstaw dwie powstałe w oświeceniu pieśni, które pełniły rolę hymnów. Komentarz Niby prosty temat, a zawiera w sobie zagadkę, której rozwiązanie nie powinno być jednak trudne. Twoim zadaniem jest oczywiście przedstawienie Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego i Pieśni legionów polskich we Włoszech (częściej używana jest nazwa Mazurek Dąbrowskiego) Józefa Wybickiego. Nie da się uniknąć cytowania. W wypadku Hymnu do miłości ojczyzny wystarczy znajomość kilku pierwszych wersów, jednak nieznajomość Mazurka Dąbrowskiego, hymnu naszego kraju,
Odwołując się do wybranych przykładów, przedstaw oświeceniowe kryteria mądrości i głupoty. Komentarz W pracy powinny się znaleźć propagowane przez oświecenie wzory pozytywnych bohaterów i piętnowanie zachowania bohaterów negatywnych, ale nie tylko. Potrzebna jest znajomość światopoglądu epoki, a nawet realiów społeczno-politycznych. Zawarte w temacie słowo „przedstaw” sugeruje bardziej odtwórczy charakter pracy. Rzeczywiście, jej podstawą będzie opisywanie kolejnych kryteriów i ilustrowanie ich odpowiednio dobranymi przykładami. Wypracowanie wymaga typowego dla rozprawki uporządkowania, ale także umiejętności zauważenia różnych
Krzywe zwierciadło satyry jako jedna z metod naprawy „świata zepsutego” w literaturze XVIII w. W tym poleceniu słowa „satyra” nie należy traktować wyłącznie jako nazwy gatunku literackiego. W szerszym znaczeniu oznacza ono wszelkie tendencje prześmiewcze i satyryczne. A że twórcy oświecenia nade wszystko pragnęli „bawiąc, uczyć”, temat należy do takich, które trzeba koniecznie powtórzyć przed pracą klasową z tej epoki. Polecenie pozornie łatwe – bez trudu można wyszukać dobre przykłady. Cała trudność w powiązaniu ich ze
„Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło” (Ignacy Krasicki). Twoje spostrzeżenia na temat literatury oświecenia. Założenia pracy W jaki sposób spełniali idee reformatorskie twórcy: teatru poezji powieści publicystyki Wypowiedź według problemów wymagających naprawy: sarmatyzm – jego złe skutki nierówne prawo dziedziczność tronu przekupstwo urzędników ciemnota społeczeństwa słabość oświaty Forma pracy Jeśli we wstępie przyjmiesz założenie, że z wesołych bajek wyłania się gorzki obraz świata, przekonasz się, że doskonale do realizacji tego zagadnienia nadaje się
„Nie dość nauczyć, trzeba byś się bawił”. Jak twórcy literatury polskiego oświecenia realizowali tę zasadę? Cytat zawarty w temacie nie pochodzi bynajmniej z satyr Ignacego Krasickiego, lecz z Poetyki Arystotelesa. Twórcy klasycyzmu starali się, jak pokazują liczne przykłady literackie, realizować tę zasadę. Temat nie jest trudny; to po prostu inne sformułowanie bardzo popularnej myśli: „Jak twórcy literatury oświeceniowej osiągali cel, by bawić, ucząc?”. Jeżeli nie masz innych pomysłów, możesz bazować tylko na twórczości
Stanisław Trembecki Wilk i baranek Racja mocniejszego zawsze lepsza bywa, zaraz wam tego dowiodę. Gdzie bieży krynica żywa, poszło jagniątko chlipać sobie wodę. Wilk tam naczczo nadszedłszy, szukając napaści, rzekł do baraniego syna: »A któż to ośmielił waści, że się tak ważysz mącić mój napitek? Nie ujdzie ci bezkarnie tak bezecna wina«. Baranek odpowiada, drżąc z bojaźni wszytek: »Ach, Panie dobrodzieju! racz sądzić w tej sprawie łaskawie. Obacz, że niżej
Są to postacie barwne. Opisane kąśliwie, być może, chwilami z przesadą, ale chyba trafnie. Pozwalają poznać reprezentantów ówczesnego społeczeństwa polskiego, zwłaszcza typy negatywne, przedstawione jednak z humorem. Kobieta modna z satyry Żona modna. Książę biskup ostro piętnuje tu zgubny kosmopolityzm, snobizm i bezmyślne poddawanie się wymogom mody. Pamiętacie tę damę, z którą ożenił się pan Piotr? Koafiura do nieba, krynolina jak dzwon, w ręku piesek maleńki, przystrzyżony wedle francuskiej mody, na policzku muszka… Wokół dworu „z
Palinodia to pozorne odwołanie swoich zarzutów. Krasicki napisał satyrę pt. Palinodia, w której rzekomo odwołuje to, co już w innych satyrach napisał. Znów sporo jest ironii w tych niby-przeprosinach i panoramie świetnego świata niepotrzebującego krytyki. Warto zapamiętać pierwsze wersy Palinodii, bowiem często są cytowane (mogą się pojawić również na maturze): Na co pisać satyry? Choć się złe zbyt wzniosło, Przestańmy. Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło… Portrety szlacheckie z Palinodii Piotr – zamożny, pięknie odziany, sławny
Adam Naruszewicz Balon Gdzie bystrym tylko Orzeł polotem Pierzchliwe pogania ptaki, A gniewny Jowisz ognistym grotem Powietrzne przeszywa szlaki, Niezwykłych ludzi zuchwała para, Zwalczywszy natury prawa, Wznawia tor klęską sławny Ikara I na podniebiu już stawa. Nabrzmiały kruszców zgorzałych duchem, Krąg lekkiej przodkuje łodzi, Los dla niej rudlem, nici łańcuchem, Z wiatrami za pasy chodzi. Już im te złotą wyniosłe pychą Mocarskich siedlisk ogromy W gruzów nikczemnych potrząskę lichą Wzrok
Troska o losy ojczyzny To niewątpliwie pierwsza wartość literatury i myśli oświeceniowej. Nic dziwnego – historia tego stulecia także zdominowana jest przez wysiłki reformatorskie patriotów. Przecież to czasy Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. To czasy zrywu pod wodzą Kościuszki – pierwszego wielkiego buntu przeciw zaborcom. Niestety – to także kres wolności kraju. Oto niektóre wypowiedzi patriotyczne. Publicystyka: Stanisław Staszic – Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego – Przestrogi dla Polski Hugo Kołłątaj –
Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza Ta pierwsza polska komedia polityczna powstała w gorącej atmosferze Sejmu Wielkiego. Była utworem propagandowym, napisanym „w służbie” sprawom kraju. Reformatorzy wiedzieli już to, co wykorzystują do cna dzisiejsi twórcy reklam: że nie ma to, jak pokazać społeczeństwu rodzinkę, w niej miłych ludzi o właściwych poglądach i odpychających posiadaczy wrogich poglądów. Dlatego też Powrót posła nie jest literaturą najwyższego lotu, ale jasno wykłada potrzebę reform oraz to, że reformatorzy są w porządku,
